کرم‌های روی صورت، از تبار شما خبر می‌دهند

هم‌اکنون که این مطلب را می‌خوانید، تعداد خیلی زیادی کرم (هیره) در فولیکول موها و غده‌های عرقی صورت شما زندگی می‌کند. آن‌ها سلول‌های مرده‌ی پوست شما را می‌خورند، همان‌جا جفت‌گیری می‌کنند و تخم می‌گذارند. این بندپایان میکروسکوپی که با نام علمی Demodex folliculorum شناخته می‌شوند، بیشتر اوقات بدون اینکه مشکلی برای میزبان ایجاد شود، تقریبا روی پوست صورت همه‌ی پستانداران زندگی می‌کنند. اکنون مطالعات جدید نشان داده‌اند که افراد با تبار گوناگون، زیرگروه‌های مختلفی از این جانوران را روی صورت خود دارند. در ضمن نحوه‌ی توزیع این زیرگروه‌ها روی صورت مردم نقاط مختلف جهان، می‌تواند نشان دهد که گونه‌ی انسان هوشمند چگونه در طول تاریخ به مکان‌های مختلف دنیا مهاجرت کرده است.

«دیوید رید» (David Reed) از دانشگاه فلوریدا که یک زیست‌شناس تکاملی است می‌گوید: «وقتی شما به همه‌ی انگل‌هایی که انسان میزبان آن‌هاست و اینکه چگونه هرکدام از آن‌ها می‌تواند درباره‌ی تاریخ تکاملی ما بگوید فکر می‌کنید، می‌فهمید که چیزهای خیلی بیشتری برای دانستن درباره‌ی اینکه ما که هستیم و از کجا آمده‌ایم وجود دارد.»

دانشمندان برای مطالعه‌ی تنوع گونه‌ای این هیره‌ها روی انسان‌های مختلف، از صورت ۷۰ نفر نمونه‌برداری کردند. این افراد با پس‌زمینه‌های مختلف آبا و اجدادی، از اروپایی گرفته تا آسیایی، آفریقایی و آمریکای جنوبی انتخاب شده بودند. گروه پژوهشی، DNA میتوکندریایی (قسمتی از سلول که انرژی تولید می‌کند)هیره‌ها را بررسی و تفاوت‌های آن‌ها را جستجو کردند. آن‌ها توانستند در کل، چهار گروه (کلاد) از DNA میتوکندریایی هیرهها را بیابند. نتیجه نشان داد که سابقه‌ی آبا و اجدادی افراد، می‌تواند تعیین کننده‌ی گروه هیره‌هایی باشد که روی پوست آن‌ها زندگی می‌کنند. برای مثال افراد با تبار آفریقایی، مخلوطی از همه‌ی گروه‌ هیره‌ها را روی پوستشان دارند. این درحالیست که افراد با تبار اروپایی، عموما فقط یک گروه از هیره‌ها را دارند.

مطالعات نشان می‌دهد که افراد با تبارهای مختلف، نسبت‌های متفاوتی از گروه‌های هیره صورت را میزبانی می‌کنند. عمده‌ی افراد با تبار اروپایی، فقط یک گروه هیره صورت دارند.

دانشمندان تخمین می‌زنند که آخرین جد مشترک چهار گروه این هیره‌ها، بیش از سه میلیون سال پیش زندگی می‌کرده است. بدین معنی که هر چهار گروه، سن بیشتری از گونه‌ی انسان هوشمند دارند. فسیل‌ و شواهد ژنتیکی زیادی نشان می‌دهند که انسان هوشمند در آفریقا تکامل یافت و سپس به سراسر جهان مهاجرت کرد. نحوه‌ی توزیع گروه‌های گوناگون هیرهها روی صورت افراد مختلف دنیا نیز این نظریه را تصدیق می‌کند. هرچند که دانشمندان کمتر توانستند از افرادی با تبار آفریقایی نمونه‌برداری کنند، ولی همین نمونه‌برداری‌های اندک هم نشان داد که آفریقایی‌ها، بیشترین تنوع گونه‌ای هیرهها را روی صورت خود دارند و هر چهار گروه (کلاد) را میزبانی می‌کنند. نویسندگان مقاله می‌گویند که احتمالا وقتی انسان‌ها به مناطق مختلف دنیا مهاجرت می‌کردند، بعضی از هیرههای صورت نتوانسته‌اند در مناطق جدید دوام بیاورند و به همین دلیل مثلا اروپایی‌ها فقط یک گروه از هیرههای صورت را دارند.

زیست‌شناس تکاملی «مایکل پالوپولی» (Michael Palopoli) که نویسنده‌ی اصلی این مقاله است می‌گوید: «زمانی که هیرهها به همراه انسان‌ها به آسیا و اروپا آمدند، بعضی از اجدادشان از بین رفتند.» به همین دلیل همه‌ی هیرههای صورت اروپایی از گروه میتوکندریایی D هستند. ژن‌های انسان‌ها هم چنین الگویی را نشان می‌دهند و می‌توان گفت که آفریقایی‌ها بیشترین تنوع ژنوم را دارند.

محققان همچنین متوجه شده‌اند که حتی وقتی مردم به مناطقی از جهان با گروه‌های هیره غالب متفاوت مهاجرت می‌کردند، هر تک جمعیت از هیرهها در بازه‌ی زمانی حدود سه سال با دوام بوده است. در ضمن به نظر می‌رسد گروه‌های مختلف هیرهها در طول نسل‌های متفاوت یک جمعیت انسانی دوام می‌آورند. برای مثال نسل دوم یک خانواده‌ی آفریقایی که در اروپا زندگی می‌کند، همچنان به احتمال بیشتری گروه‌های رایج هیرههای صورت آفریقایی را حمل می‌کند. نسل دوم خانواده‌ی آفریقایی همچنان می‌تواند گروهی از هیرهها را میزبانی کند که در اروپایی‌ها دیده نمی‌شود.

دوام جمعیت‌های هیره، به خصوص بین نسل‌ها نشان می‌دهد که چگونه اختلاف در ویژگی‌های پوستی افراد میزبان می‌تواند در گروه‌های هیرههایی که روی پوست زندگی می‌کنند، اختلاف ایجاد کند. جمعیت‌های مختلف انسان‌ها، از نظر ترشح عرق، تراکم فولیکول مو و ترشح چربی متفاوت هستند. این تفاوت‌ها در طول تکامل انسان بوجود آمده‌اند و نویسنده‌ی مقاله می‌گوید که این تغییرات پوستی می‌تواند به بعضی از گروه‌های هیرهها، مزیت‌ رقابتی نسبی بدهد. برای مثال احتمالا اروپایی‌های باستانی دچار جهش‌هایی ژنتیکی در پوست خود شده‌اند که به مذاق گروه نوع D خوش آمده و این گروه توانسته بر گروه A، B و C برتری یابد و جمعیت خود را غالب کند.

گروه پژوهشی می‌گوید که هیرههای D. folliculorum راهی جدید برای مطالعه‌ی تاریخ و رابطه‌ی جمعیت‌های انسانی مهیا می‌کنند. پیش‌تر هم مطالعاتی بر روی موجودات دیگر مثل شپش‌ها صورت گرفته بود. آن‌ها هم می‌توانستند چیزهای زیادی درباره‌ی تاریخ تکامل انسان بگویند. با این حال به نظر می‌رسد که هیرهها گوناگونی ژنتیکی بیشتری دارند و در این زمینه کاربردی‌تر هستند. این اولین مطالعه‌ی تاریخ و رفتار انسان با استفاده از هیرههای پوستی است و باید در این زمینه کار بیشتری انجام شود. رید می‌گوید: «نویسنده‌های مقاله راه جدید و مطمئنی برای مطالعه‌ی تکامل انسان پیدا کرده‌اند.»

‌

منبع: Sciencemag