چرا بینی ما انسان‌ها این‌قدر بزرگ است؟
بینی بیشتر نخستی‌ها مثل شامپانزه‌ها، با بینی ما تفاوت خیلی زیادی دارد. چیزی که بر روی صورت آن‌ها می‌بینیم فقط دو حفره برای نفس کشیدن است و بس. ولی ما انسان‌ها بینی خیلی بزرگی داریم. عضوی برجسته در وسط صورت که نقش چشمگیری در چهره‌ی انسان دارد. یکی از پرسش‌های بزرگ تکاملی این است که چرا بینی انسان چنین بزرگ شد؟ پژوهشی جدید نشان می‌دهد که بینی بزرگ محصول جانبی یک سری تغییرات مهم‌تر در صورت انسان است. تغییراتی که باعث شد انسان مغز بزرگتر و صورت کوچکتر داشته باشد.
یکی از وظایف بینی و حفره‌ی بینی ایفای نقش به عنوان تهویه کننده‌ی هوا است. این اندام کاری می‌کند که هوای ورودی به شش‌ها به اندازه‌ی کافی گرم و مرطوب شود تا به بافت شش‌ها آسیب نرسد. ولی «تاکشی نیشیمورا» و همکارانش از دانشگاه کیوتو این باور قدیمی را زیر سوال می‌برند و می‌گویند که بینی در انجام این کار خیلی ضعیف عمل می‌کند.
نیشیمورا و گروهش از بینی و حفره‌ی بینی ۶ انسان، چهار شامپانزه و ۶ ماکاک (نوعی میمون) عکس‌برداری کردند. سپس با استفاده از کامپیوتر توانستند شکل عبور هوای ورودی به حفره و تونل‌های بینی را مدل‌سازی کنند. در نهایت آن‌ها حساب کردند که این الگوهای عبور جریان هوا چگونه سه نوع هوای «سرد و خشک»، «گرم و خشک» و «گرم و مرطوب» را تغییر می‌دهد.
نتیجه نشان داد که حفره‌ی بینی شامپانزه و ماکاک‌ها می‌تواند هوا را خیلی موثرتر از حفره‌ی بینی ما به درون هدایت کند. حتی وقتی پژوهشگران مدل‌های کامپیوتری را به شکلی تغییر دادند که شبیه به بینی صاف شامپانزه‌ها بشود، عملکرد تهویه‌ی هوا بهبود پیدا نکرد. نیشیمورا می‌گوید: «این نشان می‌دهد که بینی برجسته‌ی ما کمک چندانی به تهویه‌ی هوا نمی‌کند.» او فکر می‌کند که ما خیلی اتفاقی صاحب این بینی‌های بزرگ و برجسته شده‌ایم.
از دو یا سه میلیون سال پیش که اولین انسان تباران (Hominin) بوجود آمدند جمجمه‌ی آن‌ها دچار تغییرات اساسی شد. مغز بزرگتر شد و برای اینکه جا برای آن باز شود، صورت کوچکتر شد. احتمالا به هنگام این تغییرات، بینی و حفره‌ی بینی برای سازگار شدن با شرایط جدید دچار تغییر شکل اساسی شدند. از آن‌جا که وقتی اولین انسان تباران ظاهر شدند شرایط اقلیمی قاره‌ی آفریقا خیلی متغیر بود، لازم بود که انسان‌‌تبارها تهویه‌ی هوای خوبی داشته باشند. در نتیجه دیگر گذرگاه‌های هوا هم تغییر کردند. مثلا ناحیه‌ی حلق در گلو که در انسان خیلی بلندتر از دیگر نخستی‌ها است همین زمان‌ها شروع به بلند شدن کرد.
معمولا گفته می‌شود که حلق بلند انسان با توانایی صحبت کردن او در ارتباط است. ولی نیشیمورا می‌گوید که حلق بلند نقش مهمی در تهویه‌ی هوای ورودی ایفا می‌کند. علی‌رغم یافته‌های جدید، «تاد ری» از دانشگاه روهمپتون در انگلستان می‌گوید که ما نباید این ایده که بینی با اقلیمی که انسان در آن زندگی می‌کرده سازگار شده را نادیده بگیریم. او این‌طور ادامه می‌دهد: «مردم مناطق استوایی سوراخ‌های بینی بزرگی دارند. در سوی مقابل اروپایی‌ها سوراخ‌های بینی کوچکی دارند. به نظر می‌رسد که سوراخ بینی کوچک مناسب زندگی در اقلیم‌های سردتر باشد.»
تصور بر این است که سوراخ بینی باریک‌تر هوای ورودی را بیشتر دچار تلاطم می‌کند. این باعث می‌شود که میزان تبادل حرارت و رطوبت بین هوا و بافت دیواره‌ی حفره‌ی بینی بیشتر شود. البته نئاندرتال‌ها از این قاعده مستثنی هستند چرا که در اروپای سردسیر زندگی می‌کردند ولی سوراخ‌های بینی بزرگی داشتند. ولی ری و همکارانش می‌گویند این بدین خاطر است که نئاندرتال‌ها در حقیقت برای زندگی در مناطق گرم و مرطوب تکامل یافته بودند و بعدها به اروپا مهاجرت کردند.
منبع: New Scientist
بسیار زیبا و دقیق
زنده باد داروین