همه‌ی آن‌چه باید درباره‌ی خرید لامپ بدانیم

عصر کنونی دوره‌ی حفظ منابع انرژی است. عاملی که بخشی از آن به فرهنگ مصرف بستگی دارد و بخش زیادی هم به لوازم و تجهیزات مورد استفاده که توسط شرکت‌های مختلف طراحی و تولید می‌شوند. از این‌رو تولیدکنندگان برای ورود به بازار رقابت ملزم به رعایت این اصل هستند و باید فناوری‌های نوین را در راستای تولید لوازم با مصرف انرژی کم‌تر به کار بگیرند. روشنایی هم یکی از ملزومات اساسی در زندگی انسان‌هاست و لامپ و انرژی الکتریکی ابزار و انرژی مورد نیاز آن است. انرژی که تولید آن هزینه‌ی زیادی دارد. پس استفاده از فناوری‌هایی که منجر به تولید لامپ‌هایی با مصرف کم شود از اهمیت زیادی برخوردار است. موضوعی که کاملا مورد توجه طراحان و سازندگان این محصول قرار گرفته و شاهد پیشرفت چشم‌گیری به لحاظ مصرف و حتی کیفیت نور در لامپ‌ها هستیم. در این مطلب ما سعی داریم شما را با انواع مختلف لامپ‌ها آشنا کنیم تا شما بتوانید با آگاهی بیشتری نور مورد نیاز محیط زندگی خود را تامین کنید.

لامپ‌های رشته‌ای

تا چند سال قبل روشنایی خیلی از خانه‌ها با لامپ‌های رشته‌ای تامین می‌شد. لامپ‌هایی که امروز دیدن یکی از آن‌ها تنها یادآور خاطرات ما خواهد بود؛ چراکه به علت مصرف زیاد و طول عمر کم، این لامپ‌ها جای خود را به مدل‌ها و فناوری‌های جدیدتر داده‌اند. لامپ رشته‌ای شامل یک حباب شیشه‌ای می‌شود که یک رشته فلز تنگستن در مرکز آن وجود دارد. عبور جریان با ولتاژ بالا از این رشته فلزی منجر به داغ شدن و تولید نور می‌شود. لامپ‌های رشته‌ای تقریبا ۹۷ درصد از انرژی الکتریکی دریافتی را تبدیل به گرما می‌کنند پس همیشه درمعرض دمای بالا قرار دارند و دلیل طول عمر پایین این لامپ‌ها همین است. بنابراین حالا که مسئله‌ی صرفه‌جویی در مصرف انرژی اهمیت خیلی زیادی پیدا کرده دیگر مردم کمتر از این لامپ‌ها استفاده می‌کنند. با این حال هنوز هم اندک شرکت‌هایی هستند که این لامپ‌ها را تولید می‌کنند. این لامپ‌ها دست‌کم برای افرادی که به نوری مشابه نور طبیعی نیاز دارند مناسب است.

لامپ‌های هالوژنی

همانطور که گفته شد لامپ‌های رشته‌ای از طول عمر کمی برخوردارند و این مشکلی است که با ورود لامپ‌های هالوژنی تا حدودی مرتفع شد. لامپ‌های هالوژنی ساختاری شبیه به لامپ‌های رشته‌ای دارند؛ یعنی مصرف انرژی آن‌ّها زیاد است و در عین حال بازدهی بسیار کمی دارند. اما برای رفع مشکل طول عمر این لامپ‌ها از برخی عناصر گروه ۱۷ جدول تناوبی مثل ید و برم در گاز فشرده‌ی داخل حباب این لامپ‌ها استفاده شد که با وجود این عناصر به طول عمر رشته‌ی تنگستن موجود در این لامپ‌ها افزوده می‌شود و درنتیجه عمر این لامپ‌ها بالا می‌رود. اما این نوع از لامپ‌ها هم معایبی مثل تولید گرمای زیاد، بازدهی کم و همین‌طور انتشار اشعه‌ی ماورابنفش (البته به مقدار کم) دارند. امروزه دیگر استقبال از این نوع لامپ‌ها کم شده و تنها به علت کیفیت نور بالایی که دارند برای نورپردازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. بیشترین استفاده از این لامپ‌ها در نورپردازی ساختمان است و باتوجه به نور شدیدی که دارند از آن‌ها برای مکان‌هایی که به نور زیادی نیاز دارند استفاده می‌شود.

لامپ‌های فلورسنت

با ورود لامپ‌های فلورسنت به علت بازدهی بالا استقبال گسترده‌ای از آن‌ّها صورت گرفت. این لامپ‌ها نسبت به لامپ‌های رشته‌ای ساز و کاری متفاوت دارند و نور مورد نیاز آن‌ها با تولید گرمای کمی همراه است. در داخل محفظه‌ی شیشه‌ای این لامپ‌ها، مقدار کمی بخار جیوه گنجانده شده و روی دیواره‌ی شیشه‌ را با مواد فلورسنت پوشانده‌اند. نوری که با تحریک اتم‌های بخار جیوه ایجاد می‌شود ابتدا به‌صورت اشعه‌ی ماورا بنفش است و بعد از برخورد با مواد فلورسنت موجود در دیواره‌ی لامپ، نور مرئی ایجاد می‌کند. رنگ نور مناسب، مصرف کم‌تر و طول عمر بالاتر نسبت‌ به لامپ‌های رشته‌ای، موجب افزایش استفاده از این لامپ‌ها شده است. پیشرفت لامپ‌های فلورسنت موجب شد تا نوع جدیدتری از این لامپ‌ها که به لامپ‌های کم‌مصرف مشهور هستند انتخابی مناسب‌تر برای تامین روشنایی شوند. این نوع لامپ‌ها که با عنوان فلورسنت فشرده معرفی شدند، مصرفی درحدود پنج برابر کم‌تر و راندمانی به مراتب بیشتر از لامپ‌های رشته‌ای با همان میزان نوردهی دارند. همچنین طول عمر این لامپ‌ها بیش از ده برابر لامپ‌های رشته‌ای است. ناگفته نماند وجود عنصر جیوه و تولید اشعه ماورا بنفش در این لامپ‌ها که تهدیدی برای سلامتی انسان محسوب می‌شوند را می‌توان نکات منفی لامپ‌های فلورسنت دانست. این لامپ‌ها هنوز هم مورد استفاده‌ی بسیاری از افراد قرار می‌گیرند و نمونه‌ی بارز آن‌ها لامپ‌های مهتابی هستند که در بیشتر خانه‌ها و مکان‌های عمومی نصب می‌شوند. لامپ‌های کم‌مصرف نیز به دلیل قیمت مناسب و بازدهی قابل قبول طرفداران زیادی دارند.

لامپ‌های LED

ظهور این سری از لامپ‌ها انقلابی بنیادی در صنعت نور و روشنایی به‌وجود آورد. مصرف کم، قدرت نوردهی زیاد و طول عمر بالای لامپ‌های LED دلایلی منطقی برای جایگزین کردن این لامپ‌ها به‌جای لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت، محسوب می‌شود. همان‌طور که می‌دانیم لامپ‌های LED قطعاتی الکترونیکی از خانواده‌ی دیودها هستند که با عبور جریان الکتریکی تولید نور می‌کنند. پیش‌تر این فناوری در صنایع الکترونیکی به کار گرفته می‌شد؛ اما پی بردن به ویژگی قدرت زیاد نوردهی و راندمان بالای این نوع از دیودها موجب شد تا به یکباره LEDها وارد صنایع نور و روشنایی شوند و جایگزینی بی‌رقیب برای لامپ‌های فلورسنت و رشته‌ای باشند. به علت اینکه دیودهای ال‌ای‌دی به تنهایی و به شکل ساده قدرت نوردهی زیادی ندارند این دیودها را در انواع مختلف و چیدمان‌های متنوع طراحی و تولید می‌کنند که درادامه به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

نمودار مقایسه بازده لامپ‌ها برجسب لومن بر وات

لامپ‌های LD COB

در این نوع از لامپ‌ها تعداد زیادی لامپ LED روی یک بورد قرار داده می‌شوند. به‌صورتی که وقتی روشن می‌شوند به‌صورت یکنواخت نور را منتشر می‌کنند. بسیاری از شرکت‌ها با استفاده از تکنولوژی این لامپ‌ها شروع به تولید انواع تجهیزات روشنایی مانند پروژکتور و انواع لامپ‌های بزرگ و کوچک کرده‌اند. این لامپ‌ها به‌دلیل مصرف کم و نور زیادی که دارند به ‌شکل گسترده‌ای در نورپردازی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

لامپ‌های LED SMD

SMD نوعی فناوری است که در آن قطعات الکترونیکی بدون ایجاد سوراخ و تنها با لحیم‌کاری روکار به بورد متصل می‌شوند. این فناوری در لامپ‌های LED منجر به طراحی نوع جدیدی از لامپ‌های LED شد که از کاربرد زیادی برخوردارند و موجب افزایش طول عمر و بازدهی بهتر لامپ شده است. کنار هم قرارگرفتن تعداد زیادی از این لامپ‌های کوچک SMD، نوری مناسب ایجاد می‌کند. این لامپ‌ها پخش نور زیادی دارند و امروزه لامپ‌های حبابی و شمعی زیادی به‌دلیل این ویژگی با چنین تکنولوژی تولید می‌شود.

لامپ‌های LED فیلامنتی

این نوع لامپ‌ها ظاهری شبیه به لامپ‌های رشته‌ای دارند و به همین جهت به آن‌ها لامپ‌های LED رشته‌ای هم گفته می‌شود. در داخل لامپ‌های فیلامنتی مجموعه‌ای از LEDهای ریز کنار هم قرار داده می‌شوند. این لامپ‌ها به علت طراحی زیبایی که دارند بیشتر برای چراغ‌های تزئینی و زینتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و برای کسانی که به شکل ظاهری لامپ‌های رشته‌ای علاقه دارند جایگزین مناسبی محسوب می‌شوند. این لامپ‌ها پخش نور چندان زیادی ندارند اما زیبایی آن‌ها خیره‌کننده است. همین موضوع استفاده از آن‌ها را در مکان‌هایی مانند کافی‌شاپ‌ها که زیبایی مهم‌تر از میزان پخش نور است گسترش داده است.

دسته‌بندی لامپ‌ها به لحاظ شکل ظاهری

لامپ‌ها در شکل‌ها و با طراحی‌های ظاهری متنوعی تولید می‌شوند. از پرمصرف‌ترین اشکال لامپ‌ها می‌توان به لامپ‌های حبابی، اشکی و شمعی اشاره کرد. معمولا در سرپیچ‌ها و چراغ‌های معمولی از لامپ‌های حبابی استفاده می‌شود و در چراغ‌های تزیینی و آویز لامپ‌های شمعی و اشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

لامپ حبابی

لامپ شمعی

لامپ اشکی

اما پارامتر دیگری که در دسته‌بندی لامپ‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است نوع پایه‌ی آن‌هاست. در لوازم مختلف روشنایی باتوجه به نوع سرپیچ باید از لامپ مناسب آن استفاده شود. از پرکابردترین نوع پایه‌ها می‌توان به پایه‌ی E27 که لامپ‌های رشته‌ای معمولی ۱۰۰ وات دارای این نوع پایه هستند اشاره کرد. همچنین معمولا لامپ‌های شمعی و اشکی که در چراغ‌های آویز مورد استفاده قرار می‌گیرند از پایه‌ی E14 برخوردار هستند. در شکل زیر می‌توانید انواع مختلف پایه‌ی لامپ را ملاحظه بفرمایید.