هفت روز با دانش (۲۰ مهر ۹۴)
در حالی به روزهای پایانی ماه مهر نزدیک می‌شویم که در یک هفته‌ی گذشته، اتفاقات مختلفی در دنیای دانش رخ داد. از ادامه‌ی اهدای جوایز علمی نوبل گرفته تا انتشار تصاویری از اتمسفر رقیق پلوتو، بازگشت حیات وحش به چرنوبیل و شبیه‌سازی کامپیوتری بخشی از مغز موش. با هفت روز با دانش ۲۰ مرداد ۹۴، همراه باشید.
۱. برندگان جایزه‌ی نوبل فیزیک، شیمی و پزشکی معرفی شدند
هفته‌ی گذشته، شاهد اهدای جوایز نوبل بودیم. جوایزی که در زمینه‌های پزشکی، فیزیک، شیمی، اقتصاد، ادبیات و صلح به افرادی که دستاوردهای بزرگی داشته‌اند، اهدا می‌شود. جایزه‌ی نوبل پزشکی امسال به دانشمندانی که توانسته بودند درمان بیماری‌های مربوط به کرم حلقوی و مالاریا را پیدا کنند اهدا شد. این درحالیست که برندگان نوبل فیزیک، به دلیل کشف جرم‌دار بودن ذرات نوترینو این جایزه را بردند. برندگان نوبل شیمی نیز به خاطر کشف مکانیسم خودترمیمی DNA موفق به کسب این جایزه شدند. همه‌ی اخبار و مقاله‌های مربوط به جوایز نوبل علمی امسال را می‌توانید از این‌جا بخوانید.
۲. عماد، دقیق‌ترین موشک بالیستیک ایران
روز یکشنبه ۱۹ مهر، نیروهای مسلح ایران تصاویری از پرتاب یک موشک بالیستیک جدید منتشر کردند که «عماد» نام دارد. طبق گفته‌ی وزیر دفاع، عماد دقیق‌ترین موشک بالیستیک ایران است و از هنگام پرتاب تا لحظه‌ی برخورد به هدف، قابل کنترل است. این موشک که به نوعی نسل بعدی موشک شهاب ۳ به حساب می‌آید، ظاهرا تا ۲۵۰۰ کیلومتر برد دارد و می‌تواند با شعاع خطای کم، به هدف برخورد کند. خبر مربوط به این موشک را می‌توانید در «عماد، دقیق‌ترین موشک بالیستیک ایران» بخوانید.
۳. برای اولین بار بخشی از مغز یک موش شبیه‌سازی شد
چند سالی است که برنامه‌ی نقشه‌برداری کامل از مغز انسان و مدل‌سازی سه بعدی آن در کامپیوتر آغاز شده است. این برنامه بسیار پیچیده است و اسکن، ذخیره‌سازی و پردازش اطلاعات، حتی با پیشرفته‌ترین کامپیوترها، سال‌ها به طول می‌انجامد. حالا در کنار این برنامه، دانشمندان اعلام کردند که توانسته‌اند حجمی به اندازه‌ی یک-سوم از یک میلی‌متر مکعب مغز موش را شبیه‌سازی کنند. جالب است که در همین حجم کم نیز ۳۰ هزار نورون و ۳۷ میلیون سیناپس وجود دارد. حالا این را تعمیم دهید به همه‌ی مغز موش و همه‌ی مغز انسان. با نقشه‌برداری و شبیه‌سازی کامل مغز، می‌توان به جزئیات عملکرد آن پی برد. خبر مربوط را می‌توانید در «برای اولین بار بخشی از مغز یک موش شبیه‌سازی شد» بخوانید.
۴. اولین هفته‌ی بدون ابولا در آفریقا سپری شد
در یک سال و نیم گذشته، بسیاری از کشورهای آفریقایی درگیر مبارزه با بیماری ابولا بوده‌اند. طی این مدت، حدود ۱۱ هزار نفر فقط در کشورهای لیبی، گینه و سیرالئون جان خود را از دست دادند. برای اولین بار در یک سال و نیم گذشته، چند روز پیش اعلام شد که یک هفته است هیچ کیس جدیدی از بیماری ابولا گزارش نشده است. این خبر خیلی خوبی برای سازمان بهداشت جهانی بود و نشانگر این بود که تلاش‌های بین‌المللی برای مبارزه با این بیماری جواب داده است. با این حال گفته شده که امکان شیوع دوباره وجود دارد. خبر مربوط را می‌توانید در «اولین هفته‌ی بدون ابولا در آفریقا سپری شد» بخوانید.
۵. حیات وحش به چرنوبیل بازگشته است
در سال ۱۹۸۶ میلادی، راکتور شماره‌ی ۴ نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل واقع در اوکراین، منفجر شد. بلافاصله بعد از این حادثه، ساکنین روستاها و شهر نزدیک به این نیروگاه تخلیه و هزاران نفر در شهرهای دیگر اسکان داده شدند. هنوز با گذشت نزدیک به ۳۰ سال هیچ انسانی تا کیلومترها نزدیک بقایای این نیروگاه زندگی نمی‌کند و شهر «پریپیات» که در نزدیکی آن قرار دارد، گویی در تاریخ یخ زده و به شهر ارواح تبدیل شده است. بعد این حادثه حیات وحش آن‌جا نیز از بین رفت. ولی هفته‌ی گذشته خبری جالب منتشر شد مبنی بر اینکه حیات وحش به نزدیکی نیروگاه بازگشته است. سرشماری جدیدی از پستانداران این منطقه توسط محققان انجام شده است. آن‌ها می‌گویند که تعداد حیوانات این منطقه، بسیار بیشتر از تعداد آن‌ها قبل از فاجعه‌ی چرنوبیل است. خبر مربوط را می‌توانید در «حیات وحش به چرنوبیل بازگشته است» بخوانید.
۶. DNA کشف شده از یک آفریقایی باستانی، پیچیدگی کوچ انسان‌ها بین قاره‌ها را نشان می‌دهد
محققان توانسته‌اند برای اولین بار، مولکول DNA را از اسکلت انسانی ۴۵۰۰ ساله که در کوهستان‌های اتیوپی کشف شده بود، استخراج کنند. مقایسه‌ی این DNA کشف شده با ساختار DNA افریقایی‌های امروزی، پیچیدگی اختلاط و کوچ انسان‌های اولیه بین قاره‌های مختلف را نشان می‌دهد. این کشف نشان می‌دهد که آفریقایی‌های امروزی با آفریقایی‌های ۴۵۰۰ سال پیش فرق می‌کنند و حدود ۳ هزار سال پیش با جمعیتی که از اوراسیا به آفریقا مهاجرت کردند در هم آمیخته شده‌اند. خبر مربوط را می‌توانید در «DNA کشف شده از یک آفریقایی باستانی، پیچیدگی کوچ انسان‌ها بین قاره‌ها را نشان می‌دهد» بخوانید.
