نگاهی به تاریخچه‌ی موتورهای جست‌وجو
به نظر می‌رسد که این روزها زندگی بدون موتورهای جست‌وجو ممکن نیست. هرچقدر که به اینترنت وابسته‌تر می‌شویم، به همان اندازه وابستگی ما به این موتورها هم افزایش پیدا می‌کند. این وابستگی آن‌قدر زیاد شده که فعل «گوگل کردن» به فرهنگ لغات معروف جهان راه پیدا کرده است. با توجه به نزدیک شدن به سالگرد تولد یکی از اولین موتورهای جست‌وجو، تصمیم گرفتیم که به‌صورت خلاصه و مفید، تاریخچه‌ای از آن‌ها ارایه دهیم. در ادامه با دیجیکالا مگ همراه باشید.
اولین موتور جست‌وجو؛ یک پروژه‌ی دانشجویی
بسیاری از کاربران نمی‌دانند که اولین موتور جست‌وجو در حقیقت یک پروژه‌ی دانشجویی بوده است. در سال ۱۹۹۰، این پروژه توسط «آلن امتیج» در دانشگاه مک‌گیل تحت عنوان «آرچی» (Archie) توسعه پیدا کرد. این موتور جست‌وجو اطلاعات ذخیره‌شده در کامپیوترهای تحت شبکه را بررسی می‌کرد. در ادامه، پروژه‌ای دانشجویی به نام «گوفر» (Gopher) از جانب «مارک مکیل» در دانشگاه مینسوتا توسعه یافت. گوفر مبنایی برای توسعه‌ی موتورهای جست‌وجو امروزی شد.
اولین موتور جستجوی وب: W3 Catalog
اولین موتور جستجوی وب W3 Catalog نام دارد که در تاریخ ۲ سپتامبر ۱۹۹۳ توسط «اسکار نیرسترش» در دانشگاه ژنو ایجاد شد. برعکس موتورهای جستجوی دیگر که محتواهای مختلف را در محیط وب پیدا می‌کنند، این موتور جستجو همانطور که از اسمش پیداست، بیشتر به عنوان کاتالوگ عمل می‌کرد. در آن زمان تعداد سایت‌های معروف و پرفایده زیاد نبود، به همین خاطر مطالب موجود در آن سایت‌ها در این موتور جستجو فهرست می‌شدند تا کاربران بتوانند راحت‌تر به آن دسترسی پیدا کنند. البته این موتور جستجو عمر زیادی نکرد و در ۸ سپتامبر ۱۹۹۶ بازنشسته شد.
اکسایت؛ اولین موتور جست‌وجوی تجاری
چند سال بعد، موتورهای جست‌وجو به‌جایی رسیدند که می‌توانستند به‌صورت تجاری مورد استفاده قرار بگیرند. «اکسایت» (Exite) در سال ۱۹۹۳ خلق شد که این هم یک پروژه‌ی دانشجویی بود. در سال ۱۹۹۵، اکسایت به‌عنوان یک موتور جست‌وجوی تجاری عرضه شد و راه را برای غول‌هایی مانند یاهو و گوگل هموار کرد. قسمتی از شهرت اکسایت به خاطر کمک به توسعه‌ی موتور جست‌وجوی مایکروسافت در اواخر دهه‌ی ۹۰ است. هم‌زمان با اوج گرفتن گوگل، سقوط اکسایت هم شروع و درنهایت با مبلغی نه‌چندان زیاد به یک شرکت دیگر فروخته شد.
تولد یاهو در ۱۹۹۴
یاهو در سال ۱۹۹۴ به‌عنوان یک فهرست راهنما افتتاح شد. در آن زمان، اگر کسی می‌خواست موردی را به این لیست اضافه کند، باید مبلغی پرداخت می‌کرد. تا انتهای دهه‌ی ۹۰، یاهو برای جست‌وجو از موتورهای گوگل و دیگر شرکت‌ها بهره می‌برد. این شرکت در سال ۲۰۰۲ «خزنده‌ی وب» (Web crawler) مختص به خودش را معرفی کرد و به جرگه‌ی موتورهای جست‌وجو پیوست. در طی این سال‌ها، یاهو چندین موتور جست‌وجوی کوچک را برای تقویت سرویسش خریداری کرده است. یاهو این روزها از دوران اوج فاصله گرفته و فقط حدود ۵ درصد این بازار را در اختیار دارد.
معرفی جست‌وجوی تمام متن از جانب وب‌کراولر در ۱۹۹۴
«وب‌کراولر» (WebCrawler) کمی بعد از یاهو در سال ۱۹۹۴ معرفی شد. نکته‌ی حائز اهمیت در مورد این موتور جست‌وجو این است که برای اولین بار، امکان جست‌وجوی تمام متن را ارایه کرد. این رویکرد موجب موفقیت سریع این شرکت شد و در کمتر از یک سال موفق شدند که درآمد خوبی را از تبلیغات کسب کنند. وب‌کراولر درنهایت به شرکت اکسایت و سپس به «اینفو اسپیس» (InfoSpace) فروخته شد. این سایت حالا به‌عنوان یک موتور جست‌وجوی چندگانه فعالیت می‌کند که نتایج دریافتی از موتورهای جست‌وجوی مختلف را نمایش می‌دهد.
معرفی لایکاس در حوالی ۱۹۹۴
سال ۱۹۹۴ سال خیلی مهمی در تاریخچه‌ی موتورهای جست‌وجو بوده است. «لایکاس» (Lycos) سومین موتور جست‌وجو بود که در سال ۱۹۹۴ معرفی شد و در طی سال‌های بعد از آن به موفقیت زیادی رسید. لایکاس بعد از اینکه ناچار به رقابت با شرکت گوگل پرداخت، تصمیم گرفت که زمینه‌ی فعالیت‌هایش را به موارد مختلفی گسترش دهد. این سایت هنوز هم پابرجا است.
اینفوسیک؛ آخرین عضو ۱۹۹۴
«اینفوسیک» (Infoseek) چهارمین و آخرین موتور جست‌وجویی بود که در ۱۹۹۴ عرضه شد. در همان اوایل فعالیت توانست موفقیت خوبی را کسب کند و توسط شرکت دیزنی خریداری شد. این موتور جست‌وجو تا سال ۲۰۰۱ به فعالیت موفقیت‌آمیزش ادامه داد ولی درنهایت به دلیل افولی که داشت، دیزنی تمام کارمندان این شرکت را اخراج کرد. بعد از این اخراج، کارمندان اینفوسیک تلاش کردند که این شرکت را خریداری کنند که موفق نشدند. حالا اگر به این سایت سر بزنید، به سایت Go.com منتقل می‌شوید.
آلتاویستا؛ از عرش به فرش
«آلتاویستا» (AltaVista) در سال ۱۹۹۵ معرفی شد و از همان ابتدا به موفق گسترده‌ای رسید. آلتاویستا در زمان خوبی عرضه شد، زیرا از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۵، استفاده از اینترنت به‌صورت قابل‌توجهی افزایش یافت. آلتاویستا تا سال ۲۰۰۳ توانست کم‌وبیش موقعیت خود را حفظ کند ولی درنهایت با یاهو تلفیق و به جزئی از موتور جست‌وجوی یاهو تبدیل شد.
گوگل؛ ۱۹۹۷
با وجود اینکه گوگل خیلی دیر وارد این عرصه شد، ولی خیلی زود بیشتر رقبای خود را از دور خارج کرد. گوگل سال‌هاست که مقام اول موتورهای جست‌وجو را از آن خود کرده است. موفقیت این موتور جست‌وجو سبب شد که گوگل از یک شرکت ساده، به یکی از بزرگ‌ترین غول‌های دنیای تکنولوژی تبدیل شود. درباره‌ی گوگل حرف چندان جدیدی نمی‌توان زد، چون به‌اندازه‌ی کافی این شرکت در سرخط خبرها حضور دارد.
مایکروسافت؛ ادامه‌دهنده‌ی راه گوگل
این بار مایکروسافت ادامه‌ی دهنده‌ی راه گوگل بوده است. ۱۹ سال پیش، یک سال بعد از ظهور گوگل،MSN Search متولد شد. موتور جست‌وجوی مایکروسافت از آن زمان نام‌های زیادی گرفته است. نام این موتور در ابتدا MSN Search بود؛ سپس به Windows Live Search تغییر یافت و بعد از آن به Live Search و درنهایت به نام امروزی‌اش یعنی Bing رسید. این موتور جست‌وجو نسبت به رقیبان گوگل چندان ناموفق نیست و حدود ۷ درصد بازار جهانی را به خود اختصاص داده است.
آینده‌ی موتورهای جست‌وجو
با توجه به سرعت زیاد پیشرفت تکنولوژی، پیش‌بینی دقیق در مورد آینده‌ی آن کار چندان عاقلانه‌ای نیست. موتورهای جست‌وجو هم از این قاعده مستثنا نیستند. البته می‌توان حدس‌هایی زد.
با توجه به استفاده‌ی گسترده از گوشی‌های هوشمند، در چند سال اخیر هم موتورهای جست‌وجو خودشان را با نیازهای این سری از کاربران تطابق داده و می‌دهند. دیگر گرایش روبه رشد این روزها، استفاده از دستیارهای هوشمند است. از دستیار گوگل و کورتانا و بیکسبی گرفته تا سیری و الکسا، این دستیارهای هوشمند بخش اعظمی از زندگی کاربران را به خود اختصاص داده‌اند. موتورهای جست‌وجو هم در تلاش‌اند از این گرایش به نفع خود استفاده کنند و استفاده از موتورهای جست‌وجو را بیش‌ازپیش ساده‌تر و هوشمندتر کنند.
شما چه فکر می‌کنید؟ به نظر شما موتورهای جست‌وجو در آینده چه رویکردی را اتخاذ می‌کنند؟ نظرات خودتان را با ما در بخش کامنت‌ها در میان بگذارید.
البته اگر به شکل کار کرد موتورهای جست‌وجو علاقه‌مند هستید، می‌توانید کتاب صوتی گوگل چگونه کار می کند اثر اریک اشمیت را هم خریداری کنید. گوگل در حال حاضر بزرگ‌ترین موتور جست‌وجوی دنیا را دارد و روند کارکردن آن قطعا برای خیلی‌ها هیجان‌انگیز خواهد بود. کتاب صوتی «گوگل چگونه کار می‌کند؟» اثری از «اریک اشمیت» و «جاناتان روزنبرگ» و برگردان «فاطمه مشایخی» با روایتی از «منوچهر زنده‌دل» است.
البته اگر به شکل کار کرد موتورهای جست‌وجو علاقه‌مند هستید، می‌توانید کتاب صوتی گوگل چگونه کار می کند اثر اریک اشمیت را هم خریداری کنید.
اشمیت و روزنبرگ به‌عنوان سردمداران این شرکت، در ۵۶ فصل، درِ تجربیات و ناگفته‌های خود را از تاریخچه‌ی گوگل و شیوه‌های مدیریتشان در این سال‌ها به روی علاقه‌مندان می‌گشایند. یکی از امتیاز‌های این کتاب صوتی، گوینده‌ی آن است. مطالب کتاب صوتی حاضر را با صدایی گیرا و شنیدنی از گوینده و مترجم متبحر در عرصه‌ی گویندگی و دوبله در رادیو، فیلم‌های سینمایی و سریال‌ها، منوچهر زنده‌دل می‌شنویم. از آثار زنده‌دل می‌توان به «مدار صفر درجه»، «روشن‌تر از خاموشی»، «خانه‌ی عروسک» و «دشمن مردم» اشاره کرد. همکاری او جزو امتیاز‌های این کتاب صوتی به شمار می‌رود. این کتاب صوتی به همت انتشارات «نوین کتاب گویا» در قالب دو عدد CD با فرمت MP3 با انتخاب موسیقی از «سپهر عباسی» عرضه شده است.
