نگاهی به خطرات کمبود آب برای بدن و راه‌های تامین آن
کمبود آب در بدن افراد ساکن کره‌ی زمین به مرحله خطرناکی رسیده است. بسیاری از افراد علیرغم عدم وجود علائم ظاهری از کم آبی مفرط در بافت‌های بدنی رنج می‌برند. این مشکل در مناطق گرمسیر و در فصل تابستان نمود بیشتری پیدا می‌کند و ممکن است ضایعات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. مطالعه‌ای کوتاه در مورد خطرات و عواقب کمبود آب در بافت‌های حیاتی، به ویژه در افراد مسن و افرادی که در مناطقی با آب و هوای گرم زندگی می‌کنند نشان می‌دهد زنده ماندن این افراد در بسیاری از مواقع چیزی شبیه به یک معجزه است. بسیاری از ما هیچ اطلاعی از اثرات مخربی که کم آبی بدن روی بهداشت و سلامت جسم و روح ما می‌گذارد نداریم.
بدن ما برای ادامه‌ی حیات نیاز به حجم قابل توجهی آب قابل شرب و سالم دارد. این آب علاوه بر راه‌های معمول می‌تواند از طریق نوشیدنی‌های دیگر و منابع غذایی گیاهی بهره‌مند از آب نهفته تامین شود.
باید توجه کرد حتی با وجود آب پاکیزه، بسته‌بندی شده و ارزان‌قیمتی که امروزه در دسترس اکثر افراد قرار دارد، هنوز بسیاری از ما میزان آبی که برای بدن‌مان لازم است را نمی‌نوشیم و به گواهی بسیاری از پزشکان نتیجه‌ی نرساندن آب کافی به بدن به‌ویژه در فصل گرم سال صدماتی جبران ناپذیر خواهد بود. اما خبر خوب برای افرادی که نگران کمبود آب در بدن خود هستند این است که برای رساندن آب کافی به بدن راه‌هایی به‌جز نوشیدن آب خالص هم وجود دارد. مطالعات در جوامعی که منابع محدود آب آشامیدنی دارند نشان می‌دهد که می‌توان در عین مقابله با کم‌آبی با استفاده از منابع غذایی که در خود آب ذخیره کرده‌اند آب مورد نیاز بدن را تامین کرد.
تحقیقات نشان داده‌اند مواد غذایی گیاهی مانند میوه‌ها، سبزیجات و دانه‌ها خوراکی منبع سرشاری از آب هستند. آب موجود در این نوع خوراکی‌ها که به gel water معروف است، منبعی سالم و خالص از آب است که در صورت مصرف این منابع توسط انسان به صورت آرام جذب شده و مورد استفاده‌ی اعضای بدن قرار می‌گیرد. با وجود این چنین غذاها باید به خاطر داشت که همچنان نوشیدن آب به میزان کافی به عنوان ساده‌ترین راه رساندن آب به بدن اهمیتی فوق‌العاده زیاد دارد. هرچند بدن ما جامد است، اما ۷۵ درصد وزن ما را در دوران کودکی و جوانی تنها آب تشکیل می‌دهد. این رقم ممکن است در کهنسالی تا ۵۵ درصد وزن بدن کاهش پیدا کند. سوخت و ساز بدن ما به شدت به آب وابسته است و شرط زنده ماندن سلول‌های حیاتی وجود میزان قابل توجهی آب است. آب وظیفه‌ی حمل و نقل مواد غذایی، تنظیم دمای بدن و حرکت روان مفاصل و اندام‌ها را در بدن ما بر عهده دارد. علاوه بر این‌ها ساختار سلول‌ها و بافت‌ها و همچنین کارکرد صحیح رگ‌های خونی و عملکرد قلب توسط آب حفظ می‌شود.
هر انسان تنها سه تا چهار روز می‌تواند کمبود آب مفرط در بافت‌های بدنی خود را تاب بیاورد. اما باید به این نکته توجه کرد که ما تنها برای زنده ماندن به آب احتیاج نداریم و این مایع حیاتی می‌تواند تا حد زیادی کیفیت زندگی ما را هم ارتقا بدهد. کم آبی بدن می‌تواند دلیل ناراحتی‌های بسیاری مانند خستگی، کم شدن اشتها، ضعف در اثر گرما، سرگیجه، یبوست، سنگ کلیه یا حتی کاهش مرگ‌بار فشار خون شود. علاوه بر این‌ها کمبود آب می‌تواند اثرات ناخوشایند مغزی و رفتاری مانند تغییر خلق و خو، گیجی بیش از حد، بی‌توجهی به محیط و ضعیف شدن حافظه را به دنبال داشته باشد. به گفته‌ی محققان از دست دادن تنها ۱ تا ۲ درصد آب بدن می‌تواند عملکرد شناختی مغز را به طرز محسوسی کاهش دهد.
آب موجود و آب مورد نیاز بدن هر فرد با میزان مصرف مایعات و نوع تغذیه، سن و میزان فعالیت فرد و شرایط محیطی او ممکن است تغییر کند. بدن آدمی به صورت مداوم از طریق پوست، ریه‌ها، کلیه‌ها و دستگاه گوارش آب از دست می‌دهد. به عبارت دیگر، عرق کردن، تنفس و دفع مسیرهای اصلی از دست دادن آب محسوب می‌شوند. به همین دلیل میزان مایعات مورد نیاز در هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. اما همین تفاوت فردی هم میزانی ثابت نیست و به نسبت سن، جنسیت و اقلیمی که فرد در آن ساکن است تغییر می‌کند. بسیاری از ما با فعالیتهای روزانه عادی به طور معمول ۱ لیتر آب (چیزی در حدود ۴ لیوان) در شبانه روز می‌نوشیم. اما افرادی با فعالیت بدنی بیشتر یا افرادی که به صورت مرتب و حرفه‌ای به ورزش می‌پردازند بسیار بیشتر از این میزان به آب احتیاج دارند. باید به خاطر داشت عملکرد بدنی افرادی که فعالیت زیادی دارند، در صورت نوشیدن آب به میزان ناکافی یا صرفا نوشیدن مایعات شیرین برای رفع تشنگی در بلند مدت دچار افت شدید خواهد شد.
بنابر این اگر در حال برنامه‌ریزی برای تمرین‌های شدید ورزشی و یا انجام کار فیزیکی خارج از منزل در یک روز گرم هستید، بهتر است در آغاز روز بخش قابل توجهی از آب مورد نیاز خود را بنوشید. اما به یاد داشته باشید که نوشیدن آب در ساعات آغازین روز به هیچ عنوان شما را از خطر کم آبی بدن در طول مدت فعالیت روزانه مصون نمی‌کند. یک راه ساده (و البته نه کاملا قابل اعتماد) برای اطمینان از وجود آب مورد نیاز بدن، کم‌رنگ بودن ادرار است. برای رساندن آب مورد نیاز به بدن خود تنها به اصلی‌ترین نشانه‌ی آن، یعنی تشنگی نباید اعتماد کنید. همواره باید نوشیدن آب را به صورت مرتب در حین روزهای گرم و در زمان فعالیتهای بدنی در برنامه‌ی خود قرار دهید. بارها شنیده‌ایم که هر انسان بالغ روزانه به هشت لیوان بزرگ آب احتیاج دارد. توصیه‌ای که بسیاری از ما آن را جدی نگرفته یا به سادگی فراموش می‌کنیم.
خوشبختانه جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهند که بدن ما می‌تواند بخش قابل توجهی از آب مورد نیاز خود را از مایعات دیگری که روزانه مصرف می‌کنیم تامین کند. مایعاتی مانند چای، قهوه و نوشیدنی‌های سرد می‌توانند به بدن ما برای تامین آب مورد نیاز خود کمک کنند. همان‌طور که در ابتدا گفتیم بسیاری از منابع غذایی گیاهی هم آب نهفته‌ی درون پیکره‌ی خود را در اختیار سلول‌های بدن ما می‌گذارند. کارشناسان تغذیه بیش از بیست نوع میوه و سبزیجات را که ساختمان سلولی‌شان از حجم متنابهی آب تشکیل شده و می‌توانند مقدار قابل توجهی آب به بدن ما برسانند را نام برده‌اند. در این میان خیار با ۹۶.۷ درصد و انگور با ۸۱.۵ درصد آب در صدر این جدول قرار گرفته‌اند. میوه‌ها و سبزیجات دیگری هم در این لیست هستند که علاوه بر طعم فوق‌العاده می‌توانند کمبود آب در بدن را تا حد زیادی جبران کنند. مواردی مثل کاهو، گوجه فرنگی، گل کلم، اسفناج، کلم بروکلی، هویج، فلفل، هندوانه، توت فرنگی، آناناس، زغال اخته، سیب و گلابی از دیگر اعضای این لیست هستند.
بیشتر بخوانید: دلایل، علایم و راه‌های درمان کم آبی بدن
به نظر می‌رسد تامین آب از طریق منابع غذایی گیاهی در آینده‌ی نزدیک به صورتی جدی‌تر تبلیغ و ترویج شود. این شیوه علاوه بر رساندن مایعات و پیشگیری از کم آبی بدن می‌تواند بخشی از رژیم غذایی افراد را بر عهده گرفته و خطر چاقی و اضافه وزن را به عنوان یکی از بزرگترین خطراتی که سلامتی بشر معاصر را تهدید می‌کند کاهش دهد. دریافت مایعات مورد نیاز و رفع کمبود آب در بدن از طریق غذاهای گیاهی می‌تواند به کاهش آلودگی هم کمک قابل توجهی بکند. استفاده از آب‌های آشامیدنی بسته‌بندی شده در بطری‌های پلاستیکی طی چند دهه‌ی اخیر به شدت افزایش یافته و آلودگی حاصل از این بطری‌ها تبدیل به خطری بسیار جدی برای آینده‌ی زمین شده است. در سال ۲۰۱۷ تنها در ایالات متحده بیش از ۵۰ میلیارد بطری پلاستیکی آب تولید شد و به مصرف رسید. این تعداد بطری پلاستیکی که بدون شک میزان مصرف جهانی آن عددی بسیار بالاتر از آنچه که در ایالات متحده مصرف می‌شود خواهد بود، همین حالا هم سلامت کره‌ی زمین را شدیدا تهدید می‌کند. به هر حال ما به صورت روزانه برای سلامتی خود نیاز به آب تمیز و مطمئن برای نوشیدن داریم. کارشناسان توصیه می‌کنند در صورتی که به سلامت آب لوله‌کشی محل زندگی خود اطمینان ندارید یا طعم این آب مطابق سلیقه‌ی شما نیست با نصب یک تصفیه‌کننده‌ی خانگی آب که این روزها با کیفیت و توانایی‌های فوق العاده در دسترس قرار دارند، آب آشامیدنی مورد نیاز خود را تهیه کنید. هرچند کمبود آب ممکن است سلامتی شما را تهدید کند، اما بطری‌های پلاستیکی هم خطر بزرگی برای خانه‌ی اصلی ما، زمین به‌وجود می‌آورند.
منبع: NewYork Times
