موش آزمایشگاهی شرکت‌ها بشویم یا نشویم؟

چند سال پیش نیکون یک دوربین کامپکت مجهز به سیستم عامل اندروید به نام S800c روانه‌ی بازار کرد. این دوربین از دل ایده‌ای بیرون آمد که سامسونگ پیشتر با دوربین «گلکسی کمرا» (Galaxy Camera) به آن رسیده و بعدها با «گلکسی NX» ادامه‌اش داد. ایده‌ی اصلی، تلفیق سیستم عامل اندروید با دوربین‌ها، جهت هوشمند‌سازی آن‌ها و مقاومت در برابر روند رو به رشد عکاسی با گوشی‌های هوشمند بود. در واقع شرکت‌های سازنده‌ی دوربین‌های دیجیتال، خیلی وقت است به دلیل همه‌گیر شدن گوشی‌های هوشمند مجهز به دوربین‌های با کیفیت، در حال از دست دادن بازار خود هستند. به هر صورت نکته این‌جاست که نیکون S800c، یک فاجعه‌ بود. دوربینی که به دلیل یدک کشیدن سیستم عامل اندروید ۲.۳، تجربه‌ی کاربری واقعا افتضاحی داشت و باعث شد که صاحبانش حسابی از خرید آن پشیمان شوند. از هنگ کردن‌های فراوان دستگاه گرفته تا عمر مفید کم، شارژدهی ضعیف باتری و کارآمد نبودن آن در عمل، مشکلات این دوربین به حساب می‌آمد. در حقیقت می‌توان گفت S800c بر اساس یک ایده‌ی جدید ساخته شده بود، ولی پختگی لازم را نداشت.

سامسونگ گلکسی NX تلاشی برای اندرویدی کردن دوربین‌ها بود؛ ولی با استقبال زیادی مواجه نشد

مثال‌های این‌چنینی زیادی از محصولاتی که سوار بر ایده‌های جدید هستند ولی تجربه‌ی کاربری بدی ارائه‌ می‌دهند، وجود دارد. از آن جمله می‌توان به ساعت‌های هوشمند اشاره کرد. مدل‌های اولیه‌ی آن‌ها که معمولا ساخت سامسونگ و سونی بودند، واقعا عملکرد خوبی نداشتند. آن‌ها نیز شارژدهی کمی داشتند، کاربرد زیادی برایشان تعریف نشده بود و اساسا کار کردن با آن‌ها مشکل بود. بسیاری از کسانی که مدل‌های اولیه‌ی ساعت‌های هوشمند را خریدند، حسابی پشیمان شدند. با این حال اکنون ایده‌ی ساعت هوشمند خوب از آب در آمده و کم‌کم در حال تبدیل شدن به محصولاتی کارآمد هستند؛ به صورتی که اپل محافظه‌کار هم بالاخره مدلی از آن‌ها را روانه‌ی بازار کرده است.

مثال دیگر را می‌توان در تبلت‌های هیبریدی دید. سال‌ها پیش شرکت «ایسوس» دست روی این ایده گذاشت و سعی کرد با تلفیق تبلت با صفحه‌کلید، تبلت‌هایی بسازد که می‌توانند عملکردی شبیه به لپ‌تاپ داشته باشند. تبلت‌های هیبریدی اولیه، تجربه‌ی کاربری خوبی نداشتند؛ ولی به تدریج پخته شدند و می‌بینیم که اپل سخت‌گیر نیز با «آی‌پد پرو»، نشان داد این ایده را پذیرفته است. مثال دیگر، ایده‌ای مثل «ایسوس پدفون» است که تبلت و گوشی را تلفیق می‌کرد. با این حال خیلی موفق از آب در نیامد و دیگر شرکت‌ها هم از آن پیروی نکردند. از جمله ایده‌های دیگر که یا شکست خوردند، یا موفق شدند و یا هنوز به نتیجه‌ی خاصی نرسیده‌اند، می‌توان به گوشی‌های مجهز به نمایشگر خمیده، گوشی‌های مجهز به نمایشگر سه بعدی و گوشی‌هایی که مثل «سامسونگ گلکسی S6 Edge» در دو سوی نمایشگر، شکل خمیده دارند، اشاره کرد.

مدل‌های مختلف پدفون بر اساس ایده‌ای خلاقانه ساخته شده بودند، ولی تجربه‌ی کاربری خوبی نداشتند

شاید به این مسئله بتوان از این نقطه‌نظر نگریست که شرکت‌های تولید کننده‌ی گجت‌های این‌چنینی، گاهی اوقات محصولاتی را به صورت آزمایشی به بازار می‌فرستند. محصولاتی که احتمالا ساختشان برای شرکت‌ها صرفه‌ی اقتصادی ندارد. شاید آن‌ها صرفا می‌خواهند بازخورد مردم به یک محصول سوار بر ایده‌ای جدید را بسنجند و ببینند آیا آن محصول با اقبال عمومی مواجه می‌شود یا خیر. معمولا اپل از جمله شرکت‌هایی است که این گونه آزمایش‌ها را روی مردم انجام نمی‌دهد و سعی می‌کند از رصد کردن بازخورد مشتریان به محصولات آزمایشی دیگر شرکت‌ها مثل سامسونگ یا ایسوس، به نتیجه‌ برسد. در ضمن احتمالا اپل کارشناسان و متخصصانی دارد که می‌توانند خیلی کاربر محور به ایده‌ها نگاه کنند و تجربه‌ی کاربری آن را از پیش حدس بزنند. البته نمی‌توان از اینکه شرکتی مثل سامسونگ دوست دارد در هر ایده‌ای «اولین» باشد گذشت. در حالی اولین بودن برای سامسونگ اهمیت دارد که برای اپل، «بهترین» بودن (البته طرفدار اپل نیستم) در اولویت است، هرچند که ممکن است این «بهترین» بودن به قیمت ورود دیرهنگام به بازار صورت گیرد. البته گاهی اوقات پیش‌ می‌آید که به دلیل تعلل بیش از حد، دیگر شرکت‌ها در ایده‌ی نوین به پختگی کافی می‌رسند؛ در این صورت احتمالا محصول اپل بهترین هم نیست.

فارغ از اینکه چرا شرکت‌ها محصولاتی با ایده‌های ناپخته روانه‌ی بازار می‌کنند؛ یا اینکه کدام شرکت محصولاتی پخته‌تر می‌فروشد؛ سوال این‌جاست که ما بالاخره محصولات نابالغ را بخریم یا نخریم؟ خود من از جمله افرادی هستم که معمولا صبر می‌کنم یک ایده به پختگی لازم برسد و به محصولی کامل با تجربه‌ی کاربری خوب تبدیل شود؛ سپس آن محصول را می‌خرم. با این حال احتمالا برای شرکت‌ها مشتری مناسبی نیستم، چرا که بازخورد کاربری خاصی نمی‌توانم به آن‌ها بدهم. در عوض، حسابی حواسم به جیبم بوده تا با خرید یک کالای ناپخته، ضرر نکنم و مجبور نشوم با تجربه‌ی کاربری بدی که داشته‌ام، بعد از ۶ ماه آن را عوض کنم و یک مدل دیگر بخرم. ولی آن‌هایی که مشتری ایده‌های نوین در محصولات هستند، به هر صورت محبوب شرکت‌های سازنده به حساب می‌آیند و کمک می‌کنند که بازخورد بیشتری از محصولشان دریافت کنند. این‌ها شاید مشتریان ماجراجویی هستند که از محصولات با ایده‌های جدید استقبال می‌کنند و خیلی سریع می‌توانند مدل‌های جدید مختلف را بخرند. با این حال همیشه برای این تیپ مشتریان، خطر دور ریختن پول وجود دارد.