مریخ‌نورد فرصت به پایان راه رسید؛ تلاش‌ها برای احیاء فرصت نتیجه نداشت
ماموریت مریخ‌نورد فرصت، یکی از موفق‌ترین ماموریت‌های ناسا، پس از پانزده سال کاوش سیاره‌ی مریخ به پایان رسید.
مریخ‌نورد فرصت پس از طوفانی بزرگ که سراسر سیاره‌ی مریخ را پوشاند موفق به ارتباط با زمین نشد. آخرین پیام این مریخ‌نورد ۲۰ خرداد به زمین رسید. پس از آن مهندسان ناسا بیش از هزار پیام برای برقراری دوباره‌ی ارتباط ارسال کردند که متاسفانه هیچ کدام نتیجه‌ای در بر نداشت. دلیل قطع ارتباط طوفان شن سراسری مریخ بود که اجازه‌ی رسیدن نور خورشید به پنل‌های خورشیدی فرصت را نمی‌داد. پس از پایان طوفان نیز این مریخ‌نورد نتوانست دوباره فعالیت خود را از سر بگیرد.
جان کالاس (John Callas)، مدیر پروژه‌ی مریخ‌نورد کاوش مریخ در JPL ناسا، درباره‌ی تلاش‌های صورت گرفته برای احیاء فرصت گفت: «ما هر اقدام مهندسی منطقی به منظور تلاش برای احیاء فرصت را انجام دادیم و به این نتیجه رسیدیم که احتمال دریافت سیگنال بسیار کمتر از آن است که تلاش برای احیاء را ادامه دهیم».
مریخ‌نورد فرصت در میان ماموریت‌های کاوش سیارات منظومه‌ی شمسی ماموریتی افسانه‌ای به شمار می‌رود. در ابتدا قرار بود فرصت تنها ۹۰ روز را در سطح مریخ بگذراند و هزار متر را در خاک مریخ طی کند. اما فرصت به این اهداف اولیه بسنده نکرد و ۶۰ برابر زمان در نظر گرفته شده به فعالیت ادامه داد و در مجموع حدود ۴۵ کیلومتر را در سطح مریخ پیمود.
فرصت در مریخ چه کرد؟
تصویری دراماتیک از سایه‌ی مریخ‌نورد فرصت در سطح مریخ.
Credits: NASA/JPL-Caltech
مریخ‌نورد فرصت در ابتدای سال ۲۰۰۴ و پس از هفت ماه سفر در فضا در سطح مریخ فرود آمد. همتای فرصت، یعنی مریخ‌نورد روح (Spirit)، بیست روز پیش از فرصت به مریخ رسیده بود و در منطقه‌ای دیگر مشغول فعالیت بود. مریخ‌نورد روح پیش از پایان ماموریتش در سال ۲۰۱۱ هشت کیلومتر را در مریخ پیمود.
از اولین روز فعالیت فرصت در مریخ گروهی از مهندسان، دانشمندان و هدایت‌گران مریخ‌نورد با همکاری یک‌دیگر چالش‌های پیش روی فرصت را از میان برداشتند. کنترل مریخ‌نورد در سطح ناهموار مریخ کار آسانی نیست و گذشتن از سنگ‌ها و صخره‌ها و بالا رفتن از شیب‌های تند چالش‌های فراوانی را مقابل متخصصان قرار می‌داد. فرصت در ماموریتش از شیب ۳۲ درجه نیز بالا رفت که رکوردی در میان مریخ‌نوردها و ماه‌نوردهاست.
مریخ‌نورد فرصت در طول پانزده سال ماموریتش دستاوردهای فراوانی داشت که از میان آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– ۲۲۰ متر جابه‌جایی در یک روز که رکوردی در میان مریخ‌نوردهاست.
– ارسال بیش از ۲۱۷ هزار تصویر به زمین، از جمله پانزده تصویر ۳۶۰ درجه‌ی پانورامای رنگی.
– بررسی ده‌ها سنگ برای آشکار ساختن مواد معدنی، طیف‌نگاری و تصویربرداری میکروسکوپی.
– یافتن نوعی ماده‌ی معدنی که در آب تشکیل می‌شود.
– کشف شواهد قوی از وجود جریان آب در گذشته‌ی مریخ که مشابه آب آشامیدنی دریاچه‌های زمین بوده است.
در مجموع کاوش‌های مریخ‌نوردهای دوقلو روح و فرصت نشان داد مریخ در گذشته شرایطی کاملا متفاوت با امروز داشته است. امروز مریخ سیاره‌ای سرد و خشک است اما در گذشته‌های دور آب مایع بر سطح مریخ جریان داشته و شرایط کاملا با امروز متفاوت بوده است.
این مسیر ادامه دارد
مریخ همیشه جزء سوژه‌های جذاب آسمانی برای بشر بوده است. چه از زمان باستان که خدای جنگ بود تا به امروز که مقصدی هیجان‌انگیز برای کاوش‌های فضایی است. کاوش مریخ ادامه خواهد داشت و تنها یک سال بعد و با ارسال مریخ‌نورد مارس ۲۰۲۰ (Mars 2020) فصل جدیدی از کاوش سیاره‌ی سرخ آغاز خواهد شد.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از مریخ‌نورد فرصت.
Credit: NASA/JPL/Cornell University
