ماشین مورد علاقه‌ی طراح سابق بنز، یک خودروی فرانسوی است!

«هانس دیتر فوتجیک» (Hans Dieter Futschik) مدیر سابق طراحی بدنه‌ی خودروهای سواری مرسدس‌بنز است. یک سالی می‌شود که با ایران‌خودرو همکاری‌ نزدیکی دارد و به عنوان مشاور مرکز طراحی و توسعه با این شرکت کار می‌کند. پنجم اسفند، ایران‌خودرو برای علاقمندان طراحی اتومبیل با حضور آقای فوتجیک سمیناری برگزار کرد. در این سمینار، هانس دیتر فوتجیک در مورد فرایند طراحی تا تولید محصول در شرکت دایملر سخنرانی کرد. در این رویداد، فرصت‌هایی پیش آمد که سوالات مختلفی از این طراح آلمانی پرسیده شود. بنابراین نگاهی به ۵ تا از شاخص‌ترین موضوعات مطرح شده می‌کنیم.

ماشین مورد علاقه‌ی طراح آلمانی، یک خودروی کلاسیک فرانسوی است!

در میان مراسم، فرصت کوتاهی پیش آمد که با طراح سابق مرسدس‌بنز صحبتی داشته باشم. از هانس پرسیدم که خودروی مورد علاقه‌‌اش از نظر طراحی چیست؟ هرچند که به نظرش سوال خیلی سختی بود ولی در نهایت گفت که خودروی قدیمی DS مدل ۱۹۵۵ را خیلی دوست دارد.

DS نام یک سری از مدل‌های شرکت سیتروئن بود که به عنوان خودروی لوکس فرانسوی شناخته می‌شد. از سال ۲۰۰۹ سری DS به عنوان یک برند لوکس مستقل، زیرمجموعه‌ی سیتروئن قرار گرفته است. طراحی DS 1955 برای هانس، چیزی فراتر از ظاهر زیبای یک اتومبیل است. در دهه‌ی ۵۰ و ۶۰ میلادی، خودروهای زیادی بودند که طراحی متفاوتی داشتند اما به عقیده‌ی هانس، این خودرو در کنار ظاهر عجیب و متفاوتش، از زمان خود خیلی جلوتر بود. همین ویژگی باعث شده که این اتومبیل به عنوان یکی از خودروهای محبوب برای هانس تلقی شود. نکته‌ی جالب این است که مجله‌ی Classic & Sports Car یک نظرسنجی میان ۲۰ طراح اتومبیل برگزار کرد و بعد از مشخص شدن نتیجه، اعلام کرد که سیتروئن DS زیباترین خودروی جهان در همه‌ی تاریخ صنعت خودروسازی است.

دهه‌ی ۵۰ و ۶۰ لزوما عصر طلایی طراحی خودرو نیست!

از خودروی کلاسیک DS گفتیم و به دهه‌ی ۵۰ میلادی اشاره شد. در انتهای مراسم که به بخش پرسش و پاسخ اختصاص داده شده بود، یکی از شرکت‌کنندگان علت موفقیت طراحی دهه‌های ۴۰ و ۵۰ میلادی را پرسید. برخلاف بسیاری که از این دوره به عنوان دوران طلایی طراحی خودرو یاد می‌کنند، هانس این نظر را ندارد. این طراح خودرو دلایل خودش را دارد. عده‌ی زیادی بر این باور هستند که خودرویی مثل نسل اول SL که عموما با نام گالوینگ شناخته می‌شود، خودروی تکرار نشدنی و افسانه‌ای است. اتومبیلی با ظاهر ساده ولی زیبا و دلنشین که هر کسی را به راحتی مجذوب خودش می‌کند. هانس می‌گوید، وقتی که گالوینگ طراحی شد، مرسدس‌بنز در فروش آن با مشکلات بسیاری روبرو شد. او این‌طور ادامه داد که وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم، ممکن است بسیاری از چیزها ارزشمند جلوه کنند. نکته‌ی جالب اینجاست که در تاریخ طراحی، با مواردی برخورد می‌کنیم که محصولی در زمان خود چندان مورد توجه قرار نگرفته ولی بعدها به طور شگفت‌انگیزی تحسین شده است. او در ادامه گفت که قبلا، به دلیل اختلاف زیادی که بین فناوری و قدرت خودروها وجود داشت، بیشترین تمرکز بر روی ارتقای فنی اتومبیل‌ها قرار می‌گرفت. حالا چند سالی می‌شود که خودروهایی مثل مرسدس‌بنز، ب‌ام‌و و آئودی به سطح فناوری تقریبا مشابهی دست پیدا کرده‌اند. دلیل آن، فعالیت‌های گسترده شرکت‌ها برای بالابردن سطح فناوری‌ محصولاتشان و تامین قطعات از شرکت‌های واحد مثل بوش آلمان (BOSCH) است. به همین دلایل، شاید هم‌اکنون در حال سپری کردن دوره‌ی طلایی باشیم؛ مثلا ممکن است ۱۰ سال دیگر مردم فکر کنند که عصر طلایی طراحی همین زمان ما است.

نظر مردم بود زبان طراحی محصولات امروز بنز تغییر کند!

یکی از سوالاتی که در وقفه‌ی کوتاه مراسم از هانس پرسیدم، این بود که چه چیزی باعث شده طراحی محصولات امروز بنز این‌قدر شبیه به هم شود؟ این سبک طراحی تا جایی پیش رفته که تشخیص مدل‌های مختلف بنز برای مردم کمی سخت باشد. این سوالی بود که یکی از شرکت‌‌کنندگان هم در بخش پرسش و پاسخ مراسم مطرح کرد. هانس گفت در ابتدا، ۳ خودروی کلاس C، E و S در سبد محصولات این شرکت قرار داشتند. این خودروساز آلمانی بعدها تصمیم می‌گیرد کلاس‌های جدیدی را به سبد محصولاتش اضافه کند؛ کلاس‌هایی مثل A و B کلاس. بعد از مدتی صدای مردم به گوش ما رسید که نمی‌توانند ارتباطی میان زبان‌های طراحی مدل‌های مختلف بنز پیدا کنند و این موضوع برایشان گیج‌کننده شده است. به همین دلیل، سیاست‌های طراحی مرسدس‌بنز به سمتی پیش رفت تا بعد از اضافه کردن کلاس‌های جدید، زبان طراحی مشترکی را میان مدل‌های مختلف برقرار کند. این سیاست باعث شد که به حرف‌هایی که از مردم می‌شنیدیم، پاسخ دهیم و بعدها بازخورد مثبتی هم بگیریم. در حال حاضر، نظام طراحی مرسدس‌بنز، چارچوب مشخصی دارد و در طراحی محصولاتش از آن تبعیت می‌کند. این سبک طراحی به گونه‌ای پیش رفته که هرکس با دیدن بخشی از چهره‌ی اتومبیل مثل چراغ‌ها، می‌تواند به راحتی تشخیص دهد که ماشین مورد نظر از محصولات خانواده‌ی مرسدس‌بنز است.

طراح خودرو شدن دیگر به راحتی قدیم نیست

هانس می‌گوید که مثل قدیم نباید انتظار آن را داشته باشیم، کسی به عنوان استعداد طبیعی پیدا شود و یک شبه به موفقیت‌های بزرگی دست پیدا کند. شاید هنوز شرکت‌هایی باشند که نیروهای غیرآکادمیک را از بیرون جذب می‌کنند اما بازهم به راحتی سابق نیست. برای طراح خودرو شدن باید مسیر آکادمیک را طی کرد و در دانشگاه‌های مربوط به طراحی خودرو تحصیل کرد. در این مکان‌ها، کار اشخاص دیده‌ می‌شود. بنابراین می‌توانیم شاهد این باشیم که در صورت فراهم بودن موقعیت شغلی در شرکت و دیده شدن تلاش و پتانسیل هنرجو، از طراح موردنظر به عنوان یکی از نیروهای مفید در تیم طراحی، دعوت به همکاری شود. مثلا فرستادن طرح‌ها به با ایمیل، اقدامی کاربردی نیست؛ چراکه روزانه صدها ایمیل مشابه به این شکل دریافت می‌کنیم. بنابراین ترجیح می‌دهیم که با طی کردن مسیری مشخص و سیاست‌مدارانه، با استناد به سواد و سابقه‌ی افراد، طراحان را مورد ارزیابی قرار دهیم.

طراحی خودرو، یک کار تیمی است، ویژگی‌های یک طراح خودروی موفق از دید هانس

همان‌طور که گفته شد، شاید سال‌ها پیش یک نفر می‌توانست با ارائه کارهای خود و فعالیت حرفه‌ای در زمینه‌ی طراحی، پس از مدتی تبدیل به چهره ‌شود. ولی در حال حاضر، به علت پیچیدگی طراحی، شرکت‌های زیادی مثل مرسدس‌بنز ترجیح می‌دهند که برای طراحی محصولات خود به مهارت و تحصیلات تیم اعتماد کنند تا شخص. به باور آقای فوتجیک، یک طراح خودروی موفق باید جدای داشتن آگاهی و مهارت‌های طراحی، روحیه‌ی کار تیمی داشته باشد. داشتن روحیه‌ی کار تیمی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک طراح‌ در شرکت‌های مختلف است چون در کنار اختلاف نظرهای بسیار، باید بتوانند باهم تعامل داشته باشند. او مثال زد که داشتن ۱۱ فوتبالیست حرفه‌ای مثل رونالدو برای یک تیم لزوما باعث موفقیت تیم نمی‌شود. فوتجیک اشاره کرد که این روزها، بلد بودن نرم‌افزارهای مدل‌سازی کامپیوتری هم می‌تواند برای رزومه‌ی یک طراح، نقطه قوت بزرگی محسوب شود و به او کمک کند.

آیا شما هم با دیدگاه هانس دیتر فوتجیک موافق هستید؟ نظرتان را به ما بگوئید.