علت شیارهای موجود روی سطح مریخ کشف شد

دانشمندان به تازگی دریافته‌اند که شیارهای موجود روی سطح مریخ بر اثر گازهای فشرده و منجمد کربن دی‌اکسید (CO2) به وجود آمده‌اند؛ در واقع این گازها هستند که باعث می‌شوند شن‌های سطح سیاره شروع به حرکت کنند و چنین ردی به جا بگذارند. تا پیش از این تصور می‌شد که این شیارها رد آب‌هایی جاری سطحی هستند که زمانی روی مریخ وجود داشته است.

سال‌ها بود که دانشمندان و محققین دنبال پیدا کردن عامل ایجاد شیارهای کوچکی بودند که روی دامنه‌ی شیب‌ها و شنزارهای مجاور استوای مریخ رصد می‌شود. حالا گویا پاسخ این سوال کم و بیش پیدا شده است.

در واقع این گازها هستند که باعث می‌شوند شن‌های سطح سیاره شروع به حرکت کنند و چنین ردی به جا بگذارند.

در بعضی مناطق از سطح مریخ شیارهایی رصد شده که سال‌هاست توجه دانشمندان و محققان را به خود جلب کرده‌اند. این شیارها عجیب شبیه به رد آب هستند، به همین دلیل تا مدتی قبل تصور می‌شد که این‌ها بر اثر آب به وجود آمده‌اند و دلیل دیگری بر وجود یک «دوره‌ی مرطوب» (Wet Period) روی این سیاره هستند. ولی حالا که خیلی از این شیارها از منظر زمین‌شناسی، کاملا تازه هستند و خیلی از آن‌ها هم هنوز در حال شکل‌گیری‌اند، چه‌طور؟

دو دانشمند فرانسوی به نام‌های «سدریک پیلورژه» (Cedric Pilorget) از دانشگاه Paris-Sud و «فرانسوا فورژه» (Francois Forget) از دانشگاه سوربن در این زمینه دست به تحقیق زدند و نتایج بسیار جالبی به دست آمد. دستاورد این دو تمام تفکری که تا به حال درباره‌ی فرضیه‌ی وجود آب روی سطح مریخ داشته‌ایم را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

این دو در مرکز «راسل» (Russell) که اخیرا شیارهای تازه‌ای را توسط ماهواره رصد کرده بود، دست به تحقیق و مدل‌سازی این پروسه زدند تا ابهام داستان را کشف کنند.

زمانی که روی این سیاره زمستان فرا می‌رسد، در مناطق گسترده‌ای از مریخ یک لایه یخ کربن دی‌اکسید (یخ خشک) روی سطح سیاره شکل می‌گیرد.

دانشمندان فرانسوی دریافته‌اند که در بین این یخ‌های جامد گاز کربن دی‌اکسید حبس شده و این‌ها در حین تصعید (تغییر شکل از حالت جامد به گاز)، فشار زیادی تولید می‌کنند؛ احتمالا همین‌ها دلیل به وجود آمدن شیارهایی روی سطح مریخ هستند که تا الان فکر می‌کردیم بر اثر آب ایجاد شده‌اند.

وقتی زمستان رو به پایان می‌رود، این یخ‌ها دوباره به حالت گاز تبدیل می‌شوند و مقداری از این حجم گاز در عمق ۳۰ سانتیمتری یخ خشک گیر می‌افتد. در نتیجه فشار بسیار زیادی تولید می‌شود که می‌تواند چنین فرم‌هایی را تولید کند. این پروسه کاملا خشک و بدون حضور آب اتفاق می‌افتد.

به علاوه فرمی که به این شکل ایجاد می‌شود، می‌تواند خیلی وسیع باشد؛ (اما تئوری‌ای که دانشمندان در شهریورماه ارایه داده بودند و بر اثر آب شور ایجاد می‌شد، خیلی کوچک بود.)

این توده یخ‌های خشک گاهی از روی سطح شیبدار تپه‌ها و ارتفاعات به پایین سر می‌خورند و اثری از خود به جا می‌گذارند.

نکته‌ی مثبت دیگر آن‌که توجیه دانشمندان فرانسوی دقیقا با محلی که این شیارها در سطح سیاره دیده می‌شود، مطابقت دارد. این شیارها همان جایی هستند که ردی از کربن دی‌اکسید در آن‌جا دیده شده است. این توده یخ‌های خشک گاهی از روی سطح شیبدار تپه‌ها و ارتفاعات به پایین سر می‌خورند و اثری از خود به جا می‌گذارند.

«کالین دانداس» (Colin Dundas) از سازمان مطالعات زمین‌شناسی آمریکا می‌گوید: “این توجیه خیلی خوبی برای علت پیدایش شیارها هست ولی به احتمال زیاد، عوامل دیگری هم در این بین دخیل بوده‌اند. در ده سال گذشته داستان‌های زیادی درباره‌ی ویژگی‌های مریخ و شباهت آن با زمین عنوان شده و همه آن سیاره را یک دنیای پویا می‌شناسند.”

‌