همه چیز درباره‌ی علائم و درمان ندول یا گره تیروئید

ندول یا گره تیروئید به خوشه‌های غیر طبیعی سلول‌های تیروئید گفته می‌شود که درون غده‌ی تیروئید ایجاد می‌شوند. این توده‌ها ممکن است به صورت جامد، کیست حاوی مایع، یا ترکیبی از هر دو حالت باشند. اکثر گره‌های تیروئید خوش‌خیم هستند؛ به این معنی که بی‌خطرند و تاثیر منفی روی بدن ندارند. البته در موارد نادر ممکن است ندول تیروئید سرطانی باشد. در این مقاله خواهید خواند که علائم ندول بدخیم تیروئید چیست و چگونه باید درمان شود.

ندول تیروئید که به آن گرهک تیروئید هم گفته می‌شود، بسیار شایع است. بر اساس مطالعات انجام شده، با استفاده از سونوگرافی می‌توان گره تیروئید را در ۲۰ تا ۷۰ درصد افراد بالغ دید. همچنین گره تیروئید در زنان ۴ برابر شایع‌تر از مردان است.

علائم ندول تیروئید چیست

اکثر گره‌‌های تیروئید بدون علامت هستند؛ به این معنی که بیمار ممکن است از داشتن آن آگاه نباشد. اما اگر گره بزرگ شود، ممکن است آن را پایین گردن خود ببینید یا احساس کنید. در این حالت ممکن است دیگر علائم ندول تیروئید را هم تجریه کنید.

در موارد نادر گره تیروئید ممکن است منجر به بروز علامت‌های پرکاری یا کم‌کاری تیروئید هم بشود.

علائم پرکاری تیروئید شامل کاهش وزن ناگهانی، تب، افزایش فشار خون ناگهانی و تپش قلب، و علائم کم‌کاری تیروئید شامل خستگی، تغییرات روحی، افزایش وزن ناگهانی، خشکی پوست و مو و مشکل در تمرکز می‌شود.

علت‌های ایجاد ندول تیروئید

در بسیاری از مواقع علت ندول تیروئید قابل تشخیص نیست؛ اما عوامل مثل کمبود ید وجود دارد که می‌تواند باعث بروز این بیماری شود. ید برای تولید هورمون تیروئید ضروری است.

علاوه بر این، تیروئیدیت یا التهاب غده تیروئید هم می‌تواند باعث ایجاد ندول یا گره تیروئید شود. همچنین سرطان تیروئید و کیست‌های تیروئید هم می‌توانند جزو عوامل موثر در رشد گره تیروئید باشند.

به غیر از آنچه گفته شد، برخی ریسک فاکتورها (عوامل خطر) هم با گره تیروئید در ارتباط هستند. عوامل زیر می‌توانند شانس مبتلا شدن شما به گره تیروئید را در مقایسه با میانگین افراد بالا ببرند.

• کهولت سن
• قرار گرفتن سر و گردن در مجاورت پرتوهای خطرناک خصوصا در سنین زیر ۲۰ سال و بالای ۷۰ سال
• مؤنث بودن
• کمبود ید در بدن
• مبتلا بودن به تیروئیدیت هاشیموتو (التهاب مزمن تیروئید)

تشخیص گره تیروئید

ندول‌های تیروئید معمولا حین انجام آزمایش‌های بی‌ربط تشخیص داده می‌شوند. در برخی از مواقع هم ندول به اندازه‌ای رشد کرده است که برای پزشک به راحتی قابل مشاهده یا قابل لمس است. در دیگر مواقع، معمولا وجود ندول هنگام انجام سونوگرافی یا سی تی اسکن تشخیص داده می‌شود.

به محض تشخیص گره تیروئید، پزشک شروع به انجام آزمایش برای تشخیص خوش‌خیم یا بدخیم بودن ندول و انتخاب بهترین روش درمان برای آن می‌کند.

تست هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید (TSH)

این تست، میزان هورمون محرکه‌ی تیروئید (TSH) را در خون اندازه‌گیری می‌کند. بالا بودن این هورمون در خون، می‌تواند با افزایش خطر سرطان تیروئید در بیمارانی که گره تیروئید دارند مرتبط باشد. استفاده از تست TSH به عنوان یک روش تشخیصی کمکی برای درک میزان خطر ابتلا به سرطان‌های مرتبط با ندول تیروئید می‌تواند به انتخاب بهترین روش برای درمان ندول کمک کند.

بیشتر بخوانید:
اختلالات هورمونی دقیقا به چه معناست؟

البته نباید برای تصمیم‌گیری تشخیصی تنها به آزمایش TSH اکتفا کرد. علاوه بر این، این تست برای غربالگری سرطان تیروئید در بیماران مبتلا به افزایش مزمن TSH مناسب نیست.

سونوگرافی تیروئید

انجام سونوگرافی تیروئید روش مناسبی برای به دست آوردن اطلاعات کامل‌تر از گره تیروئید است. در سونوگرافی از امواج صدا برای تصویربرداری از گره تیروئید استفاده می‌شود. سونوگرافی جزو آزمایش‌های سریع و غیرتهاجمی است. ویژگی‌های خاصی از ندول می‌تواند به پزشک متخصص در تشخیص سرطانی یا غیرسرطانی بودن آن کمک کند.

برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از شکل ندول، فعالیت ندول، جنس ندول (جامد، کیستی یا تلفیق هر دو) و تعداد ندول‌های موجود در تیروئید.

نمونه‌برداری از ندول تیروئید

بر اساس تحقیقات، دقت نتایج نمونه‌بردای از گره تیروئید برای تشخیص سرطانی یا غیرسرطانی بودن آن بالای ۹۵ درصد است. نمونه‌برداری اطلاعات مهمی در مورد گره تیروئید در اختیار پزشک قرار می‌دهد. این آزمایش نوعی بیوپسی (بافت‌برداری) است که طی آن با استفاده از یک سوزن و سرنگ مقداری از سلول‌های ندول برداشته می‌شود.

سپس سلول‌ها جهت بررسی به آزمایشگاه پاتولوژی (آسیب‌شناسی) فرستاده می‌شوند. در پاتولوژی سلول‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند تا بدخیم یا خوش‌خیم بودن آن‌ها را تعیین کنند. معمولا نمونه‌برداری با سوزن به کمک سونوگرافی انجام می‌شود و در بیشتر اوقات درد ندارد.

نتیجه‌ی نمونه‌برداری ندول تیروئید یکی از موارد زیر خواهد بود.

• ندول خوش‌خیم (غرسرطانی) است.
• ندول بدخیم (سرطانی) است.
• تشخیص خوش‌خیم یا سرطانی بودن ندول ممکن نیست. در این حالت ممکن است پزشک آزمایش‌های دیگری را تجویز کند.
• بیوپسی برای انجام تست نمونه‌برداری ناکافی بود. این نتیجه یعنی تعداد سلول‌های کافی برای رسیدن به تشخیص دقیق در پاتولوژی جمع‌آوری نشده بوده است. در این حالت ممکن است پزشک دستور انجام مجدد نمونه‌برداری را بدهد یا بدون انجام مجدد آزمایش، عمل جراحی برای برداشتن ندول را در دستور کار قرار دهد.
• نیاز به انجام تست ارتجاع‌نگاری یا الاستوگرافی (Elastography). این آزمایش برای اندازه‌گیری قابلیت ارتجاع و سختی بافت ندول و همچنین واکنش آن به فشار انجام می‌شود.

درمان ندول تیروئید

روش درمان ندول تیروئید به سرطانی یا غیرسرطانی بودن آن بستگی دارد.

ندول خوش‌خیم تیروئید

در صورتی که ندول تیروئید خوش‌خیم و غیرسرطانی باشد و باعث بروز  هیچ‌گونه علائمی در بیمار نشود، معمولا پزشک تنها توصیه می‌کند که وضعیت آن‌ها را تحت نظر داشته باشید. در این حالت ممکن است برنامه‌ای برای انجام سونوگرافی، معاینه‌ی فیزیکی و آزمایش خون در فواصل منظم تعیین شود تا پزشک تغییر در وضعیت ندول و هورمون‌های تیروئید را تحت نظر بگیرد.

عمل برداشتن تیروئید

در صورتی که ندول تیروئید باعث بروز علائمی مانند نفس‌تنگی، گرفتگی صدا و درد شده باشد، ممکن است پزشک عمل جراحی برداشتن کل یا بخشی از تیروئید (thyroidectomy) را پیشنهاد کند.

در صورتی که یک ندول سمی داشته باشید هم ممکن است عمل جراحی برداشتن بخش یا تمام تیروئید توصیه شود. داشتن یک ندول سمی یعنی زمانی که تنها یک ندول در غده تیروئید شما رشد کند و باعث افزایش اندازه و تولید بیش از حد هورمون‌های غده تیروئید شود. این مشکل همچنین می‌تواند باعث پرکاری تیروئید می‌شود.

یک نمونه‌ی دیگر از شرایطی که در آن عمل جراحی برداشتن تیروئید توصیه می‌شود، گواتر با چند ندول سمی است؛ شرایطی مشابه با شرایط تک ندول سمی، با این تفاوت که تعداد ندول‌ها از یک عدد بیشتر است.

درمان با ید رادیواکتیو

یکی دیگر از راه‌های درمان، استفاده از ید رادیواکتیو یا ید ۱۳۱ است که شامل تزریق یدهای رادیواکتیو به غده تیروئید می‌شود. ید رادیواکتیو با نابود کردن سلول‌های غده تیروئید، اندازه و میزان ترشح هورمون‌های آن را کاهش می‌دهد.

از این روش می‌توان برای درمان یک ندول سمی یا گواتر با چند ندول سمی استفاده کرد. این نوع درمان از میزان کمی رادیواکتیو استفاده می‌کند و روش ایمنی محسوب می‌شود. البته از این روش نباید برای درمان خانم‌های باردار و شیرده استفاده شود. کم‌کاری تیروئید یکی از عوارض جانبی شایع در این نوع درمان است.

ندول تیروئد سرطانی

در صورتی که ندول تیروئید سرطانی باشد، پزشک دستور برداشتن غده تیروئید را می‌دهد. در صورتی که ندول بسیار کوچک باشد و علائمی دال بر گسترش زیاد نداشته باشد، ممکن است تنها بخشی از غده تیروئید که ندول در آن قرار دارد، برداشته شود.

در صورتی که ندول سرطانی در خانم‌های باردار تشخیص داده شود، ممکن است پزشک ترجیح دهد برای انجام عمل برداشتن غده تیروئید تا زمان به دنیا آمدن نوزاد صبر کند. اما اگر سرطان پیش‌رونده باشد، باید مادر در همان شرایط عمل جراحی تیروئید را انجام دهد.

کنار آمدن با درمان‌های گره تیروئید

در صورتی که برای درمان ندول تیروئید مجبور به انجام عمل جراحی برداشتن تیروئید شوید، نیاز است که تغییراتی در سبک زندگی خود بدهید. اگر تمام یا مقدار زیادی از غده تیروئید شما برداشته شود، باید برای باقی عمر خود داروی جایگزین هورمون تیروئید مصرف کنید.

بعد از جراحی غده تیروئید احتمال تغییر صدا وجود دارد که معمولا موقتی است. همینطور جای زخم کوچکی در جلوی گردن شما ایجاد می‌شود که به مرور زمان کم‌رنگ خواهد شد.

در صورتی که گره تیروئید شما نیاز به جراحی نداشته باشد، جایی برای نگرانی نخواهد بود و فقط باید طبق دستور پزشک به صورت مرتب برای معاینه به پزشک معالج خود مراجعه کنید. ندول‌های تیروئید به ندرت خود به خود از بین می‌روند؛ بنابراین ممکن است برای همیشه در گردن شما باقی بمانند. اما ابعاد آن‌ها دچار تغییر می‌شود و ممکن است کوچک‌تر شوند.

کلام آخر

به محض این که چیزی شبیه به ندول یا گره تیروئید در گردن خود احساس کردید، باید برای معاینه به پزشک متخصص غدد رجوع کنید. در مواقع بسیار نادر این امکان وجود دارد که گره تیروئید شما سرطانی باشد. حتی در این صورت هم جای نگرانی نیست، چرا که در اکثر موارد سرطان تیروئید به خوبی درمان می‌شود. تشخیص این بیماری ممکن است فشار روانی سنگینی برای بیمار به همراه داشته باشد. از این رو در صورتی که صحبت کردن در این باره با خانواده یا دوستان به شما کمک می‌کند، حتما این کار را انجام دهید. همچنین می‌توانید برای آرام شدن با یک مشاور یا روانشناس متخصص صحبت کنید. بسیاری از پزشکان و بیمارستان‌ها با معرفی متخصص و ارائه دادن خدمات از بیماران سرطانی حمایت می‌کنند.

منبع: Very Well Health