چای سبز یا چای سیاه؛ کدام سالم‌تر است؟

نوشیدن چای یکی از محبوب‌ترین کارهای مردم در سراسر دنیاست. چای سبز و چای سیاه هر دو از برگ‌های گیاه کاملیا سیننسیس (Camellia Sinensis) هستند. اما این که خواص چای سبز بهتر است یا چای سیاه برای بسیاری از افراد همچنان سوال است. اصلی‌ترین تفاوت میان چای سبز و چای سیاه در این است که چای سیاه در فرایند تخمیر قرار می‌گیرد و چای سبز نه. برای تهیه چای سیاه، برگ‌ها در معرض هوا قرار می‌گیرند تا فرایند تخمیر شروع شود. این عکس‌العمل باعث می‌شود که برگ‌ها تیره و قهوه‌ای شوند و طعم آن‌ها قوی‌تر شود. چای سبز به این شکل عمل‌آوری نمی‌شود و از روش‌های دیگر مثل “Pan Frying” برای آماده کردن آن استفاده می‌کنند تا از تخمیر جلوگیری شود. در این روش برگ‌های چای‌ را در ظرف‌های بزرگ تفت می‌دهند.

خواص مشترک چای سبز و چای سیاه

در حالی که این دو چای با هم متفاوت هستند اما خواص مشترکی هم دارند.

پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی

چای سبز و چای سیاه هر دو سرشار از گروهی از آنتی‌اکسیدان‌های محافظ به نام پلی‌فنل (Polyphenol) هستند. اگر دقیق‌تر بخواهید، هر دو آن‌ها دارای فلاونوید (Flavonoid) هستند که زیرگروهی از پلی‌فنل است. تفاوت اصلی در میزان و نوع فلاونوید یا رنگیزه موجود در آن‌هاست. این رنگیزه‌ها مهمترین رنگدانه در فراوری رنگ زرد، سرخ یا آبی در گلبرگ گیاهان هستند که از قلب شما محافظت می‌کنند.

در تحقیقاتی روی حیوانات به این نتیجه رسیدند که چای سیاه و چای سبز هر دو به یک اندازه در جلوگیری از گرفتگی عروق خونی، یعنی تا ۲۶ درصد در کمترین دوز و ۶۸ درصد در بیشترین دوز مصرف، موثر هستند. در این تحقیقات همچنین دریافتند که هر دو نوع چای به کاهش «کلسترول بد» و «تری‌گلیسرید» در بدن کمک می‌کنند. در آزمایشات و بررسی‌های مختلف به این نتیجه رسیدند که نوشیدن چای سبز و چای سیاه می‌تواند «فشار خون» را هم پایین بیاورد.

یکی دیگر از تحقیقات نشان داد افرادی که بین ۱ تا ۳ فنجان در روز چای سبز می‌نوشند، به نسبت کسانی که کمتر از یک فنجان چای سبز در روز می‌نوشیدند، ۱۹ الی ۳۶ درصد کاهش خطر «حمله قلبی» و «سکته مغزی» داشتند.

همچنین، نوشیدن حداقل ۳ فنجان چای سیاه در روز می‌تواند خطر حمله قلبی را تا ۱۱ درصد کاهش دهد.

بهبود عملکرد مغز

هم چای سبز و هم چای سیاه دارای کافئین هستند. میزان کافئین چای سبز از چای سیاه کمتر است؛ چای سبز حدود ۳۵ میلی‌گرم در هر ۲۳۰ میلی‌گرم و چای سیاه چیزی بین ۳۹ تا ۱۰۹ میلی‌گرم در هر ۲۳۰ میلی‌گرم.

کافئین با مسدود کردن پیام‌رسان‌های عصبی گیرنده‌های آدنوزین، سیستم عصبی شما را تحریک می‌کند. کافئین همچنین به ترشح هورمون‌هایی مثل دوپامین و سروتونین کمک می‌کند. کافئین می‌تواند هوشیاری و سرعت عکس‌والعمل را بالا برده و روحیه فرد را بهبود دهد؛ البته برای مدت کوتاهی.

بیشتر بخوانید: کافئین چه تاثیری بر مغز می‌گذارد؟

چای سبز و چای سیاه همچنین دارای آمینو اسید L-Theanine هستند که در قهوه وجود ندارد. این آمینو اسید از رگ‌های مغز عبور می‌کند و باعث آزاد شدن پیام‌رسان‌هایی در مغز به نام گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) می‌شود. این آمینو اسید باعث کاهش استرس و افزایش آرامش و هوشیاری می‌شوند. همچینین به صورت هم‌زمان به ترشح هورمون دوپامین و سروتونین کمک می‌کند که باعث بهبود روحیه می‌شوند. به طور کلی میزان آمینو اسید L-Theanine موجود در چای سبز از چای سیاه بیشتر است.

در کل هر دو چای جایگزین خوبی برای کسانی محسوب می‌شوند که می‌خواهند سرحال شوند ولی بی‌خوابی و عوارض جانبی قهوه را نمی‌خواهند.

خواص چای سبز

چای سبز یکی از بهترین منابع آنتی اکسیدان است. بسیاری از خواص چای سبز که می‌شنویم به دلیل وجود همین آنتی‌اکسیدان‌هاست. در اینجا چند مورد از خواص چای سبز را با شما در میان می‌گذاریم.

• ضد سرطان: تحقیقات آزمایشگاهی به این نتیجه رسیدند که آنتی‌اکسیدان‌های چای سبز می‌تواند از تکثیر سلول‌های سرطانی جلوگیری کند و باعث از بین رفتن سلول‌های سرطانی شود.
• آلزایمر: این آنتی‌اکسیدان‌ها ممکن است بتوانند تاثیرات منفی حاصل از تجمع پلاک‌های آمیلوید (Amyloid Plaques)، که در بیماران آلزایمر رخ می‌دهد را کاهش دهند.
• ضد خستگی: در تحقیقاتی به این نتیجه رسید که موش‌ها با مصرف نوشیدنی دارای آنتی‌اکسیدان‌های چای سبز به جای آب، توانستند مدت زمان بیشتری را قبل از این که خسته شوند، شنا کنند.
• محافظت از کبد: این آنتی‌اکسیدان‌‌‌ها توانستند روند چرب شدن کبد را در موش‌هایی که رژیم غذایی با چربی بالا داشتند، کاهش دهند.
• ضد میکروب: آنتی‌اکسیدان‌های چای سبز می‌توانند دیواره‌ی باکتری‌های تشکیل شده در بدن را خراب کنند و حتی انتقال برخی از باکتری‌ها را کاهش دهند.
• آرامش‌بخش: این ترکیبات می‌توانند با گیرنده‌های مغزی که تاثیر آرام‌بخشی روی بدن دارند، ارتباط برقرار کنند.

تمام آزمایشات روی آنتی‌اکسیدان چای سبز یعنی EGCG در آزمایشگاه و روی حیوانات انجام شده است. اعتبار این تحقیقات و خواص چای سبز با مصرف طولانی مدت آن مشخص می‌شود.

خواص چای سیاه

تی‌فلاوین نام گروهی از آنتی‌اکسیدان‌های پلی‌فنل است که مشخصا متعلق به چای سیاه هستند و هنگام پروسه تخمیر شکل می‌گیرند. تی‌فلاوین‌ها فواید زیادی برای سلامتی دارند که به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی‌ آن‌هاست. این گروه از آنتی‌اکسیدان‌ها توانایی محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد را دارند و حتی توانایی این را داردند که تولید طبیعی ‌آنتی اکسیدان در بدن شما را تقویت کنند. حتی می‌توان برای مراقبت از قلب و عروق نیز روی آن‌ها حساب کرد.

در یکی از تحقیقات که روی حیوانات انجام شد، مشخص شد که تی‌فلاوین‌ها با کاهش التهابات می‌توانند احتمال گرفتگی عروق را کاهش دهند. تی‌فلاوین‌ها همچینین نشان داده‌اند که در کاهش کلسترول و قند خون هم موثر هستند و ممکن است بتوانند با قابلیت شکستن سلول‌های چربی، راه حلی برای کنترل چاقی باشند.

بیشتر بخوانید: نگاهی به غذاها و خوراکی‌های پایین آوردند قند خون

چای سبز بنوشیم یا چای سیاه؟

چای سیاه و چای سبز خواص مشابهی دارند. البته ترکیبات آنتی‌اکسیدان‌های‌شان با هم تفاوت دارد و ممکن است تاثیرات مفید متفاوتی روی عملکرد عروق داشته باشند. اکثر تحقیقات تاکید کرده‌اند که چای سبز تاثیرات آنتی‌اکسیدانی قوی‌تری نسبت به چای سیاه دارد، اما در یکی از تحقیقات  منتشر شده در کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده آمریکا پی‌بردند که چای سبز و چای سیاه میزان ظرفیت آنتی‌اکسیدان یکسانی دارند.

هر دو نوع چای کافئین دارند اما کافئین موجود در چای سیاه بیشتر است. همین موضوع چای سبز را برای افرادی که به محرک‌هایی مثل کافئین حساسیت دارند، به انتخابی بهتر تبدیل می‌کند. از طرف دیگر چای سبز دارای میزان بیشتری از آمینو اسید L-Theanine است، که تاثیرات آرام بخشی دارد و کافئین را خنثی می‌کند.

اگر مثل تاثیر قهوه به دنبال یک جرقه کافئین هستید، چای سیاه گزینه بهتری نسبت به چای سبز است. به یاد داشته باشید که هر دو این چای‌ها دارای تانن (Tanin) هستند که در فارسی به آن «گسه» گفته می‌شود. تانن می‌تواند جذب مواد معدنی را کاهش دهد و در صورت مصرف زیاد، معده را تحریک و باعث تهوع و استفراغ شود. همچنین بهتر است چای را با فاصله نسبت به وعده‌های غذایی نوشید.

کلام آخر

خواص چای سبز با خواص چای سیاه مشابه است. این خواص شامل فوایدی برای مغز و قلب می‌شود. میان آنتی‌اکسیدان‌ آن‌ها تفاوت وجود دارد، اما با وجود آنتی‌اکسیدان‌های قوی‌تر چای سبز، شواهد علمی فواید بیشتری در آن نسبت به چای سیاه نشان نداده است. هر دو آن‌ها دارای کافئین محرک و تاثیرات آرام‌بخش هستند. هر دو چای را می‌توانید به رژیم غذایی خود اضافه کنید و با مصرف استاندارد، هم از خواص چای سیاه بهره‌مند شوید و هم خواص چای سبز.

بیشتر بخوانید: کدام نوشیدنی برای نوشیدن در صبح مناسب است؟