چرا از عنکبوت نباید ترسید؟
عنکبوتها دشمن طبیعی پشههای موذی هستند و برای انسانها اغلب دردسری درست نمیکنند اما واقعیت این است که بسیاری از انسانها از عنکبوتها میهراسند. تحقیقات نشان میدهد که احتمال گزیده شدن انسان توسط عنکبوتها برخلاف انتظار ما آن قدرها هم زیاد نیست. اتفاقا موضوع کاملا برعکس است. آن چه که ما از آن با عنوان گزیدگی توسط عنکبوت یاد میکنیم، معمولا ناشی از عفونت و یا نیش سایر حشرات موذی است.
آیا شما هم از عنکبوتها میترسید؟ آیا ترس شما منطقی است؟
مطالعات حاکی از آن است که نیش عنکبوتها بیشتر از آن که متوجه انسانها باشد، متوجه بندپایانی مثل ککها میباشد. کریس بادل (Chris Buddle) یک عنکبوتشناس از دانشگاه مکگیل (University of McGill) مونترال است که در زمینه عکسالعملهای مختلف پوست نسبت به مواد شیمیایی و عفونتها تحقیقاتی انجام داده است.
وی میگوید: « بیشتر از ۲۰ سال است که با عنکبوتها سر و کار دارم و هیچگاه هم از طرف آنها گزیده نشدم. زندگی حرفهای به من نشان داده که اگر ما یک کار نامعقول انجام دهیم، آن زمان است که ممکن است یک عنکبوت ما را گاز بگیرد. اما در شرایط معمول عنکبوتها اغلب تمایلی به گزیدن انسانها ندارند. اتفاقا ماجرا برعکس است یعنی عنکبوتها بیشتر عادت دارند که از انسانها اجتناب کنند تا این که بخواهند به آنها نزدیک شوند. عنکبوتها خون انسان را نمیمکند و در ضمن منبع تغذیه آنها نیز به هیچ وجه بافتهای انسانی نیست.»
به گفته این محقق بیشتر از آن چه که انسانها از عنکبوتها بترسند، این عنکبوتها هستند که از انسانها میترسند. عنکبوتها به صورت ذاتی موجودات مهاجمی نیستند بلکه این ما انسانها هستیم که آنها را به درستی نمیشناسیم.
واقعیتهای پشت پرده
عنکبوتشناسان بر این باور هستند که عنکبوتها تنها در صورت احساس خطر است که انسان را میگزند. به عنوان مثال زمانی که ما میخواهیم دستکش یا کفشی را که یک عنکبوت وارد آن شده، بپوشیم؛ این کار عنکبوت را میترساند و موجود نگونبخت هم تنها چاره را در گزیدن و فرار میبیند.
نباید فراموش کرد که بیشتر عنکبوتها برای انسانها خطرناک نیستند. این موجودات هشت پای کوچک غذای خود را از بیمهرگانی مثل حشرات تامین میکنند در نتیجه زهر آنها هم متناسب با نوع شکارشان است و در اکثر موارد بر روی موجودات بزرگتر مانند پستانداران بیتاثیر است.
از سوی دیگر، بیشتر عنکبوتها قادر به فرو کردن نیش خود در گوشت انسان نیستند تا چه برسد به تزریق زهر. کریس بادل میگوید که به شخصه عنکبوتهایی را دیده که در مواجهه با انسانها نیش خود را عقب و جلو میبردهاند تا توسط انسانها دچار آسیبدیدگی نشوند. این نوع تحرکات نیز لزوما خطرساز نیست بلکه صرفا یک روش دفاعی خیلی ساده و بیضرر است.
عنکبوتهای زهری
از میان حدود ۴۷ هزار گونه عنکبوتی که در سرتاسر جهان شناسایی شده، تنها حدود ۳۰۰ تای آنها میتوانند آسیبهای جدی به انسانها وارد کنند.
در آمریکای شمالی ۲ دسته از عنکبوتها از نظر طبی ارزشمند تلقی میشوند: عنکبوت های بیوه (Latrodectus spp.) شامل گونه بیوه سیاه غربی با نام علمیLatrodectus hesperus و عنکبوتهای منزوی (Loxosceles spp.) که شامل گونه عنکبوت منزوی قهوهای با نام علمی Loxosceles reclusa میباشد.
لازم به ذکر است که از عنکبوتهای بیوه ۵ گونه از ایران گزارش شده است. از گروه بیوهها در مناطق بیابانی ایران یک گونه به نام بیوه سفید با نام علمی (Latrodectus pallidus) یافت میشود. این گونه نادر برخلاف سایر عنکبوتهای این خانواده رنگ سفید نسبتا براق و پاهای تیرهای دارد. در عین حال فاقد لکههای قرمزی است که اغلب در عنکبوتهای بیوه دیده میشود.
نیش این عنکبوت نسبت به سایر بیوهها زهر به مراتب کمخطرتری دارد و به همین دلیل شناخت آن برای مردمی که محل زندگیشان با قلمرو و زیستگاه این جانور همپوشانی دارد، ضروری میباشد.
یک گونه خطرناک دیگر عنکبوت دلمک یا بیوه اروپایی با نام علمی (Latrodectus tredecimguttatus) است. این عنکبوت سیاه و از نظر ظاهری شبیه عموم گونههای بیوهها است. ۱۳ لکه قرمز، زرد یا نارنجی که در پشت این عنکبوت دیده میشود از مشخصات کلیدی برای شناسایی آن میباشد، که ممکن است در برخی نمونه ها، از جمله اکثر جمعیتهای ایرانی وجود نداشته باشد.
رعایت نکات ایمنی
ریک وتر (Rick Vetter) یک عنکبوتشناس از دانشگاه کالیفرنیا میگوید: «گزیدگیهای ناشی از عنکبوتهای زهرآگین به دلیل تداخل در عملکرد عادی سلولهای عصبی اغلب نشانههای مشخصی نظیر درد و انقباضات شدید را به همراه دارد و به همین دلیل افرادی که از این طریق آسیب میبینند، میبایست هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنند.»
تحقیقات نشان میدهد که نیش عنکبوت بیوه سیاه نر قهوهای از نیش عنکبوت بیوه سیاه ماده زهر کمتری دارد. اما اغلب گزیدگی عنکبوتهای بیوه سیاه و قهوهای با یکدیگر اشتباه گرفته میشود.
تحقیقات ریک وتر در ایالت کالیفرنیا نشان داد که از مجموع ۱۸۲ بیماری که ادعا میکردهاند توسط عنکبوت بیوه سیاه گزیده شدهاند، تنها ۳.۸ درصد دچار گزیدگی قطعی بودهاند و ۸۵.۷ درصد باقی دچار سایر عفونتهای خاص بودهاند. عفونت باکتریایی (Staphylococcus aureus) طلایی مقاوم به متیسیلین یکی از عفونتهایی است که اغلب با گزیدگی توسط عنکبوتها اشتباه گرفته میشود.
شروع این عفونت اغلب از ریهها، زخمهای باز و مجاری ادرار است و در موارد حاد به عفونت خون، استخوانها و مفاصل ختم میشود. گزیدگی توسط کک و ساس، آلرژی، تماس با بلوط و پیچکهای سمی در کنار انواع عفونتهای باکتریایی و ویروسی از مواردی هستند که میتوانند با گزیدگی توسط عنکبوتها اشتباه گرفته شوند.
با وجود این که در سالهای اخیر اطباء در تشخیص گزیدگیهای عنکبوتی مهارت بیشتری کسب کردهاند اما هنوز هم عنکبوتها آن طور که باید و شاید درست شناخته نشدهاند.
منابع: livescience, livescience
سلام
ممنون از مطلب خوبتون
موردی که من رو به این مطلب کشوند اینه که یه عنکبوت سیاه با خط رنگ حدودا نارنجی یا شایدم قرمز باشه (چون خیلی از نزدیک نتونستم ببینمش) کنار شکمشه نه مثل عکسها بالای شکمش تو خونه ما هست اینم بگم که ما لاهیجان(گیلان) زندگی میکنیم
آیا این از نوع خطرناکشه یا نه؟؟
سلام خیلی ممنون
خیلی تأثیرگذار بود.
اما یه سؤال:
عنکبوت رادیو اکتیوی هم وجود داره؟
اگه بگین خیلی ممنون میشم!
نه داش مردعنکبوتی وجود نداره
سلام.
تمامی آنهایی که در این دیدگاه چیزی نوشته اند بهتر است که بدهنند من در محیطی زندگی می کنم که از عنکبوت گرفته تا رتیل وجود دارد اما هیچ گاه نشده از سف خانه ی ویلاییمون توی لیوان بیافته و بخورمش . تو برادری که عنکبوت خوردی زیاد جدی نگیر احتمالا پاهای اون عنکبوته تو دهنت گیر کرده . من خودم از عنکبوت بدم میاد و چون ازش بدم میاد قبلا از یه نفر عنتر رو شنیدم الان به عنکبوت می گم عنتر کبوت.
لطفا جواب بدین که اگراتفاقی وناخاسته شب متوجه بشین که داخل لیوان نوشابه تون سرشام عنکبوتی افتاده وشماازش خوردین چندجرعه!!!که متوجه میشین عنکبوت معمولی که توسقف خونه های قدیمی انباری یااینجورجاهاتارمیزنه ایاسمی هستن یانه این اتفاق الان برام افتاده اولین نشانش هم گلودرده ایابایدجدی بگیرمش چون نگهبانم وسرپست تافردا????????????
منو امسال رتیل گاز گرفت و زهرش را هم روی بدنم ریخت خیلی دردناک بود ، و قرمزی مکان گاز گرفتگی وسعت پیدا می کرد و درد هم وسعت پیدا می کرد مثلا دستم را گاز گرفته بود و این درد داشت به سینه ام هم سرایت می کرد. ولی الان با پیشرفت علم پزشکی جای نگرانی نیست به شرطی که درمانگاه نزدیک محل باشد .
با سلام قابل توجه شما رتیل زهر ندارد
من از مورچه ای که یکم بزرگ باشه هم می ترسم ، چه برسه به عنکبوت
خیلی جالب و مفید بود، ممنون