نگاهی به تاریخچهی لینوکس؛ به مناسبت ۲۶ ساله شدن این سیستمعامل
لینوکس یکی از قدرتمندترین سیستمعاملهای کامپیوتری است که متنباز بودن آن، در کنار جامعهی توسعهدهندگان قدرتمندش، آن را به ابزاری حرفهای برای مهندسان نرمافزار و گیکها تبدیل کرده است. به مناسبت تولد ۲۶ سالگی این سیستمعامل محبوب، تصمیم گرفتیم که به زبانی ساده و بدون استفاده از اصطلاحات پیچیده، تاریخچهی مختصر و مفید سیستمعامل لینوکس را ارایه و در کنار آن، مفاهیم کلیدی و کارکردهای متنوع این سیستمعامل را شرح دهیم.
قصه از کجا شروع شد؟
در سال ۱۹۷۱، سیستمعامل «یونیکس» (Unix) به دست تعدادی از مهندسان «شرکت تلفن و تلگراف آمریکا» (AT&T Corp) توسعه پیدا کرد. این سیستمعامل که هرساله پیشرفتهتر میشد، چندان ارزان نبود و همه نمیتوانستند از آن استفاده کنند. در سال ۱۹۸۴ میلادی، «ریچارد استالمن» (Richard Stallman) که رییس بنیاد نرمافزارهای آزاد بود، پروژهی «گنو» (GNU) را آغاز کرد. در این پروژه که یک جنبش نرمافزاری محسوب میشد، برنامهنویسان با یکدیگر همکاری میکردند که این همکاری تابهحال هم ادامه دارد. تا چند سال بعد، ابزارهای متنوعی در پروژهی گنو توسعه پیدا کردند. اما این ابزارها برای اجرا، نیازمند یک هستهی مناسب و آزاد به عنوان سیستمعامل بودند؛ هستهای که توسعهی آن به این زودیها امکانپذیر نبود.
در سال ۱۹۹۱، «لینوس توروالدز» (Linus Torvalds) یک دانشجوی ۲۱ ساله بود که در دانشگاه هلسینکی درس میخواند. او در ابتدای این سال، یک کامپیوتر IBM خرید که با سیستمعامل MS-DOS کار میکرد. او که از این سیستمعامل راضی نبود، علاقه داشت از یونیکس استفاده کند. ولی متوجه شد که ارزانترین نوع سیستمعامل یونیکس، ۵ هزار دلار قیمت دارد. به همین خاطر و به دلیل عملکرد ضعیف پروژهی گنو درزمینهی توسعهی هستهی سیستمعامل، لینوس تصمیم گرفت که خودش دستبهکار شود.
در ۲۵ آگوست همان سال، «لینوس» متنی را به گروه خبری comp.os.minix مبنی بر توسعهی هستهی یک سیستمعامل جدید میفرستد و از برنامهنویسان میخواهد که در این مسیر به او کمک کنند. اینگونه بود که او اولین نسخه از سیستمعامل لینوکس را سپتامبر همان سال منتشر کرد. دومین نسخهی آن به فاصلهی کمی در اکتبر همان سال منتشر شد. از آن زمان و تا همین امروز، هزاران برنامهنویس در توسعهی لینوکس مشارکت داشتهاند که به تعداد آنها همواره افزوده میشود. اما شاید برخی بپرسند که درنهایت لینوکس هستهی سیستمعامل است یا بهتنهایی یک سیستمعامل مستقل محسوب میشود؟
لینوکس چیست؟
از دید فنی، لینوکس تنها نامی است برای هستهی سیستمعامل و نه کل آن. دلیل این تعریفهای گوناگون از لینوکس، به دلیل ماهیت انعطافپذیر آن است. کمی بعد از عرضهی این سیستمعامل، توروالدز تصمیم گرفت که به پروژهی گنو بپیوندد. با این کار بهسرعت توسعهی لینوکس افزوده شد و توزیعهای مختلفی ظاهر شدند. توزیعها مجموعهای از ابزارها هستند که برای رسیدن به اهدف مختلف در کنار هم قرار میگیرند و از هستهی لینوکس استفاده میکنند. به همین خاطر، لغت لینوکس را به سیستمعاملهایی اطلاق میکنند که از ترکیببندی لینوکس (بهعنوان هسته سیستمعامل) با نرمافزارهای آزاد و متنباز به دست میآیند. درصورتیکه بنیاد نرمافزارهای آزاد تاکید دارد که از چنین سیستمعاملهایی، با عنوان گنو/لینوکس یاد شود. در این میان، سوالی که برای خیلیها مطرح میشود این است که اگر لینوکس متنباز و رایگان است، پس درآمد توسعهدهندگان توزیعهای آن چطور به دست میآید؟
نحوهی درآمد توسعهدهندگان توزیعهای لینوکس
به دلیل متنباز بودن لینوکس، انواع و اقسام توزیعها توسعه داده میشوند. برخی از این توزیعها بسیار معروف هستند و برخی دیگر فقط برای استفادههای خاص موردتوجه قرار میگیرند. برخی از این توزیعهای نهچندان معروف، برای راحتی کار، بر اساس توزیعهای معروف توسعه داده شدهاند. از معروفترین و محبوبترین توزیعها میتوان به «اوبونتو» (Ubuntu)، «مینت» (Mint)، «دبیان» (Debian) و «فدورا» (Fedora) اشاره کرد. ایرانیها هم در این زمینه دستی بر آتش دارند. بهطور مثال آلن باغومیان، برنامهنویس ایرانی، در سال ۱۳۸۳ توزیع پارسیکس را توسعه داد که درنهایت در سال ۱۳۹۶، پشتیبانی از این توزیع متوقف شد.
باید توجه کرد که چون لینوکس بهعنوان یک هستهی سیستمعامل، متنباز و رایگان است، قرار نیست تمام توزیعهای آن هم رایگان باشند. مثال بارز در این زمینه هم شرکت «رد هت» (Red Hat) است که توزیع «رد هت» را به فروش میرساند و از همین راه در سال ۲۰۱۶ موفق شد ۲.۴ میلیارد دلار درآمد کسب کند. توزیع معروفی همچون «اوبونتو» باوجود اینکه رایگان است، اما شرکت توسعهدهندهی آن، از طریق مشاوره درزمینهی شبکه، فروش نرمافزارهای غیر رایگان، کمکهای مردمی و دیگر موارد، کسب درآمد میکند. البته در این میان نمیتوان کمک بلاعوض برنامهنویسان را فراموش کرد که بسیاری از آنها بهطور رایگان به توسعهی توزیعهای مختلف کمک میکنند.
کاربرد لینوکس در عرصههای گوناگون
در دنیای تکنولوژی گفته میشود که تقریباً هر کاری را میتوان با لینوکس انجام داد؛ شاید سهم سیستمعاملهای گنو/لینوکس در دسکتاپها زیاد نباشد اما درخشش اصلی لینوکس در عرصههای دیگر است. اما دلیل این استقبال چیست؟ آیا فقط به دلیل رایگان بودن و امنیت بالای آن است؟ علاوه بر این دو مشخصه، لینوکس یک هستهی سیستمعامل بسیار انعطافپذیر است که میتوان از آن تقریبا روی هر پردازنده و با هر نوع معماری استفاده کرد. اما از لینوکس دقیقا در چه عرصههایی استفاده میشود؟
یک مثال بارز برای استفادهی لینوکس در عرصههای متنوع، سیستمعامل اندروید است. این سیستمعامل که بر پایهی هستهی لینوکس نوشتهشده، در انواع و اقسام وسایل استفاده میشود. از گوشیها و ساعتهای هوشمند گرفته تا تلویزیونها و یخچالها. علاوه بر این، بیش از ۹۵ درصد ابرکامپیوترهای جهان از سیستمعاملهایی بر پایهی لینوکس بهره میبرند. استفاده از لینوکس فقط به همین موارد محدود نمیشود. علاوه بر استفاده از لینوکس در سیستم اتومبیلهای خودران، شرکتهای بزرگی مانند گوگل، فیسبوک و توییتر، از این سیستمعامل برای سرورهایشان استفاده میکنند. آنقدر لینوکس در زمینههای مختلف مورداستفاده قرار میگیرد که در این فضای کم، فرصت پرداختن به همهی آنها امکانپذیر نیست. اما چیزی که باید توجه کرد این است که گسترهی استفاده از لینوکس هرروز بیشتر از گذشته میشود و دوری و عدم توجه به آن، به ضرر خود ما خواهد بود.
شما در این مورد چه فکر میکنید؟ آیا از لینوکس استفاده میکنید یا در آینده قصد استفاده از آن را دارید؟ آیا به نظر شما در مورد خبرهای مرتبط با لینوکس بزرگنمایی میشود؟ نظرات خودتان را در بخش کامنتها با ما در میان بگذارید.
من الان که دارم این پیام رو می نویسم دارم از لینوکس استفاده می کنم واصلا ویندوز ندارم…باید بعد از حدود۵سال استفاده از ویندوز های xpو۷و۸.۱و۱۰باید بگم که لینوکس خیلی بهتره.خیلی سریع تره.امن تره.و…
من الان حدود ۵ ، ۶ سالی هست که از لینوکس ( اوبونتو) استفاده میکنم و شاید علت اصلیش عدم استفاده از سیستم عاملها و نرم افزارهایی بود که دارای حق کپی رایت هستند و از طرفی من خودم به شخصه تابه حال احتیاج چندانی در این سیستم عامل به آنتی ویروس نداشتم ولی بد جور عاشق بازی کردنم که با این سیستم عامل در این مورد مشکل دارم و البته هر سیستم عاملی، نرم افزارهایی که برای اون نوشته شده است رو اجرا میکنه و لینوکس هم از این قاعده مستثنی نیست .
پیشنهاد میکنم امتحان کنید (برای نصب حتما به توضیحات و آموزشها دقت کنید)
من مثل سایر دوستان در حیطه این سیستم عامل ها تخصصی ندارم. ولی امسال (۲۰۱۷) یکبار اوبوتو (نسخه آخر ۶۴ بیت) رو نصب کردم، و من به عنوان یک کار بر عمومی می تونم بگم:
مزایا:
-سرعت، سرعتش خداییش از ویندوز ۷ خیلی بهتره. هم روشن و خاموش شدن و هم اجرای برنامه ها
– قابلیت دستکاری، نمی دونم کلمه درستیه یا نه، ولی به همه جاش سرک کشیدم، کل برنامه های پیش نصب رو می تونی حذف کنی، و چیزای دیگه بزاری جاش. برای مثال شما نمی تونی اینترنت اکسپلورر یا میدیا پلیر و غیره ویندوز رو حذف کنی، نهایتا شاید بتونی غیر فعالشون کنی تو کنترل پنل، اما اوبنتو چیزی نشد نداره، هر چی رو که لازم نداری می تونی حذف کنی. هر چی دوست داری می تونی بزاری.
-اشغال حجم به مراتب پایین تر، من ویندوز ۷ ، با چند تا برنامه ابتدایی مثل آفیس و کم پلی یر و دانلود منجر و غیره ۴۰ گیگ فضا گرفته. در حالی ابوتنو با برنامه های مشابه ۶ گیگ و خورده ای جا گرفته!!
– ابونتو هم آفیس داره. رایگان هم است از ازل هم روش نصبه.
– برنامه زیاد نداره ولی یک سافت سنتر داره مستقیم هر چی بخای رو دان می کنی.
معایب :
– درایور AMD نداره، یا من نتونستم پیدا کنم، کل مدت لبتابم از گرافیک آنبرد سی پی یو استفاده می کرد.
– قند شکن نداره، یا من نتونستم پیدا کنم، یوتیوب نمیشه باهاش رفت!
-پوسته های گرافیکی و رنگ لعاب ویندوز خوشگلتره (نظر شخصی).
– بازی مازی زیاد نداره.
لینوکس فیلتر شکن داره که با یه جستجو ساده در گوگل میشه دریافت اش و اگر هم نداشته باشه که داره، میتونین از پروکسی تلگرام و افزونه فیلترشکن کروم استفاده کنین
سلام
خوب بود
امیدوارم بیشتر از این سیستم عامل بنویسید
چراکه با اشنا شدن بیشتر مردم و حرکت دادن عمومی مردم به سمت این سیستم عامل، بسیار مفیده
من از توضیع کالی لینوکس استفاده کردم و به نظرم خیلی عالیه، هم کالی هم اوبونتو، رابط گرافیکی خیلی شیک و کاربرپسند و البته ساده، استفاده از منابع سخت افزاری کمتر، سرعت بسیار بالا حتی روی ماشین های مجازی، امنیت بسیار بالا و …. اما متاسفانه بعضی برنامه های ضروری برای این سیستم عامل وجود نداره که من ویندوز رو کلا بذارم کنار
چرا با اینکه خودتون گفتید که لینوکس فقط هسته سیستم عامله ۱۰ بار (اگه درست شمرده باشم) بهش گفتید سیستم عامل و فقط یک بار از لفظ درست سیستم عامل گنو/لینوکس استفاده کردید؟ بنیاد نرم افزار آزاد کلی روش حسایت به خرج داده چون نمیشه از لینوکس به عنوان یه سیستم عامل استفاده کرد! استفاده از لینوکس به عنوان سیستم عامل همونقدر که نوشتن برنامه مثلا برای سیستم عامل اندروید با استفاده از زبان ماشین مسخرس.
بهترین دلیل برای استفاده از لینوکس میتونه فلسفه نرم افزار آزاد باشه.
الان چندین ماهه که دارم از سیستم عامل اوبونتو استفاده میکنم، خیلی عالیه. لذتش وقتی زیاد میشه که هر کاری من از کامپیوترم بخوام انجام میده نه اینکه هر کاری که اون از من بخواد باید انجام بدم! کلا من صاحب کامپیوترمم. مزیت دیگه رایگان و قانونی بودنه که دیگه دردسر عذاب وژدان و مشکلات دیگه ویندوز رو نداره.
هر کاری من از کامپیوترم بخوام انجام میده نه اینکه هر کاری که اون از من بخواد باید انجام بدم
زیبا ترین جمله کامپیوتری دنیا
کاش خریداران اپل هم اینو می فهمیدن
وقتی اپل می خرید این اپل است که سلیقه اش را به شما دیکته میکند و شما اختیار دستگاهی که میخرید را ندارید
کاش به جای جنگ با سیستم عامل کامل و بدون نقص و باز ویندوز به جنگ دنیای بسته اپل می رفتیم