بهترین مقاله‌های دانش در هفتهای که گذشت (۲۳ مهر ۹۴)
هفته‌ی گذشته، از نظر تعداد و تنوع مقاله روزهای نسبتا پرباری را در گروه دانش گذراندیم. مقاله‌های این هفته عموما محیط‌زیستی بودند و البته به دلیل جنگ داخلی سوریه، سعی کردیم دو مقاله هم درباره‌ی هواپیماها و خودروهای مورد استفاده در این جنگ بنویسیم. با بهترین مقاله‌های دانش در هفته‌ی گذشته همراه باشید.
۱. به جهنم روی زمین خوش آمدید؛ آن سوی گجت‌های دوست‌داشتنی ما
این هفته مقاله‌ای را به نام «به جهنم روی زمین خوش آمدید؛ آن‌سوی گجت‌های دوست‌داشتنی ما» بازنشر کردیم. این مقاله درباره‌ی عناصر نادر زمین صحبت می‌کرد. عناصری مثل نئودیمیوم و سریوم که به وفور در ساختن گجت‌هایی که روزانه از آن‌ها استفاده می‌کنیم، مثل گوشی‌ها، تبلت‌ها، ساعت‌های هوشمند، دوربین‌ها، کامپیوترها و غیره استفاده می‌شوند. در این مقاله گفته شده که استخراج و فرآوری این عناصر آلایندگی بسیار زیادی دارد و عمده‌ی معادن آن در جایی از کشور چین به نام «مغولستان داخلی» قرار گرفته است. خواندن این مقاله برای ما که ممکن است خیلی به جایی که وسایل روزمره‌ی ما آمده‌اند توجه نکنیم، خالی از لطف نیست. از این‌جا می‌توانید مقاله را بخوانید.
۲. چرا برگ درختان در پاییز زرد می‌شود؟
هیچ‌وقت فکر کرده‌اید که چرا در پاییز برگ درختان تغییر رنگ می‌دهد و بسیاری از آن‌ها زرد می‌شوند؟ البته همه‌ی ما در مدرسه در این باره خوانده‌ایم، ولی شاید دلیلش را فراموش کرده باشیم. به همین دلیل نیز مقاله‌ای در همین باره تهیه کرده‌ایم. در این مقاله، دلیل اصلی و علمی این اتفاق ذکر شده است. مقاله را می‌توانید از این‌جا بخوانید.
۳. چرا گروه‌های تروریستی تویوتا هایلوکس دوست دارند؟
حتما تا به حال به این موضوع که گروه‌های تروریستی، عموما از خودروهای شاسی‌بلند تویوتا، به خصوص تویوتا هایلوکس استفاده می‌کنند، دقت کرده‌اید. البته استفاده از این خودروها فقط مختص به گروه‌های شورشی نیست و بسیاری از طبیعت‌گردان، کسانی که خودروسواری آف-رود می‌کنند و البته نیروهای مسلح کشورهای مختلف، از خودروهای شاسی بلند این شرکت ژاپنی استفاده می‌کنند. دلیل این محبوبیت را نخست باید در استقامت این خودروها و کارآمدی آن‌ها در شرایط بسیار سخت دانست. در مقاله‌ی جالبی که همراه فیلم‌هایی به چالش کشیدن این خودرو تهیه شده، پاسخ سوال نخست خود را داده‌ایم. مقاله را می‌توانید از این‌جا بخوانید.
۴. سد، راه‌حلی که خود مشکل‌ساز شده است
زمانی ساختن سدهای بزرگ‌تر و بیشتر، افتخار دنیای مهندسی بود. در کشور ما هم از چند دهه پیش نهضت سدسازی آغاز شد و اکنون یکی از کشورهایی هستیم که سدهای خیلی بزرگ و متعددی دارد. ولی احتمالا زمان ساختن این سدها، ارزیابی اثرات محیط‌زیستی خیلی خوب انجام نشده بود و تبعات مخرب این سدها، کم‌کم در حال آشکار شدن است. نمونه‌اش دریاچه‌ی ارومیه و رودخانه‌ی کارون است. در بسیاری کشورها، سدها در حال جمع‌آوری شدن هستند. در این مقاله، سعی کردیم درباره‌ی علت مضر بودن سدها برای محیط‌زیست بگوییم. مقاله را می‌توانید از این لینک بخوانید.
۵. پرتوی نور از چه درست شده است؟
تا به حال فکر کرده‌اید که نور دقیقا چیست؟ همان چیزی که باعث می‌شود بتوانیم دنیای اطراف را با استفاده از دو حسگری که روی سرمان قرار گرفته ببینیم. چشمان ما، حسگرهای نور هستند. نور از آن پدیده‌هایی است که هرچند همیشه به طور مستقیم با آن سر و کار داریم و کل حیات روی زمین تحت تاثیر آن تکامل یافته، ولی صدها و بلکه هزاران سال در پی شناخت آن بودیم. فقط در یکی دو قرن اخیر بود که توانستیم شناخت به نسبت خوبی از آن پیدا کنیم، با این حال هنوز هم شناخت ما خیلی دقیق نشده است. سازمان ملل متحد، سال ۲۰۱۵ را سال جهانی نور نام‌گذاری کرده است، به همین مناسبت، این مقاله را تهیه کرده‌ایم. به راستی نور چیست؟ در این مقاله، می‌توانید به پاسخ دقیق این پرسش برسید. مقاله را از این لینک بخوانید.
۶. موهبتی برای DNA که منجر به اهدای جایزه‌ی نوبل شد
دو هفته‌ی پیش جوایز نوبل علمی اهدا شد. جایزه‌ی نوبل شیمی به کسانی اهدا شد که توانستند مکانیسم خودترمیمی DNA را کشف کنند. در حقیقت باید گفت که شاید در طبیعت، آچار و پیچ‌گوشتی‌هایی مهم‌تر از آن‌چه برندگان جایزه‌ی نوبل شیمی امسال کشف کردند، وجود نداشته باشد. ابزارهایی که درون سلول‌های بدن ما وجود دارند و تضمین کننده‌ی سلامت مولکول‌های DNA هستند. به محض اینکه مولکول DNA آسیب می‌بیند، سامانه‌ای خودکار درون سلول‌ها، صدمه را ترمیم می‌کند. مقاله‌ی مربوط را می‌توانید در این لینک بخوانید.
۷. سوخوی ۳۴ فول‌بک؛ جنگنده‌ی پیشرفته‌ی روسیه در سوریه
چند هفته‌ایست که نیروی هوایی روسیه، حملات خود را علیه گروه‌های تروریستی در سوریه را آغاز کرده است. در میان همه‌ی هواپیماها و هلی‌کوپترهایی که به سوریه رفته، جنگنده-بمب‌افکن مدرنی وجود دارد به نام «سوخوی ۳۴ فول‌بک». این هواپیما، یکی از پیشرفته‌ترین جنگنده‌های روسیه است. سوخوی ۳۴ برای حمله به اهداف زمینی دوردست که پدافند هوایی قدرتمندی دارند ساخته شده است. برد پرواز آن حدود ۴۰۰۰ کیلومتر است و دو خلبان آن، کنار یکدیگر می‌نشینند. از این لینک می‌توانید مقاله‌ی مربوط به این هواپیما را بخوانید.
۸. ال‌نینیو؛ خطری که از بیخ گوش ما رد نمی‌شود
دانشمندان می‌گویند ال‌نینیویی که می‌تواند زمینه‌ساز وقوع خشکسالی‌ها و سیلاب‌های مهیب در آینده شود، هم‌اکنون در میانه‌ی راه رسیدن به بخش حاره‌ای اقیانوس آرام است. اداره‌ی هواشناسی استرالیا پیش‌بینی کرده که این پدیده جوی تا اواخر سال میلادی حاضر احتمالاً به یک رویداد مهم و خبرساز تبدیل خواهد شد. ال‌نینیو نام پدیده‌ای جوی اقیانوسی است که به دلیل تغییرات درجه‌حرارت در اقیانوس آرام نمودار می‌شود اما جالب است که بدانید، دامنه تاثیرات ناشی از این پدیده بس فراتر از این حرف‌هاست. آیا باور می‌کنید که ال‌نینیو حتی می‌تواند بر میزان بارندگی در کشور ما نیز تاثیر بگذارد؟ داده‌های آماری هواشناسی در حدفاصل سالهای ۱۹۷۳ الی ۲۰۱۲ میلادی ثابت کرد که وقوع ال‌نینیو منجر به افزایش میزان بارندگی در ایران از سمت جنوب به شمال شده است. مقاله‌ی مربوط را می‌توانید از این لینک بخوانید.
۹. پنج ماموریت فضایی بزرگ شوروی که هیچ‌گاه عملی نشدند
اتحاد جماهیر شوروی نخستین کشوری بود که ماهواره، سگ، فضانورد مرد، فضانورد زن، و ایستگاه فضایی به مدار زمین فرستاد. ناسا از رقابت با برنامه‌های فضایی شوروی عاجز بود تا این که برنامه آپولو را، که یک پروژه عظیم و بی‌سابقه بود، با موفقیت انجام داد و توانست برای نخستین بار انسانی را روی سطح ماه قرار دهد. با این وجود، دولت شوروی تا زمان فروپاشیش رویاهای فضایی بزرگی در سر داشت. در این مقاله با پنج پروژه‌ی جاه‌طلبانه‌ی شوروی که هیچ گاه عملی نشدند آشنا می‌شوید. مقاله را می‌توانید از این لینک بخوانید.
