هنگام آلودگی هوا از چه نوع ماسکی استفاده کنیم؟
کارشناسان هشدار می‌دهند که آلودگی هوا می‌تواند ضررهای غیرقابل جبرانی را در پی داشته باشد. منع تردد خودروها در روزها و ساعت‌های مشخص، وضع مالیات بیشتر برای خودروها، بسترسازی حمل‌ونقل عمومی مناسب و بسیاری راه‌کارهای دیگر همه از جمله وظایف دولت‌ها برای حل معضل آلودگی هوا است. اما ما چه کاری می‌توانیم برای حفظ سلامت خودمان انجام دهیم؟ آیا استفاده از ماسک در روزهایی که هوا آلوده است، به حفظ سلامت ما کمک می‌کند؟ بهترین ماسک برای آلودگی هوا کدام است و هنگام آلودگی هوا از چه نوع ماسکی باید استفاده کنیم؟ در این مقاله شما را با ماسک‌های مختلف و کارآیی آن‌ها در زمان آلودگی هوا آشنا خواهیم کرد.
بهترین ماسک برای آلودگی هوا بسته به نوع آلودگی متفاوت است
ماسک انتخابی شما باید بر اساس نوع آلودگی هوایی باشد که در مجاورت آن قرار دارید. به عنوان مثال، در شهر تهران ذرات معلق از جمله آلاینده‌های مهم است.
اندازه‌ی ذرات معلق بر حسب میکرومتر بیان میشود و دامنه‌ی تغییرات آن بین ۰٫۰۰۰۲ میکرومتر تا ۵۰۰۰ میکرومتر متغیر است.
ذراتی که قطر آن‌ها بیش از ۵۰ میکرون باشد را با چشم می‌توان دید، اما ذرات ۲٫۵ میکرون یا کمتر نه‌تنها دیده نمی‌شوند بلکه بر اساس گزارشات می‌توان آن‌ها را در رده‌ی آلاینده‌های بسیار خطرناک برای سلامت انسان تلقی کرد.
تماس مستمر با آلاینده‌ها می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی، بیماری‌های قلبی و حتی سرطان ریه شود.
ذرات معلق کمتر از ۲٫۵ میکرون اغلب جزو آلاینده‌های شهر تهران هستند؛ بنابراین، ماسکی که شما انتخاب می‌کنید، باید قابلیت فیلتر کردن این ذرات را داشته باشد.
برخی از ماسک‌ها به حدی تخصصی عملی می‌کنند که حتی می‌توانند مانع ورود ذرات ۰٫۳ میکرونی به مجرای تنفسی شما شوند. اما همیشه هم تبلیغات به معنی واقعیت نیست.
در سال ۲۰۱۴ تحقیقات محققان دانشگاه پلی‌تکنیک هنگ‌کنگ (The Hong Kong Polytechnic University) نشان داد که ماسک‌های صورت چند لایه با فیبرهای نانو می‌توانند نقش موثری در زمان آلودگی هوا داشته باشند.
بنابراین اگر ماسکی که شما می‌خرید، فیلترهای خوبی داشته باشد در زمان آلودگی هوا تاثیرگذار خواهد بود؛ اما قطعا معجزه نخواهد کرد.
از ماسک چه انتظاراتی باید داشت؟
همانطور که می‌دانید، ماسک‌ها انواع و اقسام گوناگونی دارند. ماسک‌های معمولی اغلب یک‌بار مصرف هستند. ماسک‌ها موانع فیزیکی هستند که مانع ورود آلاینده‌ها به دهان و بینی ما می‌شوند؛ اما همه‌ی ماسک‌ها کارآیی یکسانی ندارند.
به عنوان مثال شما نمی‌توانید از یک ماسک ساده جراحی توقع داشته باشید که در زمان آلودگی هوا موثر عمل کند؛ هر چند که همین ماسک ساده هم در جای خود غنیمت بزرگی محسوب میشود.
یک ماسک ساده جراحی می‌تواند به شکل موثری جلوی باکتری‌ها و ویروس‌هایی را که ابعادشان کمتر از یک میکرون است، بگیرد. مطالعات اکنون به این سمت می‌رود که ماسک‌های جراحی در آینده‌ی نزدیک بتوانند جلوی ورود بسیاری از ویروس‌ها و باکتری‌های مرگبار را به مجاری تنفسی بگیرند، اما تا آن روز زمان زیادی باقی است.
تحقیقات نشان می‌دهد اگر ذرات معلق و آلاینده‌ها توسط فیبرهای ماسک جذب شوند، آنگاه می‌توان انتظار داشت آسیب کمتری به ریه‌های ما وارد شود.
فراموش نکنید که هیچ ماسکی نیست که بتواند ۱۰۰ درصد سلامت شما را در برابر آلاینده‌های هوا تضمین کند. اگر ماسک شما خراب شده، آسیب دیده یا تنفس با آن برای شما سخت شده است، حتما باید ماسکتان را عوض کنید.
فراموش نکنید که اغلب ماسک‌ها یک‌بار مصرف هستند. علاوه بر این، در آلودگی فاجعه‌بار کنونی، طبیعی است که اغلب ماسک‌ها سریع‌تر از آنچه که تصور می‌کنید، کارایی خود را از دست می‌دهند.
همچنین توصیه میشود پس از تماس دست با ماسکی که از آن استفاده کرده‌اید، حتما دست‌هایتان را بشویید.
چرا ماسک‌های با فیبر نانو موثرتر هستند؟
تحقیقات نشان داده است ماسک‌هایی که از جنس ترکیبات سنتزی یا طبیعی هستند، موثرتر عمل می‌کنند. نانو فیبرهایی که قطر آن‌ها در حدود یک‌پانصدم قطر مو (در حدود ۰٫۱ میلی‌متر) است، در این میان کارایی به سزایی دارند؛ چرا که این نانو فیبرها در عمل سطح جذب را افزایش می‌دهند و حتی این قابلیت را دارند که جلوی ذرات درشت‌تر را هم بگیرند.
آزمایش‌های مختلف روی ماسک‌های معمولی نشان داده که آن‌ها تنها جلوی حدود ۲۵ درصد از ذرات معلق ۰٫۳ میکرونی را در شرایط عادی می‌گیرند. در حالی که به گفته‌ی محققان ماسک‌های با فیبرهای نانو که چند لایه باشند، می‌توانند دست‌کم جلوی ورود ۸۰ درصد از ذرات معلقی را که ابعادشان کمتر از ۰٫۳ میکرون است، بگیرند.
ماسک‌های ضد گرد و غبار
در حال حاضر وضعیت بسیاری از شهرها از نظر آلودگی هوا نگران‌کننده و بحرانی است. طبیعی است که در این شرایط ماسک‌ها معجزه‌ای نخواهند کرد اما به هر صورت در این شهرها استفاده از ماسک الزامی است.
نحوه‌ی استفاده از ماسک‌های معمولی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ماسک‌های گرد و غبار این است که باید سیستم تهویه‌ی منحصربه‌فرد و در عین حال حفره‌های متعدد بسیاری برای جذب گرد و خاک داشته باشند.
ماسک‌هایی که در آن‌ها فیلترهای کربن فعال به کار رفته باشد، این قابلیت را دارند که تا مرز ۹۸ درصد جلوی خاک، ذرات شیمیایی، ذرات معلق، گاز، گرده‌ها، دود سیگار و… را بگیرند.
یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که یک ماسک ضد گرد و خاک باید داشته باشد، این است که به خوبی روی صورت فیکس شود. اگر ماسک شما روی صورت خوب تنظیم نمی‌شود، باید بدانید که قطعا کارایی لازم را هم نخواهد داشت.
حروف اختصاری انواع ماسک آلودگی هوا و معنای آن‌ها
ماسک‌هایی که مخصوص آلودگی هوا هستند، اغلب فیلترهای مشخص و متفاوتی دارند. روی اغلب ماسک‌های استاندارد، حروف اختصاری درج شده که نوع فیلترهای آن‌ها را نشان می‌دهد.
هنگام خرید ماسک حتما علایم اختصاری درج‌شده روی آن را مطالعه کنید.
به عنوان مثال حرف (N) به این معنی است که ماسک موردنظر ضد روغن و نفت نیست. معمولا اعدادی هم در کنار حرف لاتین درج میشود؛ فرضا N95 نشان می‌دهد که فیلتر ماسک ۹۵ درصد ذرات معلقی را که پایه‌ی روغنی یا نفتی ندارند، می‌تواند جذب کند.
حرف (R) به این معنی است که ماسک در برابر ذراتی با پایه‌ی روغن و نفت به مدت حداکثر ۸ ساعت مقاوم است. اگر در یک ماسک عدد ۹۵ در کنار حرف لاتین (R) درج شده باشد، به این معنی است که از آن می‌توان با اطمینان هنگام نقاشی ساختمان استفاده کرد؛ چرا که اغلب رنگ‌های ساختمانی پایه‌ی روغنی یا نفتی دارند.
حرف (P) به این معنی است که ماسک بیش از ۸ ساعت در برابر ذراتی با پایه‌ی روغن و نفت مقاوم است. بنابراین اگر دنبال ماسکی می‌گردید که بتواند سلامت شما را در شرایط مختلف تا حداکثر میزان ممکن حفظ کند، باید به دنبال ماسکی باشید که عبارت P100 روی آن درج شده باشد. این عبارت به این معنی است که ماسک نه‌تنها ذرات با پایه‌ی روغنی بلکه حتی ذرات با پایه‌ی غیرروغنی را هم تا مرز ۱۰۰ درصد فیلتر می‌کند.
ماسک‌های سوپاپ‌دار
ماسک‌های سوپاپ‌دار اغلب برای جلوگیری از ورود ذرات معلق کمتر از ۲٫۵ میکرومتر، میکروب‌ها، ذرات گرد و غبار و برخی دیگر از آلاینده‌ها به مجرای تنفسی کاربرد دارند.
ماسک‌های سوپاپ‌دار، فیلترهای مناسبی دارند و مدت زمان کاربرد آن‌ها بین ۱۸ تا ۴۰ ساعت متفاوت است. سوپاپ این ماسک‌ها، امکان تنفس راحت‌تر را فراهم می‌کند.
اجزای ماسک تنفسی از نوع سوپاپ‌دار
ماسک‌های سوپاپ‌دار از جمله ماسک‌هایی هستند که حتی در شهر آلوده پکن هم به شدت به استفاده از آن‌ها توصیه میشود.
آیا به راستی استفاده از ماسک در زمان آلودگی هوا موثر است؟
مهم‌ترین مساله در استفاده از ماسک این است که فیلتر مناسبی داشته باشد و طراحی آن هم به شکلی باشد که روی صورت شما به اصطلاح بنشیند. در حقیقت بهترین ماسک برای آلودگی هوا آن ماسکی است که بین دو فاکتور راحتی و فیلتر کردن هوا تعادل برقرار کند.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین زده است که سالانه ۳ میلیون نفر در دنیا به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. شواهدی هست که نشان می‌دهد کودکانی که در شهرهای آلوده بزرگ می‌شوند، نسبت به سایر کودکان کوچک‌تر هستند و اغلب هم شش‌های کوچک‌تری دارند. آلودگی هوا مهمان موذی ما است که بدن ما را آرام‌آرام بیمار می‌کند.
در دنیا دو برند ماسک است که از سایر برندها بیشتر طرفدار دارد: Vogmask و Cambridge Mask . این دو برند به دلیل فیلترهای قابل تعویض است که طرفداران پر و پا قرص زیادی دارند و به عنوان بهترین ماسک برای آلودگی هوا شناخته می‌شوند. اگر شما در شهر آلوده‌ای مانند تهران یا اهواز زندگی کنید، قطعا متوجه اهمیت این مساله خواهید شد، چرا که احتمالا با هر بار ورود و خروج از محیط دربسته ماسک شما عملا از کار می‌افتد.
تحقیقات نشان داده که قرار گرفتن در معرض هوای آلوده چه در کوتاه‌مدت و چه در بلندمدت بر شش‌ها و ریه‌ها اثر منفی خواهد داشت، بنابراین تنها راهکار موجود برای شهروندان مستاصل شهرهای آلوده استفاده از ماسک است.
طبیعی است زمانی که هوا بسیار آلوده باشد، حتی استفاده از ماسک هم تاثیر زیادی نخواهد داشت. ماسک‌ها دردهای ناشی از آلودگی هوا را تسکین نمی‌دهند، بلکه صرفا به ما یادآوری می‌کنند که چاره‌ای جز چنگ زدن به این ریسمان برای ما باقی نمانده است.
بیشتر بخوانید:
در زمان آلودگی هوا چه چیزهایی بخوریم؟
ممنون از مطلب شما، البته اگر کمتر مقدمه چینی میکردید شاید بهتر هم میشد. ولی متاسفانه پیشنهادی نکردید که برای آلودگی هوا الان از چه کدی یا برندی که موجود هم باشه میشود استفاده کرد.