از بیتکوین تا گذر تیر: برترین عنوانهای دانش (۲۰ اردیبهشت ۹۵)
اگر طی هفتهی گذشته به هر دلیلی فرصت مطالعهی خبرها و مقالات گروه دانش را نداشتهاید، در هفت روز با دانش ۲۰ اردیبهشت ۹۵ میتوانید در جریان مهمترین آنها قرار گیرید و آنها را مطالعه کنید. هفتهی پیش شاهد اتفاقات جالب توجهی مثل پست اینستاگرام لیوناردو دیکاپریو دربارهی دریاچهی ارومیه و عقبنشینی کرگ رایت از ادعاهایش مبنی بر خلق بیتکوین بودیم. با هفت روز با دانش این هفته همراه باشید.
چند هفتهی پیش مجلس مصوبهای را در قانون بودجهی ۹۵ گنجاند که در آن، دولت را ملزم به دونرخی کردن قیمت بنزین کرده بود. معاون وزیر نفت در گفتگویی با روزنامهی ایران گفت که وزارت نفت از دونرخی کردن قیمت بنزین اکراه دارد، ولی اگر دولت مکلف به اجرای آن شود، بنزین از مهرماه دوباره دونرخی میشود.
مدعی اختراع بیتکوین عذرخواهی کرد؛ او ساتوشی نبود!
مردی که ادعا کرده بود بنیانگذار مرموز بیتکوین است، خودش را از انظار عمومی پنهان کرده است. سه روز پس از اینکه «کرگ رایت» (Craig Wright)، خودش را به عنوان «ساتوشی ناکاموتو» (Satoshi Nakamoto)، خالق ناشناس پول رمزی بیتکوین معرفی کرد، در کمال شگفتی همگان عقب کشید. او در بلاگش نوشت من نمیتوانم مدارک کافی برای اثبات ادعایم ارایه دهم. او وعده داده بود که روز چهارشنبه مدارک مستندی را ارایه میدهد که ثابت میکند او خالق این واحد پولی اینترنتی است.
از پست اینستاگرامی دیکاپریو تا واقعیت دریاچه ارومیه
از روز پنجشنبه ۱۶ اردیبهشت تا عصر روز شنبه ۱۸ اردیبهشت نزدیک به ۲۸۵ هزار نفر، پست مشهور مرتبط با دریاچه ارومیه اینستاگرام لئوناردو دیکاپریو را لایک کردند و بیش از ۹۸ هزار نفر هم در زیر آن کامنت گذاشتند. دیکاپریو، بازیگر و فیلمساز آمریکایی متولد سال ۱۹۷۴ است که در سن ۲۴ سالگی موسسهای غیردولتی را با هدف اطلاعرسانی زیستمحیطی پایهگذاری کرد. این بازیگر و فعال زیستمحیطی در ذیل عکس دریاچه ارومیه که توسط یک عکاس مستندساز ایرانی گرفته شده، در اینستاگرام خود چنین نوشت:
انسان غیبت کردن را از ۵ سالگی شروع میکند
تحقیقات جدید نشان میدهد که کودکان پیشدبستانی پشت سر متقلبان «غیبت» (Gossip) میکنند تا به دوستانشان کمک کند که از آنها فاصله بگیرند. آنها به نوعی از این سنین یاد میگیرند که با «پشت سر حرف زدن» یا همان غیبت کردن (نه لزوما به معنی منفی آن) دوستانشان را از مخاطرات نزدیک شدن به افراد متقلب آگاه کنند. دانشمندان از چند کودک سه و پنج ساله خواستند که با دو عروسک یک بازی انجام دهند. در این بازی قرار بود بچهها و عروسکها هدیههایی را رد و بدل کنند. در هر دور بازی کودک به عروسک چهار هدیه میداد و عروسک هم باید همین کار را برای کودک انجام میداد.
تا به حال پدیدهی خورشید گرفتگی یا کسوف را دیدهاید؟ اگر خودتان هم تماشا نکردهاید، حتما گذارتان به عکس و فیلمهای آن در اینترنت خورده است. کسوف زمانی رخ میدهد که ماه از بین زمین و خورشید میگذرد و در نتیجه برای دقایقی، خورشید از دید ما پنهان میشود. این خورشید گرفتگی را ماه ایجاد میکند. ولی انواع دیگری از خورشید گرفتگی هم داریم. در این خورشید گرفتگیها، سیارات زهره و عطارد از بین زمین و خورشید رد میشوند. این دو سیاره خیلی از ما دور هستند و بنابراین برخلاف ماه، نمیتوانند همه یا قسمت بزرگی از خورشید را بپوشانند. چیزی که ما از زمین میبینیم، گذر نقطهی کوچکی از جلوی خورشید است. بنابراین اساسا به آن خورشید گرفتگی هم نمیگوییم و این پدیده را «گذر» مینامیم. آخرین گذری که توانستهایم از ایران ببینیم، گذر سیارهی زهره در خرداد ۱۳۹۱ بود. گذر عطارد بعدی، دوشنبه ۲۰ اردیبهشت ۹۵ رخ میدهد و ما از ایران میتوانیم آن را ببینیم.
انتقال آب بینحوضهای، موضوعی که از آن کمتر میدانیم
بحث انتقال آب بینحوضهای یکی از داغترین خبرهای روز ایران است که این روزها اغلب شاهد مناظرات بیپایان موافقان و مخالفان این طرح در فضای مجازی و رسانهها هستیم. هدف از این نوشتار به هیچوجه قضاوت یا مخالفت و یا حتی جانبداری نیست؛ تنها قصد داریم تا اصل موضوع را از منظری دیگر ریشهیابی کنیم.
زیستشناسی دربارهی عشق زمینی چه میگوید؟
او را میبینید و قلبتان شروع به تند تند تپیدن میکند. حسابی عرق میکنید و بدن شما هورمونهایی ترشح میکند که باعث میشود از درون گرم شوید. تقریبا هر چیز دیگر در اطراف خود را نادیده میگیرید و او تمام فکر و ذکرتان را به خودش مشغول میکند. اینها بعضی از فرایندهای زیستشناختانهای هستند که وقتی در مراحل اولیهی عاشق شدن هستید، رخ میدهد. عشق چنان بخش بزرگی از زندگی انسان را در برگرفته که بازتاب آن را به صورت کاملا گسترده میتوان در هنر و فرهنگ تمدن انسانی دید. در کتابخانهها میتوان یک عالمه داستان عاشقانه پیدا کرد و عشق درونمایهی بیشتر فیلم و موسیقی ما را تشکیل داده است. ولی واقعا عشق چیست و چرا عاشق میشویم؟ آیا عشق و دوست داشتن مختص ما انسانهاست؟ آیا در موجودات زندهی دیگر هم عشق وجود دارد؟ برای درک بهتر عشق از منظر زیستشناسی، بهتر است ریشههای آن بررسی کنیم. ریشههایی که به میلیاردها سال قبل و سپیدهدم حیات باز میگردد.
تصویر نجومی روز ناسا (۱۸ اردیبهشت ۹۵): سه سیاره برای یک ستاره
در فاصلهی ۴۰ سال نوری از ما یک ستارهی خیلی سرد و کم نور به نام «تراپیست-۱» (TRAPPIST-1) قرار دارد. اکنون در مدار این ستاره، سه سیارهی جدید کشف شده است. اولین بار تلسکوپ رباتیک بلژیکی «تراپیست» در شیلی آنها را کشف کرد. هر سهی این سیارههای فراخورشیدی تقریبا هم اندازهی زمین هستند. از آنجا که مدار آنها خیلی نزدیک به ستارهی کوچک و کمنورشان است، این سیارهها دارای مناطقی روی سطحشان هستند که امکان وجود آب مایع روی آنها میسر شده است. آب مایع از علایم اصلی وجود حیات است. این سیارهها به دلیل فاصلهی کمی که با زمین دارند سوژهی خوبی برای کاوشهای تلسکوپی در اتمسفرشان هستند. هر سهی این سیارهها به زیبایی در این کار هنری تصویر شدهاند.
آیا کریسپر میتواند بهزودی بیماریهای ژنتیکی را درمان کند؟
این هفته دانشمندان در واشینگتن در جریان نشستی سالانه گرد هم میآیند تا جدیدترین دستاوردها و گزارشهایشان دربارهی ژن درمانی را به اشتراک بگذارند. ژن درمانی یک رشتهی پزشکی است که اخیرا در آزمایشها نتایج امیدبخشی نشان داده و توجه کارشناسان و متخصصان را به خود جلب کرده است. حالا بسیاری معتقد هستند تکنولوژی جدید ویرایش ژنتیکی که «کریسپر» (CRISPR) نام دارد، میتواند به پیشرفت ژن درمانی کمکهای زیادی بکند. اما آیا زمان استفاده از کریسپر فرا رسیده است؟ در ادامه میتوانید با مزایا و خطرات احتمالی این تکنولوژی جدید آشنا شوید.