معرفی Euro NCAP؛ آزمون ایمنی خودروها چگونه انجام می‌شود؟
احتمالا تابه‌حال کلیپ‌های تست تصادف بعضی از اتومبیل‌ها را دیده‌اید؛ اتومبیل‌هایی که در محیطی ویژه با سرعت مشخصی به مانع برخورد می‌کنند. موسسات مختلفی در سراسر جهان هستند که این تست‌ها را انجام می‌دهند. یکی از مشهورترین این موسسات یورو ان‌کپ است. برای آشنایی بیشتر با یورو ان‌کپ، با ما همراه باشید.
یورو ان‌کپ چیست؟
یورو ان‌کپ (Euro NCAP) یکی از موسسات معتبر جهانی است که هرساله، ایمنی تعداد قابل توجهی از خودروهای داخل اروپا را ارزشیابی می‌کند. برای سنجش ایمنی خودروها، تست‌های تصادفی انجام می‌شود تا با کارشناسی و تحلیل اطلاعات به دست آمده از میزان صدمه به آدمک‌های مصنوعی و اتومبیل، بتوان ایمنی اتومبیل‌ها را ارزیابی کرد.
پیشینه‌ی یورو ان‌کپ
پیشینه‌ی این موسسه به سال ۱۹۹۷ میلادی یعنی درست به ۲۰ سال پیش برمی‌گردد. موسسه‌ی یورو ان‌کپ در شهر بروکسل بلژیک و توسط لابراتوار تحقیقاتی وسایل نقلیه (Transport Research Laboratory) تاسیس شد. یورو ان‌کپ مخفف عبارت European New Car Assessment Programme و به معنی “برنامه‌ی ارزیابی خودروهای جدید اروپایی” است.
هدف تاسیس یورو ان‌کپ
همان‌طور که متوجه شدیم، موسسه یورو ان‌کپ مسئولیت برگزاری دقیق و صحیح آزمون تصادف برای سنجش ایمنی خودروها را بر عهده دارد. این موسسه خلاصه‌ای از گزارش مکتوب اتومبیل‌ها را با بیانی ساده و به‌طور رایگان در وب‌سایت رسمی خود قرار می‌دهد تا علاقمندان آن را مطالعه کنند.
به لطف شکل‌گیری موسسات ایمنی از این دست، شاهد ارتقای ایمنی و تحول طراحی در خودروها بودیم تا خودروسازها با کسب امتیاز بیشتر بتوانند نظر مشتریان را به محصولات ایمن خود جلب کنند. نتیجه آن شده که پس از گذشت ۲۰ سال شاهد بالا رفتن سطح ایمنی خودروها شده‌ایم. در ادامه می‌توانید کلیپ کوتاهی از سالگرد ۲۰ سالگی تاسیس یورو ان‌کپ را ببینید که ایمنی خودروها بیشتر شده است.
تست تصادف یورو ان‌کپ چه‌طور انجام می‌شود؟
هر خودرو بسته به یکی از کلاس‌های سواری، ون، آفرود، پیکاپ و رودستر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. با توجه به میزان آسیب دیدگی آدمک‌های تست تصادف امتیازی داده می‌شود. در گزارش مکتوب خودرو در سایت یورو ان‌کپ، ایمنی خودرو به‌طور دقیق‌تر شرح داده می‌شود. در طول این ۲۰ سال از تاسیس موسسه یورو ان‌کپ، قوانین و استانداردها برای ارزشیابی ایمنی خودروها بالاتر رفته و امروزه برای سنجش ایمنی خودروها، ۴ تست تصادف انجام می‌شود.
تست تصادف از جلو
یکی از مهم‌ترین بخش‌های سنجش ایمنی هر خودرو در موسسه یورو ان‌کپ، تست تصادف از جلو است. چون آمارها نشان می‌دهند که برخورد اتومبیل‌ها از جلو، بیشترین میزان جراحات و تلفات را به خود اختصاص می‌دهند. تست تصادف از جلو در دو مرحله انجام می‌شود.
مرحله‌ی اول تست برخورد اتومبیل به مانع نرم (Front Offset Deformable Barrier Test) نام دارد. در این مرحله خودرو با سرعت ۶۴ کیلومتر بر ساعت (۴۰ مایل بر ساعت) به مانع انعطاف‌پذیری برخورد می‌کند تا شبیه‌سازی برخورد با یک خودروی هم‌وزن صورت بگیرد. در این تست، ۴۰ درصد از نمای جلوی اتومبیل به این مانع برخورد می‌کند. در این تست معمولا درب موتور، سپر، موتور، اکسل، شاسی و بعضا ستون‌ها، سقف و درهای خودرو آسیب می‌بینند.
مرحله‌ی بعدی تست تصادف خودرو به‌طور کامل با مانع سخت (Front Full Width Rigid Barrier Test) نام دارد. این‌بار کل نمای جلوی اتومبیل با مانع سخت و محکم برخورد می‌کند. اتومبیل مورد تست با سرعت ۵۰ کیلومتر بر ساعت به دیوار برخورد می‌کند. در این تست احتمال جمع شدن اتومبیل تا ستون جلویی (ستون A)، آسیب مهلک به موتور و جلوبندی و اکسل وجود دارد. هم‌چنین در پی برخورد خودرو با مانع سخت در کسری از ثانیه، رینگ، در و سقف ممکن است تاب بردارند و اثر ضربه تا انتهای خودرو مثل باز شدن در صندوق دیده شود.
برخورد از بغل
تست تصادف از بغل هم‌چون تست تصادف از جلو شامل دو مرحله می‌شود. آمار نشان می‌دهد که یک چهارم تصادفات سنگین از برخورد کنار صورت می‌گیرد. مرحله‌ی اول که Side Mobile Barrier نام دارد، مانعی متحرک با سرعت ۵۰ کیلومتر بر ساعت از بغل به سمت راننده برخورد می‌کند.
در این تست، ایمنی بخش جانبی اتومبیل ارزشابی می‌شود تا متوجه نحوه‌ی پخش ضربه و عملکرد سیستم‌های ایمنی مثل کیسه‌های هوای جانبی و پرده‌ای شد. معمولا خودروهایی که ستون‌های قوی، شاسی مقاوم و کیسه‌های ایمنی هوای جانبی و پرده‌ای داشته باشند، شانس بیشتری برای گرفتن امتیاز بالا در این بخش دارند.
مرحله‌ی دوم Side Pole Test نام دارد که اتومبیل روی ریلی متحرک به یک میله برخورد می‌کند. سرعت خودرو هنگام برخورد ۳۲ کیلومتر بر ساعت است. در این مرحله معمولا میزان آسیب‌دیدگی به دلیل انتقال ضربه در فضای کوچک‌تر بیشتر است. در این مرحله معمولا شاهد کج شدن ستون وسط (ستون B)، جمع شدن بدنه و تاب برداشتن سقف هستیم.
تست ایمنی سرنشین در سرعت پایین
بجز دو تست تصادف از جلو و بغل که هرکدام دو مرحله را شامل می‌شدند، سه تست ایمنی دیگری هم در استانداردهای جدید یورو ان‌کپ انجام می‌شود. یکی از این تست‌های ایمنی Whiplash Low Speed Sled Tests نام دارد. این بار دیگر خبری از حضور اتومبیل نیست. بلکه آدمک تست تصادف روی صندلی اتومبیل قرار داد و با سرعت‌های ۱۶ و ۲۴ کیلومتر بر ساعت به سمت عقب کشیده می‌شوند.
دلیل انجام این تست، ارزشیابی طراحی صندلی و پشت‌سری‌های آن است. در بسیاری از تصادفات، ممکن است صدمه‌ی جدی به اتومبیل و جان سرنشینان وارد نشود اما اثر ضربه باعث شود که گردن و سر سرنشینان آسیب ببینند. میزان این آسیب‌دیدگی می‌تواند حتی منجر به پاره شدن نخاع شکسته شدن مهره‌های گردن شود. به همین دلیل اگر صندلی و پشت‌سری‌ها از هندسه و طراحی مهندسی‌شده‌ای بهره ببرند، شانس و میزان آسیب دیدگی را کاهش می‌دهند.
تست عابرپیاده
دست کم در شبکه‌های اجتماعی، کلیپ‌های تصادفی دیدیم که خودرو به عابر پیاده برخورد می‌کند و اتفاقی ناخوشایند برای عابر پیاده رخ می‌دهد. اگر تصادف جدی باشد، ممکن است به سر و صورت، کمر، دست و پای عابر پیاده آسیب جدی و حتی جبران‌ناپذیری وارد شود. به همین دلیل، یورو ان‌کپ تستی جداگانه برای ارزشیابی سطح ایمنی اتومبیل هنگام برخورد با عابرپیاده ترتیب داده است. اگر اتومبیلی طراحی مناسبی داشته باشند، هنگام برخورد با عابرپیاده باعث می‌شوند تا نیم‌تنه‌ی عابر آسیب کمی ببیند.
هم‌چنین در صورت بالا بودن سرعت و پرت شدن عابر و فورد آمدن روی درب‌موتور و شیشه، صدمه‌ی کم‌تری ببینند. در همین میان، شرکتی مثل ولوو، کیسه‌ی هوای مخصوصی برای عابرپیاده در زیر شیشه و در موتور تعبیه کرده تا سطح ایمنی عابرپیاده‌ی بسیار بالایی داشته باشد.
بخش تجهیزات ایمنی
این بخش سامانه‌های ایمنی اتومبیل مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این مرحله ۵ ویژگی خودرو ارزشیابی می‌شود که شامل کنترل پایداری الکترونیکی، هشدار کمربند، دستیار کمکی سرعت، ترمز اضطراری خودکار و دستیار رانندگی بین خطوط است. به طور مثال سامانه‌ی AEB که مخفف عبارت (Autonomous emergency braking) و به معنی ترمز اضطراری خودکار است، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. اتومبیل زمانی که سرعت دارد، مانعی فرضی در جلو قرار دارد و باید بتواند با کمترین زمان و مسافت قبل از حضور عابر یا مانع متوقف شود.
هم‌چنین دستیار رانندگی بین خطوط (Lane Support) به راننده زمانی که بین خطوط رانندگی نمی‌کند هشدار می‌دهد. انحراف در جاده ممکن است هوشیارانه یا از روی ناآگاهی باشد، با این حال خودرو برای حفظ جان سرنشین و اتومبیل از بروز تصادف احتمالی، هشدار می‌دهد. این بخش سال ۲۰۱۴ معرفی شده و بسته به صلاح هیئت داوران ممکن است قوانین و شرایط آن به‌روز رسانی شود.
چطور می‌توانیم متوجه سطح ایمنی خودروها شویم؟
حداکثر حد ایمنی هر خودرو، ۵ ستاره است. خودروهایی که در این آزمون ۵ ستاره‌ی زرد رنگ کامل را دریافت می‌کنند به عنوان خودروهای ایمن با فناوری‌های روز و مجهز به سامانه‌های کمکی مثل ترمز اضطراری خودکار، سنسور و کیسه‌های ایمنی هوا محسوب می‌شوند. خودروهایی که تنها یک ستاره دارند، یعنی خودروهایی با ایمنی حداقل هستند. به ندرت خودرویی مثل تاتا نانو (Tata Nano) پیدا می‌شود که به دلیل ایمنی ضعیف‌اش حتی نتوانسته یک ستاره ایمنی در کارنامه‌ی خود ثبت کند. تاتا نانو ساخت شرکت تاتا موتورز هند است. در ادامه می‌توانید تصویری را ببینید که ایمنی خودروها را به‌طور مختصر بر حسب میزان ستاره گرفته شده، شرح می‌دهد.
بخش‌های ارزشیابی ایمنی خودروها
نتیجه‌ی گزارش تست تصادف، سطح ایمنی اتومبیل‌ها را به ۴ بخش اصلی دسته‌بندی کرده است: ایمنی سرنشینان بزرگ‌سال (Adult Protection)، کودکان (Child Protection)، عابر پیاده (Pedestrian Protection) و تجهیزات ایمنی (Assistance Technology). امتیاز و ستاره‌های کسب شده به‌طور جزیی در هر بخش قابل مشاهده است و می‌توان در گزارش مکتوب به‌طور دقیق‌تر مطالعه کرد. در بازار خودروهای داخلی کشورمان، اتومبیل‌های زیادی هستند که در موسسات ایمنی، تست نشده‌اند؛ خودروهایی نظیر پراید، تیبا، پژو ۴۰۵ و سمند. از طرفی خودروهایی مثل پژو ۲۰۶، سیتروئن زانتیا و تندر ۹۰ در این آزمون مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند و می‌توان نتایج و گزارش ثبت شده‌ی آن‌ها را در سایت یورو ان‌کپ مشاهده کرد.
تندر ۹۰ یکی از ایمن‌ترین اتومبیل‌های داخلی با قیمت کم‌تر از ۵۰ میلیون تومان است
البته باید درنظر داشت که هر خودرو بسته به زمان خود و استانداردهای وقت یورو ان‌کپ باید سنجیده می‌شود. به همین دلیل بسیاری از خودروهایی که حتی نتایج خوبی در زمان خود ثبت کرده‌اند، احتمالا نمی‌توانند همان نتایج را دوباره در کارنامه خود ثبت کنند. بخش قابل توجهی از سهم خودروهای میان‌رده بازار کشور، محصولات چینی هستند که در تست‌های یورو ان‌کپ تست نمی‌شوند.
حتی یورو ان‌کپ هم تنها نیست
بجز یورو ان‌کپ، موسسات مختلف مشابهی در کشورهای متعدد وجود دارد؛ مثلا موسسات ANCAP در استرالیا و نیوزلند، C-NCAP در چین، JNCAP در ژاپن و Latin NCAP در آمریکای لاتین، ایمنی خودروهای تولیدی و وارداتی پرطرفدار در کشور خود را مورد آزمون و بررسی قرار می‌دهند.
چه خودروهایی در این موسسات ارزیابی می‌شوند؟
هرساله خودروهای زیادی در دنیا تولید می‌شوند که از نظر زمانی و هزینه‌ای، ارزشیابی ایمنی تک تک آن‌ها مقدور نیست. این نکته را هم در نظر داشته باشیم که موسسات ایمنی، تنها خودروهایی در لیست ارزیابی خود قرار می‌دهند که قرار است وارد بازار کشور مورد نظر شوند. در این میان اتومبیل‌هایی که قیمت معقول و مشتریان زیادی دارند، در اولویت هستند. بنابراین سوپراسپرت‌ها، خودروهای گران‌قیمت و لوکس به دلیل قیمت بالا و مشتریان محدودی که دارند، در این لیست قرار می‌گیرند.
هزینه‌ی خودروهای مورد آزمون را چه کسی می‌پردازد؟
هزینه‌ی تمام آزمایش‌های یورو ان‌کپ توسط موسسه و شرکای آن مثل ارگان‌‌های وابسته در دپارتمان راه انگلیس تامین می‌شود. این یعنی خودروسازها نقشی در تامین بودجه و خرید خودروها ندارند. تنها در صورت تمایل شرکت خودروساز برای تست ایمنی محصول است که می‌تواند برای تهیه‌ی خودروهای لازم در آزمون ایمنی یورو ان‌کپ مشارکت کند. این موسسه‌ی ایمنی برای آزمایش ایمنی هر خودرو بایستی ۴ دستگاه از مدل مورد نظر را تهیه کند. پیش از انجام آزمایش، موسسه با خودروساز جهت آگاهی از تهیه‌ی نمونه‌ی نمونه مجهز به آخرین فناوری تماس می‌گیرد. را با برگزاری تست‌های تصادف، تحلیل اطلاعات به دست آمده و انتشار نتایج آن‌ها در قابل گزارش اعلام می‌کند.
این آدمک‌های تست تصادف دقیقا چه هستند؟
از آن جایی که برای ارزیابی ایمنی خودروها نمی‌توان جان انسان‌های واقعی را به خطر انداخت، از آدمک‌هایی با نام Crash test dummy استفاده می‌شود. این آدمک‌های آزمایش تصادف به‌طور علمی شبیه‌سازی شده‌اند و به کمک سنسورهای زیاد می‌توانند اطلاعات زیادی را در هر تصادف ثبت کنند. این اطلاعات بعدها آنالیز می‌شود و با کارشناسی انجام شده، خروجی نهایی به‌صورت گزارش منتشر می‌شود.
راستی قیمتشان چقدر است؟
جالب است بدانید که مدل‌های استاندارد آدمک‌های مصنوعی با قیمت ۱۰۰ هزار دلار و نمونه‌ی پیشرفته‌ی آن‌ها که توسط شرکت جنرال موتورز ساخته شده‌اند، حدود ۵۰۰.۰۰۰ دلار قیمت دارند؛ یعنی آدمکی حدود یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان!
چرا اینقدر گران!؟
دلیل گران‌بودن آدمک‌ها، نوع طراحی، به کارگیری فناوری‌های ویژه و سنسورها برای سنجش سرعت برخورد، نیروی تخریب، مقدار تاشدگی، گشتاور بدن و مقدار کاهش شتاب پس از تصادف است. استفاده از این آدمک‌ها محدود و مختص به تست‌های ایمنی مهم جهان است. همین امر موجب می‌شود تا در فرآیند ساخت آن‌ها از کیفیت قطعات بالا و فناوری جدید استفاده شود و به دلیل بازار انحصاری و محدود آن‌ها، قیمت بالایی هم داشته باشند.
در همین زمینه، جک جِنسِن که یکی از مهندسان بخش ایمنی شرکت جنرال موتورز است، گفته بود که “هرچه آدمک‌های تست تصادف واقعی‌تر باشند، نتیجه‌ی آزمون دقیق و به واقعیت نزدیک تر است”. این آدمک‌ها با تشخیص میزان فشار می‌توانند شدت آسیب‌دیدگی را به طور دقیق نشان دهند و بعضا در تصادف‌های سنگین، استخوان، ستون فقرات و مفصل‌هایشان می‌شکند.
خیلی جالب بود….ممنون.