Axiom Zen؛ استارتاپی که خودش استارتاپ راه می‌اندازد

رُهام قره گوزلو، کارآفرین ایرانی-کانادایی، در ونکوور استارتاپی را با نام Axiom Zen هدایت می‌کند که تعریف خودش از این شرکت نوپا این‌گونه است: “پنجاه نفر آدم از سراسر دنیا هستیم که بر روی جذاب‌ترین چیزهایی که پیدا می‌شوند، کار می‌کنیم”.

به‌نوعی نیاز به چنین استارتاپی احساس می‌شد. همه استارتاپ‌ها برای رفع یک نیاز خاص پدید می‌آیند، اما فلسفه‌ی وجودی Axiom Zen، راه‌اندازی استارتاپ‌های بیشتر برای رفع نیازهای بیشتر است. Axiom Zen بیشتر با حامیان کارآفرینی و سرمایه‌گذارانی که یک ایده را از مفهوم اولیه تا اجرای نهایی‌اش پشتیبانی می‌کنند، سروکار دارد.

قره گوزلوی بیست‌ونه‌ساله، فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد علوم بیولوژیک از دانشگاه استنفورد است. وقتی او در ۲۰۱۳ از کارش در شرکت‌های سرمایه‌گذاری در دره سیلیکون کالیفرنیا بیرون زد و به ونکوور آمد تا Axiom Zen را راه‌اندازی کند، هیچ محصول و ایده‌ای در سر نداشت. در عوض توانست یک تیم حرفه‌ای و باهوش را دورهم جمع کند. وظیفه‌ی آن‌ها این بود که به ایده‌های بزرگ فکر کنند، تا بتوانند از آن‌ها محصولاتی بیرون بکشند و نهایتا به کسب‌وکارهای مستقلی تبدیل کنند. در این ساختار کسب‌وکار ساز، Axiom Zen می‌تواند کمک بزرگی برای استارتاپ‌ها باشد؛ از تولید نرم‌افزار گرفته تا اجرای ایده‌های ناب.

کسب‌وکار Axiom Zen، از «مدل ترکیبی» (Hybrid Business Model) پیروی می‌کند، به این معنی که خشت و گِل این شرکت با اینترنت گره خورده است. به همین دلیل، ساختار و فرهنگ‌سازمانی خاص و عجیب خود را دارد، تشنه ریسک است و از همه مهم‌تر، یک تیم مستعد و انعطاف‌پذیر دارد.

بیشتر افراد این تیم برنامه نویسان هستند، به همراه چند نفر طراح و به قول خودشان «خوره» و متخصص فناوری. هیچ‌کس برای انجام پروژه‌ی خاصی استخدام نشده، هر کس هر کاری را که می‌خواهد به دست می‌گیرد و درعین‌حال، می‌تواند به تیم‌ها و پروژه‌های دیگر هم سرک بکشد. ساعات کاری اداری رعایت نمی‌شوند و سلسله‌مراتب هم چندان مهم نیست؛ به همین خاطر وقتی صفحه‌ی Our Team را روی وب سایت‌شان می‌بینید، اسم‌ها به ترتیب حروف الفبا چیده شده‌اند و اسم قره گوزلو هم در انتهای صفحه آمده، بااین‌حال حرف آخر را او می‌زند. Caleb Lai، طراح UX شرکت MetaLab که دو سال در Axiom Zen کار کرده، می‌گوید: “درنهایت برای فهمیدن جزئیات کار باید با رُهام صحبت کنید، اما آن‌چنان نقش مدیریتی تعریف‌شده‌ای هم آنجا نیست که مجبور باشید حتما به حرف مدیرت گوش بدید”.

درحالی‌که به نظر می‌رسد هرج‌ومرج در ساختار این سازمان موج می‌زند، اما باید بدانیم که تولید و خروجی خوبی دارد. ZenHub را شاید بتوان بهترین نمونه از مدل راه‌اندازی استارتاپ در Axiom Zen دانست. ZenHub یک ابزار مدیریت پروژه است که به‌عنوان یک افزونه (Add-On) در GitHub عمل می‌کند. می‌پرسید GitHub چیست؟ پایگاه داده‌ای از کدهای متن‌باز (Open-Source) که توسط برنامه نویسان برای ذخیره و به اشتراک گذاشتن کارهای‌شان استفاده می‌شود. GitHub یک ابزار مرجع است، اما ZenHub مانند نوعی شبکه‌ی اجتماعی برای برنامه نویسان عمل می‌کند؛ به‌نحوی‌که تیم‌ها می‌توانند با هم همکاری داشته باشند، کارهای‌شان را به نمایش بگذارند، گردش کارشان را سروسامان بدهند، کار تعریف کرده و آن را پیگیری کنند. در حال حاضر این افزونه توسط تیم‌هایی در NBC، Microsoft و Starbucks مورداستفاده قرار می‌گیرد.

با این مدل روان و ارگانیکی که در این سازمان می‌بینیم، جای تعجبی نیست اگر بگویم ZenHub خیلی اتفاقی ایجاد شد. داستان از اینجا شروع شد که Axiom Zen می‌خواست مشکلاتی را که یکی از تیم‌ها به وجود آورده بود، حل کند. این تیم متشکل از برنامه‌نویس‌هایی بود که در شهرهای مختلف و در مناطق زمانی متفاوت بودند.

Axiom Zen دفاتر دیگری هم در شهر سانتیاگو در شیلی و در دره سیلیکون در کالیفرنیای ایالات‌متحده دارد، و برخی از برنامه نویسان هم از خانه خود در شهرهای مختلف دنیا کار می‌کنند.

به‌عنوان راهکاری برای آن مشکل، یکی از برنامه نویسان، نمونه‌ی اولیه‌ی یک برنامه را نوشت و در شرکت به‌صورت داخلی مورداستفاده قرار گرفت. قره گوزلو می‌گوید: “نمونه‌ی اولیه را به چند نفر از همکاران نزدیک‌مان نشان دادیم و آن‌ها هم استقبال خوبی کردند. سپس این برنامه را عملی کردیم و به مرحله‌ی محصول رساندیم”. اکنون ZenHub در بازار جایگاه خودش را پیدا کرده، به‌عنوان یک استارتاپ مستقل معرفی شده و می‌تواند به‌تنهایی یا با کمک رُهام، سرمایه برای خود کسب کند.

ZenHub تنها نمونه از این مدل کسب‌وکار نیست. مورد بعدی Routific است که توسط یک زن و شوهر بنام‌های «مارک کو» (Marc Kuo) و «سوزان ما» (Suzanne Ma) راه افتاد. Routific یک الگوریتم بهینه‌سازی مسیر سفر است که جایزه‌ی « استارتاپ ویکند ونکوور» را در سال ۲۰۱۲ از آن خود کرد. اما این زوج، ریسک کار کردن روی این هدف را تنها چند هفته پس از مراسم ازدواج‌شان، با پیوستن مارک به Axiom Zen، کنار گذاشتند. یکی دو سال بعد، وقتی یک مشتری درخواستی برای بهینه‌سازی سفر داشت، پروژه‌ی مارک و سوزان دوباره زنده شد. پس از مدتی، مشتری توقعی فراتر از یک اپ بهینه‌سازی مسیر داشت. مارک می‌گوید: “ما مجبور شدیم از اول یک وب‌سایت سرپا کنیم و برندینگ‌مان را هم از اول شروع کنیم. اما به‌جای پیدا کردن یک طراح تمام‌وقت، از طراحان فوق‌العاده‌ی Axiom Zen استفاده کردیم تا در ظرف یک تا دو هفته، کار را تمام کنند”.

در حال حاضر مارک و سوزان در لیست کارکنان Axiom Zen نیستند و تیم خودشان را دارند. قره گوزلو هم همیشه با خنده از این قضیه یاد می‌کند و می‌گوید باید هزینه‌ها را پای حساب این دو می‌زده است.

Axiom Zen را نمی‌شود خیلی با استودیوهای استارت آپ دیگر مقایسه کرد، اما خیلی شبیه “Betaworks” در نیویورک با خروجی‌های Bitly، Giphy و Tweetdeck، و “IdeaLab” در پاسادنای کالیفرنیا با خروجی‌های Picasa و Shopping.com است.

این مدل شنا بین پروژه‌ها در Axiom Zen مورد اقبال و پسند دیگران هم بوده است. «مک فلاول» (Mack Flavelle) صاحب پیشین پلتفرم Hammer & Tusk که یک سال پیش Axiom Zen آن را خرید، و پس از آن مک به این تیم پیوست، باور دارد: “اینجا جایی است که سریع باید با محیط سازگار شوی!”. از طرفی در Axiom Zen شفافیت بیش از حد و بررسی موشکافانه پروژه‌ها هم وجود دارد که به نظر مک، بعضی اوقات ناراحت‌کننده هستند. وی می‌گوید: “من انتقادات زیادی راجع به بعضی از نظراتم دریافت می‌کنم و همچنین بیش از حد موردقبول خودم، از نظرات دیگران انتقاد می‌کنم! و این باعث شده همیشه ایده‌ها و طرح‌ها پخته‌تر شوند”.

موفقیت‌های این مدل تاکنون از این قرار است: ZenHub که لیست مشتریان خیره‌کننده‌ای دارد. Timeline، استارتاپی بود که Axiom Zen کار طراحی و برنامه‌نویسی آن را انجام داد و نهایتا در لیست اپ‌های برتر اپل در ۲۰۱۵ قرار گرفت. Routific هم که مهر تاییدیه TechStars را دارد. بااینکه Axiom Zen هنوز مخاطب میلیاردی ندارد، اما سرمایه‌گذاران دوست‌اش دارند. «دیوید تدمن» (David Tedman) پایه‌گذار Invoke Media معتقد است که یک دهه طول می‌کشد تا بتوان در مورد یک استارتاپی با این مشخصات، قضاوت نهایی را به عمل آورد و Axiom Zen هم از این قاعده مستثنا نیست، و قره گوزلو و تیم‌اش هم بیکار نمی‌نشینند.

‌