زندگی بدون زباله را چطور و از کجا شروع کنیم؟

بیش از یک دهه پیش، جنبش زندگی بدون زباله توسط خانمی به نام بئا جانسون (Bea Johnson) و در خانه‌ی چهار نفره‌ی او آغاز شد. از آن زمان تا امروز، او در تلاش است تا این ایدئولوژی را در سراسر جهان گسترش دهد. جنبش زندگی بی‌زباله سبکی از زندگی است که در آن افراد قصد دارند خروجی زباله‌های خود را به طور کامل از بین ببرند.

گرچه شاید به نظر برسد که این یک رویای زیبا اما دست‌نیافتنی است، اما افراد زیادی در سراسر دنیا ثابت کرده‌اند که این کار، شدنی است. این رهبران جنبش زندگی بدون زباله، با ارزیابی مجدد نحوه‌ی برخورد با مفهوم سطل زباله، به جهانیان می‌آموزند که همه‌ی ما توانایی ایجاد تغییر در محافظت از محیط زیست خود را داریم. برای اینکه بیشتر درباره‌ی این جنبش و سبک زندگی بدانید، با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.

سبک زندگی بدون زباله یعنی چه؟

سبک زندگی بدون زباله یا zero waste lifestyle اجرای مجموعه‌ای از راهکارهای متمرکز بر پیشگیری از تولید زباله است که باعث طراحی مجدد چرخه‌های عمر منابع و استفاده‌ی مجدد از آن‌ها می‌شود. هدف از این سبک زندگی این است که هیچ زباله‌ای به محل دفن زباله، زباله‌سوز یا اقیانوس ارسال نشود. در حال حاضر، فقط ۹ درصد از زباله‌های پلاستیکی بازیافت می‌شوند. در سیستم زباله‌ی صفر، مواد تا زمانی که قابل مصرف بهینه باشند، دوباره استفاده می‌شوند.

سبک زندگی بدون زباله در تلاش است که این سیستم خطی را به یک سیستم دایره‌ای الهام گرفته شده از طبیعت تبدیل کند.

در واقع بدون زباله زندگی کردن یعنی تعریف دوباره‌ی سیستم. ما در حال حاضر در یک اقتصاد خطی زندگی می‌کنیم که منابع را از زمین می‌گیریم و پس از بهره‌برداری از آن‌ها، پسماند را در یک سوراخ غول‌پیکر در زمین دفن می‌کنیم.

در طبیعت هر منبع پس از استفاده، به چرخه‌ی طبیعی باز می‌گردد و دوباره استفاده می‌شود؛ در واقع هیچ زباله‌ای در طبیعت تولید نمی‌شود.

چرا باید کمتر زباله تولید کنیم؟

در سراسر جهان، میانگین زباله‌های تولید شده به ازای هر نفر در روز، ۰٫۷۴ کیلوگرم است؛ به طور کلی این بازه بین ۰٫۱۱ تا ۴٫۵۴ کیلوگرم متغیر است. از این حجم زباله‌ی تولید شده، درصد کمی به کارخانه‌های بازیافت صنعتی می‌روند، اما اکثر آن‌ها راهی محل‌های دفن زباله و اقیانوس‌ها می‌شوند. بسیاری از موادی که در نهایت به‌عنوان زباله شناخته می‌شوند، حاوی مواد سمی هستند که زندگی آبزیان و همینطور گیاهان و حیوانات در خشکی را به خطر می‌اندازند.

شیرابه‌ی سمی ناشی از تجزیه شدن زباله‌ها در محل‌های دفن زباله، یکی از مهم‌ترین عوامل آلودگی آب‌های زیر زمینی و هوای جو زمین است. همچنین وقتی مواد آلی مانند ضایعات مواد غذایی و مواد زائد سبز در محل دفن زباله قرار می‌گیرند، متراکم و پوشانده می‌شوند. این عمل اکسیژن را از بین می‌برد و باعث می‌شود این زباله‌ها در فرآیند بی‌هوازی تجزیه شوند. در نهایت این فرآیند باعث آزاد شدن گاز متان می‌شود؛ یک گاز گلخانه‌ای که ۲۵ برابر از دی‌اکسید‌کربن قوی‌تر است. پیامدهایی مثل گرمایش کره‌ی زمین و تغییرات آب‌وهوایی، تا حد زیادی به خاطر افزایش این گاز در جو زمین است. متان همچنین یک گاز قابل اشتعال است که در صورت تجمع زیاد، می‌تواند خطرناک باشد.

زندگی بدون زباله را از کجا شروع کنیم؟

اگر برای مدتی است که دغدغه‌ی حفظ محیط زیست و تولید زباله‌ی کمتر را دارید، حتما راهکارهایی مانند استفاده از کیسه‌ی خرید پارچه‌ای به جای کیسه‌های پلاستیکی، نی‌های فولادی به جای نی‌های معمولی، بردن ماگ شخصی به کافه‌ها، پوشیدن لباس‌های پنبه‌ای و ده‌ها راهکار دیگر را شنیده و شاید امتحان کرده باشید. از طرف دیگر شاید دیدن افراد خوشحال با شیشه‌ای کوچک در دست که در واقع به شما نشان می‌دهند در یک سال گذشته فقط به همان مقدار زباله تولید کرده‌اند، احتمالا شوکه و ناامیدتان کرده باشد.

حقیقت این است که کم کردن تولید زباله، کار یک روز و یک هفته نیست و روندی تدریجی و مستمر را می‌طلبد.

کارهای زیادی باید انجام دهید تا رفته رفته میزان تولید زباله‌تان کم شود و بتوانید کمترین تخریب را به محیط زیست وارد کنید. در تمام این مسیر به یاد داشته باشید که راه سختی را در پیش گرفته‌اید. واقعیت درباره‌ی سبک زندگی بدون زباله این است که هیچ‌وقت نمی‌توانید تولید زباله را به صفر برسانید و مطلقا هیچ دور ریزی نداشته باشید؛ پس کمال‌گرایی را کنار بگذارید و دست به کار شوید.

به یک چرا در ذهنتان برسید

قبل از هرکاری از خودتان بپرسید چرا می‌خواهید سبک زندگی بدون زباله داشته باشید؟ اگر تمام توضیحاتی که تا اینجا در این نوشته خواندید، جوابی برای این پرسش شما نیستند، به دنبال جوابی در زندگی شخصی‌تان باشید.

• آیا از هزینه‌هایی که برای زندگی مصرف‌گرایتان می‌کنید، خسته شده‌اید؟
• آیا اهل سفر و طبیعت‌گردی هستید اما زباله‌هایی که همه جا پخش شده‌اند لذت سفر را از شما می‌گیرند؟
• آیا روی سلامتی‌تان حساس هستید و استفاده از تولیدات صنعتی نگرانتان می‌کند؟

جواب این سؤال هر چقدر بیشتر در زندگی شخصی‌تان نمود داشته باشد، احتمالا قدرت بیشتری برای ایجاد یک تغییر به شما می‌دهد. «چرا»ی خود را مشخص کنید تا بتوانید به‌عنوان یک انگیزه‌ی درونی، روزانه به آن بازگردید.

به زباله‌هایی که تولید می‌کنید، توجه کنید

نگاهی به سطل زباله‌تان بیندازید. بهترین نقطه‌ی شروع برای یک زندگی بدون زباله این است که ارزیابی کنید چه وقت‌هایی زباله‌ی بیشتری تولید می‌کنید و تمرکزتان را روی آن‌ها بگذارید. انتظار نداشته باشید که بتوانید تمام موقعیت‌ها را ظرف مدت کوتاهی شناسایی و تغییراتی برای تولید زباله کمتر ایجاد کنید. آگاه شدن از موقعیت‌هایی که بیشترین تولید زباله در آن‌ها اتفاق می‌افتد، مهم‌ترین کار است و شما را به مرحله‌ی بعدی هدایت می‌کند.

اولویت بندی کنید

شاید متوجه شوید که وقتی از رستورانی سفارش غذا می‌دهید، به علت نوع بسته‌بندی غذا، زباله‌ی زیادی تولید می‌شود؛ در این صورت می‌توانید رستورانی پیدا کنید که بسته‌بندی غذای آن کمترین زباله را تولید ‌کند و مقدار تولید شده هم قابل بازیافت باشد.

ممکن است مصرف شامپو، مایع صابون و شوینده‌های مختلف در خانه‌ی شما زیاد باشد و همیشه یک بطری پلاستیکی خالی در سطل زباله‌تان پیدا شود. برای کم کردن این زباله‌ها می‌توانید بسته‌های بزرگتر این کالاها را بخرید و آن‌ها را برای مصرف، داخل بطری‌های خالی که از قبل به جا مانده‌اند، بریزید. به این ترتیب تا حد زیادی از تولید زباله‌های پلاستیکی جلوگیری می‌کنید.

این اولیت‌بندی و اقدامات باعث می‌شوند که از سردرگمی رها شوید. دیدن تصویر کلی زباله‌هایی که در خانه‌تان تولید می‌شوند، می‌تواند شما را از ادامه‌ی کار منصرف کند. اما همین که روی یک نقطه تمرکز می‌کنید و آن را به نتیجه می‌رسانید، انگیزه‌ای برای ادامه‌ی راه ایجاد می‌شود.

پنج قانون زندگی بدون زباله را فراموش نکنید

برای شروع یک زندگی بدون زباله، پنج قانون مهم وجود دارد که به ترتیب اهمیت در ادامه گفته شده‌اند.

1. از خرید یا استفاده از چیزی که به آن نیازی ندارید، خودداری کنید. (به‌عنوان مثال دستمال سفره‌های کاغذی و بزرگی که سر میزهای غذا گذاشته می‌شوند.)
2. استفاده از چیزهای غیر ضروری را کاهش دهید، به‌خصوص اگر واقعا به آن‌ها نیاز ندارید. (غذاهای دور ریز یکی از چیزهایی هستند که در این مرحله می‌توانند کاهش پیدا کنند.)
3. استفاده‌ی مجدد و استفاده از آنچه که داریم تا زمانی که دیگر کار نکند، نه تا زمانی که دیگر مد نیست! (درباره‌ی مصرف‌گرایی و خرید چندباره‌ی لباس یا وسایل خانه، حتما چیزهایی شنیده‌اید.)
4. آنچه را که می‌توانیم ترمیم و تعمیر کنیم.
5. بازیافت؛ اما فقط در صورتی که همه‌ی مراحل قبل را بررسی کرده و راه دیگری پیدا نکرده‌اید.

کمپوست چیست؟

یکی دیگر از مهم‌ترین روش‌های زندگی بدون زباله که در دسته‌ی بازیافت کردن قرار می‌گیرد، کمپوست است.

کمپوست کردن به معنی دفن گروهی از زباله‌های طبیعی در خاک برای تجزیه شدن و بازگشتن آن‌ها به خاک است.

حاصل این فرآیند کمپوست است؛ ماده‌ای آلی که می‌تواند برای کمک به رشد گیاهان به خاک اضافه شود. ضایعات مواد غذایی و ضایعات حیاط خانه‌ها در حال حاضر بیش از ۲۸ درصد از آنچه که ما دور می‌ریزیم را تشکیل می‌دهند. ساخت کمپوست باعث می‌شود این مواد به جای دفن در محل دفن زباله و تولید گاز متان، به خاک بازگردند و آن را برای رشد گیاه تقویت کنند.

تولید کمپوست به سه ماده‌ی اساسی زیر نیاز دارد.

• مواد قهوه‌ای که شامل موادی مانند برگ‌های خشک شده، شاخه‌ها و بوته‌های هرس شده هستند.
• مواد سبز که شامل موادی مانند چمن‌، ضایعات سبزیجات، ضایعات میوه و قهوه هستند.
• آب که اضافه کردن مقدار مناسب آن به مواد قهوه‌ای و سبز برای تهیه کردن کمپوست ضروری است.

هر توده‌ی کمپوست باید مواد قهوه‌ای و سبز را به مقدار مساوی داشته باشد. مواد قهوه‌ای، کربن، مواد سبز، نیتروژن و آب، رطوبت را برای تجزیه‌ی مواد آلی و تولید کمپوست فراهم می‌کند.

چه موادی را می‌توان کمپوست کرد؟

• میوه‌ها و سبزیجات
• پوسته‌ی تخم مرغ
• تفاله‌ی قهوه و چای
• پوسته‌های آجیل
• روزنامه‌ی باطله
• مقوا
• کاغذ
• زباله‌های حیاط
• چمن هرس شده
• گیاهان آپارتمانی
• یونجه و کاه
• برگ‌
• خاک اره
• قطعات چوب
• پارچه‌های پنبه‌ای و پشمی
• پرز جاروبرقی
• مو و خز
• خاکستر شومینه

روش کمپوست کردن در خانه

روش‌های مختلفی برای تهیه کردن کمپوست وجود دارد. به طور کلی برای تهیه کردن کمپوست به ابزارهای مفیدی شامل چنگک، بیل و شیلنگ آب با سری اسپری کننده نیاز دارید.

تهیه کردن کمپوست در حیاط خانه

1. یک نقطه‌ی خشک و سایه‌دار را در نزدیکی منبع آب برای سطل یا پشته‌ی کمپوست خود انتخاب کنید.
2. مواد قهوه‌ای و سبز را جمع‌آوری کنید. اطمینان حاصل کنید که قطعات بزرگتر خرد و کوچک شوند.
3. مواد خشک را هم‌زمان با اضافه کردن به ترکیب با افزودن آب مرطوب کنید.
4. پس از ایجاد توده‌ی کمپوست، قطعات چمن و زباله‌های سبز را با آن مخلوط کنید. مواد زائد میوه و سبزیجات را ۲۵ سانتی‌متر زیر مواد کمپوست دفن کنید.
5. اختیاری: برای مرطوب ماندن سطح کمپوست، روی آن را با یک پارچه‌ی برزنتی بپوشانید. وقتی رنگ لایه‌های زیرین کمپوست تیره شد، کمپوست شما آماده‌ی استفاده است. این فرآیند بین دو ماه تا دو سال زمان می‌برد.

تهیه کردن کمپوست در فضای داخلی خانه

اگر امکان تهیه کمپوست در فضای باز را ندارید، می‌توانید از انواع سطل‌های مخصوص کمپوست که معمولا در فروشگاه‌های لوازم باغبانی پیدا می‌شوند، استفاده کنید. به یاد داشته باشید که فقط موادی که قابل کمپوست شدن هستند را به این سطل اضافه کنید. یک سطل کمپوست مدیریت شده و تمیز، آفات و جوندگان را به خود جذب نمی‌کند و بوی بدی نخواهد داشت. کمپوست شما باید ظرف دو تا پنج هفته آماده شود.

منابع: EPA، Going Zero Wast، Planet Aid