۷ دلیل رایج بیدار شدن با سردرد و روش‌های تکسین آن
اگر صبح‌ها با سردرد از خواب بیدار می‌شوید، باید بدانید که در این تجربه‌ی ناخوشایند تنها نیستید. سردرد مشکلی است که میلیون‌ها نفر هر روز با آن روبرو می‌شوند. عوامل مختلفی از جمله کم‌آبی بدن، زیاده‌روی در مصرف داروها، آپنه‌ی خواب یا دندان قروچه در بروز سردرد صبحگاهی نقش دارند.
بسیاری از افراد مبتلا به میگرن سردردهایی را تجربه می‌کنند که از ساعات اولیه‌ی صبح شروع می‌شوند. با این حال، در افرادی که سابقه‌ی سردردهای میگرنی ندارند، ممکن است عامل دیگری باعث بروز این مشکل شده باشد. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ، با بعضی از علل سردرد صبحگاهی، نحوه‌ی درمان آن‌ها و زمان مراجعه به پزشک آشنا می‌شوید. با ما همراه باشید.
رایج‌ترین دلایل سردرد صبحگاهی
سردرد صبحگاهی زندگی فردی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عوامل مختلفی باعث بروز این مشکل می‌شوند که هر کدام از آن‌ها به درمان‌های خاصی نیاز دارند. شایع‌ترین دلایل سردرد صبحگاهی عبارتند از:
۱. آپنه‌ی خواب
آپنه‌ی خواب زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات گلو تا حدی جمع می‌شوند و تنفس برای مدت کوتاهی در طول خواب به‌طور موقت قطع می‌شود. در صورت ابتلا به آپنه‌ی خواب غالباً سردردهای صبحگاهی را تجربه می‌کنید. همچنین ممکن است:
- با صدای بلند خروپف کنید.
- هنگام خواب صدای خرخر مانند یا نفس نفس زدن ایجاد کنید.
- به‌طور مداوم از خواب بیدار شوید.
- در طول روز احساس خواب‌آلودگی داشته باشید.
- دچار تغییرات خلقی شوید.
درمان آپنه‌ی خواب
آپنه‌ی خواب خفیف ممکن است به درمان نیاز نداشته باشد. اما در صورت ابتلا به سردردهای مرتبط با این بیماری می‌توانید راهکارهای زیر را امتحان کنید:
- به جای اینکه به پشت دراز بکشید، به پهلو بخوابید.
- وزن خود را در محدوده‌ی سالم حفظ کنید.
- سیگار کشیدن را ترک کنید.
- از مصرف نوشیدنی‌های الکلی به‌خصوص قبل از خواب بپرهیزید.
- از مصرف قرص های خواب‌آور خودداری کنید، مگر اینکه پزشک استفاده از آن‌ها را توصیه کند.
اگر علائم آپنه‌ی خواب شدید باشد، پزشک ممکن است استفاده از «تهویه‌ی مداوم با فشار مثبت» یا «دستگاه‌ی سی پپ» (CPAP) را توصیه کند. برای استفاده از سی پپ، شما باید ماسکی را که به دستگاه‌ی پمپاژ هوا متصل است، در هنگام خواب روی صورت خود قرار دهید. این دستگاه هوا را به داخل ماسک پمپ می‌کند و باعث باز نگه داشتن مجاری تنفسی می شود.
گاهی اوقات، آپنه‌ی خواب می‌تواند نشانه‌ی ابتلا به بیماری‌های دیگری مانند بیماری قلبی یا فشار خون بالا باشد. در هنگام مراجعه به پزشک، از نظر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با آپنه مورد بررسی قرار می‌گیرید.
ارتباط بین خواب و سردرد پیچیده است. سردردها هم می‌توانند دلیل بدخوابی باشند و هم ممکن است از بدخوابی ناشی شوند. اگر همیشه با سردرد از خواب بیدار می‌شوید، در طول روز خواب‌آلوده هستید، اغلب اوقات احساس افسردگی می‌کنید یا در تمرکز کردن مشکل دارید، احتمال دارد به اختلالات خواب مثل آپنه یا بی‌خوابی مبتلا باشید. پس بهتر است در صورت مشاهده‌ی این علائم به پزشک مراجعه کنید.
۲. کم‌آبی بدن
سردرد از علائم کم‌آبی بدن است. اگر در روز قبل مایعات کافی دریافت نکرده باشید یا شب در حالی که تشنه هستید بخوابید، ممکن است در طول شب دچار کم‌آبی خفیف شوید. این موضوع می‌تواند به سردرد صبحگاهی هنگام بیدار شدن از خواب منجر شود. سایر علائم کم‌آبی بدن عبارتند از:
- تشنگی
- خشکی دهان یا لب‌ها
- تغییر رنگ ادرار به زرد تیره
- احساس سرگیجه یا سبکی سر
درمان کم‌آبی بدن
نوشیدن مایعات کافی در طول روز و ساعات پایانی شب ممکن است از کم‌آبی بدن هنگام بیدار شدن از خواب جلوگیری کند. بدین منظور می‌توانید راهکارهای زیر را امتحان کنید:
- در تمام وعده‌های غذایی مایعات بنوشید.
- همیشه در محل کارتان یک بطری آب در دسترس داشته باشید.
- در طول شب هر زمان که احساس تشنگی کردید، مقداری آب بنوشید.
- بعد از بیدار شدن از خواب یک لیوان آب مصرف کنید.
۳. اختلالات سردرد
به گروهی از بیماری‌ها که شامل میگرن و سردردهای خوشه‌ای می‌شوند، اختلالات سردرد می‌گویند. بیش از ۱۰ درصد مردم جهان به سردردهای میگرنی مبتلا هستند. شواهد نشان می‌دهد که صبح زود شایع‌ترین زمان بروز حملات میگرنی است. اگر گاهی اوقات با سردرد متوسط تا شدید و همچنین حالت تهوع یا حساسیت به نور از خواب بیدار می‌شوید، ممکن است به میگرن مبتلا باشید. میگرن علاوه بر سردرد، باعث بروز علائم زیر می‌شود:
- بینایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- باعث افزایش حساسیت نسبت به بوها، نور یا صداها می‌شود.
- باعث حالت تهوع می‌شود.
- بین ۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد، اما بین حملات میگرنی هیچ علامتی مشاهده نمی‌شود.
درمان اختلالات سردرد
در صورت ابتلا به میگرن احتمالاً صبح زود دچار سردرد می‌شوید. چون اثر داروهای مسکنی که قبل از خواب مصرف کرده‌اید، در حال از بین رفتن است. هیچ راهی برای میگرن وجود ندارد، اما پزشکان می‌توانند با تجویز داروهایی مانند تریپتان‌ها (Triptans) از پیشرفت حملات میگرنی جلوگیری کنند. اگر هنگامی که با سردرد از خواب بیدار می‌شوید به‌سرعت دارو مصرف کنید، علائم کاهش پیدا می‌کنند.
کم یا زیاد خوابیدن، به‌عنوان یکی از عوامل محرک میگرن شناخته می‌شود. شما می‌توانید با رعایت نکات زیر کیفیت خواب خود را بهبود بخشید:
- هر روز، حتی آخر هفته‌ها، در یک ساعت مشخص بخوابید و از خواب بیدار شوید.
- قبل از خواب از وسایلی مثل لپ تاپ، موبایل یا تلویزیون استفاده نکنید.
- از یک اتاق تاریک، خنک و ساکت برای خوابیدن استفاده کنید.
بعضی از افراد مبتلا به میگرن از بی‌خوابی رنج می‌برند و برای رفع این مشکل به حمایت بیشتری نیاز دارند. کم‌آبی بدن هم یکی از عواملی است که می‌تواند به بروز میگرن منجر شود. شناسایی محرک‌های میگرن به شما کمک می‌کند که دفعات بروز سردرد را کاهش دهید.
۴. دندان قروچه
مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) فک شما را به جمجمه متصل می‌کند. درد این مفصل و عضلات اطراف آن که از مواردی مانند جویدن بیش از حد آدامس یا دندان قروچه در شب ناشی می‌شود، می‌تواند سردرد صبحگاهی ایجاد کند.
دندان قروچه باعث می‌شود که در خواب یا بیداری دندان‌های خود را به هم فشار دهید یا آن‌ها را روی هم بسایید. بسیاری از افرادی که دندان قروچه می‌کنند از انجام این کار بی‌اطلاع هستند. دندان قروچه در هنگام خواب، یک نوع اختلال حرکتی مرتبط با خواب محسوب می‌شود که مبتلایان به آن در طول شب دندان‌های خود را به هم می‌سایند یا فشار می‌دهند. سردرد صبحگاهی یکی از علائم دندان قروچه است. از سایر علائم این مشکل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دندان‌های صاف و مسطح، لب پریده یا ترک خورده
- درد فک یا صورت یا حساسیت آن‌ها به لمس
- خستگی عضلات فک
- مشکل در باز و بسته کردن کامل فک
- گوش درد
- حساسیت و درد دندان
- آسیب‌دیدگی قسمت داخلی گونه
- اختلال الگوی خواب
درمان دندان قروچه
راه‌های درمان دندان قروچه عبارتند از:
- استفاده از محافظ دهان در شب
- درمان اضطراب و استرس
- اجتناب از مصرف تنباکو، الکل و مواد مخدر
بعضی از محققان به بررسی درمان‌های دارویی و تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس) برای دندان قروچه پرداخته‌اند، اما شواهد کافی برای اثبات اثربخش بودن این کار وجود ندارد. اگر دندان قروچه از یک بیماری عصبی ناشی شود، پزشک استفاده از روش‌های درمانی مختص شرایط فرد را توصیه می‌کند.
۵. نوشیدن الکل و زیاده‌روی در مصرف دارو
مصرف الکل ممکن است به بروز سردرد در روز بعد منجر شود. وقتی میزان الکل خون به حالت عادی برمی‌گردد، علائم مختلفی ایجاد می‌شود که یکی از آن‌ها سردرد است. در افرادی که نوشیدنی‌های الکلی مصرف می‌کنند حجم ادرار افزایش می‌یابد که این موضوع باعث کم‌آبی بدن و بروز سردرد می‌شود. الکل از طریق انبساط عروق خونی هم در ایجاد سردرد نقش دارد.
معمولاً نوشیدن الکل و خماری ناشی از آن علائم دیگری هم ایجاد می‌کند. افرادی که نوشیدنی الکلی مصرف می‌کنند ممکن است احساس حالت تهوع، تشنگی شدید و خستگی داشته باشند و مشکلاتی مثل ناراحتی معده، تعریق، سرگیجه، اختلال تمرکز، حساسیت به نور و بدخلقی را تجربه کنند. در صورت مشاهده‌ی علائم شدیدتر مثل گیجی، تشنج، تنفس آهسته یا از دست دادن هوشیاری باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
بعضی از داروها هم در بروز سردرد صبحگاهی نقش دارند. به عنوان مثال، اگر در مصرف داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) مانند ایبوپروفن زیاده‌روی کنید، ممکن است به سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو (MOH) دچار شوید.
درمان سردرد ناشی از مصرف الکل یا دارو
اگر سردرد صبحگاهی به مصرف الکل مرتبط است، می‌توانید برای درمان سردرد از داروهای مسکن OTC مانند استامینوفن استفاده کنید. در این شرایط، استراحت و دریافت مایعات کافی هم کمک‌کننده است. تنها راه مطمئن برای جلوگیری از خماری و سردرد ناشی از آن، کاهش یا اجتناب از مصرف الکل است. چنانچه این کار برای شما سخت است، می‌توانید از پزشک کمک بگیرید.
اگر فکر می‌کنید که سردرد شما از مصرف یک دارو ناشی می‌شود، درباره‌ی این موضوع با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند با تغییر دوز دارو یا معرفی جایگزین‌های مناسب به رفع این مشکل کمک کند.
۶. افسردگی و اضطراب
هم افسردگی و هم اضطراب باعث بروز علائم جسمی از جمله سردرد می‌شوند. همچنین به دلیل ایجاد اختلال در خواب سردرد صبحگاهی را افزایش می‌دهند. سایر علائم افسردگی شامل موارد زیر می‌شود:
- احساس پوچی یا غم مداوم
- خستگی
- کاهش یا افزایش بیش از حد خواب
- کاهش یا افزایش اشتها
- یبوست یا اسهال
- کاهش میل جنسی
- گفتار یا حرکات آهسته
اضطراب هم با علائم زیر مشخص می‌شود:
- احساس نگرانی مداوم
- افکار مسابقه‌ای (افکاری که به‌سرعت در ذهن می‌چرخند و اغلب غیرقابل کنترل هستند)
- بی‌قراری
- افزایش سرعت تنفس یا نبض
- تعریق
درمان افسردگی و اضطراب
معمولاً برای درمان افسردگی یا اضطراب از گفتگو درمانی استفاده می‌شود. علاوه بر این، می‌توان از داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی و راهبردهای مقابله‌ای مانند تکنیک‌های آرام‌سازی هم کمک گرفت. ذکر این نکته ضروری است که داروهای ضدافسردگی ممکن است به بروز عوارض جانبی از جمله بی‌خوابی، سردرد و تشدید اضطراب منجر شوند. غالباً این عوارض در عرض چند هفته از بین می‌روند، اما گاهی اوقات ادامه پیدا می‌کنند.
۷. تومور مغزی
بسیاری از افراد هنگام ابتلا به سردرد شدید به این فکر می‌کنند که ممکن است تومور داشته باشند. اما حقیقت این است که در موارد بسیار کمی سردرد به تومور مغزی مربوط می‌شود و احتمال اینکه این مشکل فقط یک درد ساده باشد، بیشتر است. از علائم مشخص تومور مغزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افسردگی
- اختلال تمرکز
- حالت تهوع یا استفراغ
- تغییر شخصیت
- مشکل در صحبت کردن
- تشنج
- سردرد شدید، مداوم یا متغیر
- مشکلات بینایی یا وجود تورم در اطراف چشم
- ضعف یا فلج
در صورت بروز علائم فوق، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
زمان مراجعه به پزشک
سردرد صبحگاهی ممکن است با ایجاد چند تغییر ساده در سبک زندگی برطرف شود. در صورت اثربخش نبودن درمان‌های خانگی، بهتر است با پزشک مشورت کنید. این موضوع به‌ویژه برای افراد بالای ۵۰ سال، کودکان یا افراد دارای سابقه‌ی ابتلا به بیماری‌های جدی مثل سرطان از اهمیت زیادی برخوردار است. در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم زیر بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- سردرد شدید همراه با سفتی گردن، تب، حالت تهوع یا استفراغ
- احساس سردرد پس از آسیب‌دیدگی سر (حتی اگر درد بلافاصله پس از آسیب شروع نشود)
- سردرد همراه با گیجی، ضعف، دوبینی یا از دست دادن هوشیاری
- تغییر الگو یا شدت درد به‌طور ناگهانی
- سردرد همراه با بی‌حسی، ضعف، ناتوانی در بالا بردن بازوها یا افتادگی صورت
- سردرد همراه با تشنج یا تنگی نفس
کلام پایانی
بیدار شدن با سردرد می‌تواند نشانه‌ی مشکلات و بیماری‌های زیادی باشد. شما ممکن است بتوانید به کمک درمان‌های خانگی و بکارگیری تکنیک‌های آرام‌سازی سردرد ناشی از این مشکلات را تسکین دهید. اما در بعضی موارد، درمان‌های خانگی چندان اثربخش نیستند و درنتیجه برای رفع سردرد باید به پزشک مراجعه کنید.
هر کسی که سردردهای مکرر یا شدید صبحگاهی را تجربه می‌کند، باید با پزشک مشورت کند. درمان علت زمینه‌ای می‌تواند به جلوگیری از سردرد کمک کند. اگر سردرد با علائم دیگری مثل استفراغ، گیجی، بی‌حسی، سفتی گردن، دوبینی و از دست دادن هوشیاری همراه بود، بلافاصله به دنبال مراقبت‌های پزشکی بروید.
منابع: medicalnewstoday ,webmd
