چرا موزیکال‌بودن فیلم «جوکر ۲» اتفاق خوبی است؟

نیما رمضانپور

۲۹ شهریور ۱۴۰۲ | ۱۵:۰۰ زمان مورد نیاز برای مطالعه: ۷ دقیقه

فیلم «جوکر» (۲۰۱۹) قرار نبود دنباله‌ای داشته باشد اما موفقیت‌های حیرت‌انگیز آن در گیشه، شرکت برادران وارنر را مجاب کرد تا نسخه‌ی دوم را بسازند. تایید شدن جوکر ۲ یا همان «جوکر: جنون دو نفر» (Joker: Folie à Deux) برای طرفداران هیجان‌‌انگیز بود اما پس از اینکه اعلام شد با یک فیلم موزیکال روبه‌رو هستیم، نگاه‌ها تا حدودی متفاوت شد و بعضی‌ها از این تغییر ژانر ناگهانی استقبال نکردند. با این حال، موزیکال شدن این دنباله می‌تواند اتفاق مثبتی باشد و مجموعه را به مسیر تازه‌ای ببرد.

در تاریخ سینما به‌ندرت می‌توانید «فیلم موزیکال ابرقهرمانی» پیدا کنید. در واقع تنها گزینه‌ای که سینه‌فیل‌ها به یاد می‌آورند، «بازگشت کاپیتان شکست‌ناپذیر» (۱۹۸۳) است، یک فیلم عجیب‌وغریب استرالیایی از دهه‌ی ۸۰ میلادی که تماشای آن باعث نمی‌شود تا دیدگاه‌ مثبت‌تری نسبت به دنباله‌ی جوکر پیدا کنید. با این تفاصیل، شاید تعجب‌برانگیز باشد که هالیوود تصمیم گرفته‌ است دنباله‌ی یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های ابرقهرمانی سال‌های اخیر را به اثری موزیکال تبدیل کند.

۸ حقیقت ناگفته درباره‌ی «جوکر» بری کیوگن

بحثی که در میان طرفداران نسخه‌ی اول جریان دارد این است که اصلا چرا تاد فیلیپس (کارگردان جوکر) باید تصمیم بگیرد به فرمول برنده دست بزند؟ چرا باید اثری ساخته شود که دنباله‌روی مسیر موفق نسخه‌ی اول نیست؟ مطرح شدن این سوال‌ها قابل درک است اما از جهات مختلف، یک دنباله‌ی موزیکال هوشمندانه‌ترین حرکتی بود که سازندگان می‌توانستند انجام دهند. برای آن‌هایی که سینمای دهه‌ی ۷۰ و ۸۰ میلادیِ مارتین اسکورسیزی را می‌شناسند و به آن علاقه دارند، جوکر یک ادای دین تمام‌عیار به سینمای آن روزها و آثاری همچون «راننده تاکسی» (۱۹۷۶) و «سلطان کمدی» (۱۹۸۲) بود، دورانی که مردان فرومانده، مایوس و آشفته توانایی رقابت با سینمای بلاک‌باستری را داشتند. قسمت دوم اما قرار است ادای دین به یک ژانر و دوره‌ی کاملا متفاوت باشد.

واکین فینیکس شاید برای قسمت دوم حقوق بالایی دریافت کرده باشد اما بازگشت او به‌هیچ‌وجه برای پول نیست، فینیکس اگر حاضر به نقش‌آفرینی در فیلم شد به این دلیل بود که می‌دانست تاد فیلیپس قصد تکرار گذشته را ندارد بلکه می‌خواهد جهان منحصربه‌فرد نسخه‌ی پیشین را گسترش دهد و از زوایای تازه‌ای به دلقک مشهور نزدیک شود. و چه چیزی بهتر از این که ملاقات آرتور فلک و هارلی کویین در تیمارستان آرکهام، به رویاپردازی‌های آرتور دامن بزند و جهان آرمانی ساخته‌ی ذهنش به‌واسطه‌ی عشق، موزیکال و رنگارنگ شود؟ در حقیقت اگر صادق باشیم، این یک فرصت طلایی برای دی‌سی بود تا اثری موسیقی‌محور بسازد و باید خوشحال باشیم که آن‌ها لحظه‌ای درنگ نکردند، حتی با اینکه می‌دانستند ژانر موزیکال این روزها مهجور و کم‌مخاطب است.

زبان عشق در فیلم جوکر ۲ حضور پررنگی دارد

فیلم موزیکال شاید حالا در مسیر سقوط باشد اما تاریخچه‌ای طولانی در صنعت سینما دارد و تعدادی از محبوب‌ترین آثار سینمایی تاریخ در این ژانر قرار می‌گیرند، از «اشک‌ها و لبخندها» (۱۹۶۵) و «آواز در باران» (۱۹۵۲) تا «این‌طور چیزها» (۱۹۷۹). موزیکال‌ها برای هر نوع سلیقه‌ای مناسب نیستند اما اغلب از عناصر رقص‌آور، شاد و دراماتیک بهره می‌برند و دامنه‌ای از احساسات مختلف را پوشش می‌دهند. قهرمانی که برای رویاها و اهدافش شعر می‌خواند و می‌رقصد، دختر جوانی که به زبان موسیقی از عشق گمشده‌اش صحبت می‌کند یا زوجی که دونفری آواز می‌خوانند تا عشق ابدی‌شان را ابراز کنند؛ برای مخاطب خاص، این فیلم‌ها چیزی فراتر از یک تجربه‌ی سینمایی است و خیال‌پردازی را در وجود او زنده می‌کند.

آدم‌های انگشت‌شماری در جهان وجود دارند که با هنر موسیقی ارتباط برقرار نکنند. همه‌ی ما عاشق موسیقی هستیم، اهمیتی ندارد که حالتان خوب است یا بد، همیشه یک چیزی پیدا می‌شود که احساساتتان را برانگیزد. با وجود این، نباید فراموش کرد که موسیقی به‌شدت سلیقه‌ای و شخصی است و به همین منوال، موزیکال‌ها وضعیت مشابهی دارند، شما ممکن است عاشق یک فیلم موزیکال شوید و کسی که کنارتان نشسته است، از آن نفرت پیدا کند.

۱۳ داستان پشت‌پرده از ساخت فیلم «جوکر» که احتمالا نمی‌دانید

این ایده که آدم‌های قصه ناگهان شروع آوازخوانی کنند، برای بعضی‌ها قابل‌درک نیست و حتی آن‌ها را آزار می‌دهد. کسانی را هم پیدا می‌کنید که فی‌نفسه با یک ترانه‌ی احساسی مشکلی ندارند اما نمی‌توانند بپذیرند که یک شخصیت، عشق خود را با خواندن همان ترانه به دیگری ابراز کند. در نتیجه قابل‌درک است که فیلم جوکر ۲ از همین حالا مخالفانی داشته باشد و حتی در بهترین حالت هم نتواند همه‌ی طرفداران قسمت اول را راضی کند. با این حال شاید بهتر باشد که به آن فرصت عرض‌اندام بدهیم و چه کسی می‌داند، شاید در نهایت دیدگاه‌های منفی نسبت به ژانر موزیکال را هم تلطیف کرد.

تمرکز تاد فیلیپس بر هیولای درون هارلی کویین

تاد فیلیپس، استفانی جرمنوتا یا همان لیدی گاگا را برای نقش هارلی کویین انتخاب کرده است. گاگا در درجه‌ی اول، یک خواننده‌ی بااستعداد است، اگر نسبت به این مسئله تردید دارید، نه قطعه‌های پاپ بلکه همکاری او با تونی بنت افسانه‌ای در آلبوم «عشق برای فروش» را گوش دهید. گاگا که در سال‌های اخیر با «ستاره‌ای متولد شده‌است» (۲۰۱۸) نشان داده بازیگری را هم بلد است، یک گزینه‌ی ایده‌آل برای فیلم‌های موزیکال به حساب می‌آید. علاوه‌بر این، او همواره رویکردی تجربی به نقش‌هایش داشته است و این پتانسیل را دارد که از شخصیت روان‌پریشی همچون هارلی کویین پرتره‌ای متفاوت ارائه دهد.

گاگا توانایی ویژه‌ای در عرضه‌ی شخصیت‌های نامتعارف دارد و این مسئله را در «خاندان گوچی» (۲۰۲۱) و سریال «داستان ترسناک آمریکایی» به‌خوبی نشان داده است اما فیلم جوکر ۲ یک فرصت کم‌نظیر را اختیار او قرار می‌دهد تا افراط‌گری کند. آوازخوانی یک زوج جوان معصوم درباره‌ی عشق زیبا است اما هنگامی که دو آدم روانی و خطرناک شعرهای عاشقانه می‌خوانند، حس خوبی به مخاطب منتقل نخواهد شد و احتمالا سازندگان نیز چنین هدفی را دنبال می‌کنند. رابطه‌ی عاشقانه‌ی آرتور و هارلی، حداقل تا اینجا یادآور اثری همچون «قاتلین بالفطره» (۱۹۹۴) است و یک لحظه تصور کنید که میکی ناکس (وودی هرلسون) برای ملری (جولیت لوئیس) آواز بخواند، ناگهان قاتلین بالفطره حتی رنگ‌وبوی ترسناک‌تری هم به خود می‌گیرد.

مخاطبان اغلب می‌دانند که از یک فیلم موزیکال باید چه انتظاری داشته باشند. آن‌ها می‌خواهند نسخه‌ی شاعرانه‌ای از «رومئو و ژولیت» را تماشا کنند اما اینکه دست‌های رومئو به خون آلوده باشد، دو شخصیت در محاصره‌ی اجسادی باشند که خودشان به قتل رسانده‌اند و ژولیتی را تماشا کنیم که به این وضعیت لبخند می‌زند و در پوست خود نمی‌گنجند، چنین چیزی با دیدگاه‌های رایج نسبت به ژانر موزیکال هم‌خوانی ندارد و می‌تواند به تجربه‌ی سینمایی متفاوتی ختم شود.

این کاری است که تاد فیلیپس قصد انجام آن را دارد، پیوند زدن زیبایی نهفته در موسیقی با آدم‌کش‌های دیوانه‌ای که هیچ‌چیز نمی‌تواند جلوی آن‌ها را بگیرد و توانایی انجام کارهایی را دارند که حتی تصورش برای انسان‌های عادی امکان‌پذیر نیست. جوکر فیلمی در نقد اجتماع بود، اینکه جامعه‌ی مدرن چگونه می‌تواند تولد خلافکاران و قاتلان را رقم بزند، قسمت دوم اما احتمالا به این ایده می‌پردازد که جنون تا چه اندازه مُسری است و دیوانگی چگونه می‌تواند منجر به دیوانگی‌های بیشتر شود. ما با آدمی روبه‌رو هستیم که پیش از این نشان داده بالقوه تاریک و خطرناک است اما وقتی به عشق می‌رسد، این عشق نه تنها جلوی او را نمی‌گیرد بلکه آرتور را تشویق به هرج‌ومرج بیشتر می‌کند. احتمالا می‌توانید حدس بزنید که پیدا شدن سروکله‌ی نیمه‌ی گمشده‌ی جوکر چه عواقبی دارد.

تابلو آتریسا طرح پوستر فیلم جوکر مدل AM086

۱۲۰,۰۰۰ تومان

مشاهده و خرید

تجسم کامل یک دلقک آدمکش

آن‌هایی که از موزیکال‌ها متنفر هستند، در مواجهه با فیلم جوکر ۲ در موقعیت عجیبی قرار خواهند گرفت. از فیلمی درباره‌ی جوکر انتظار داریم که اختلالات روانی شدید یک آدمکش را موشکافی کند. تاد فیلیپس با قسمت اول نه تنها این کار را انجام داد بلکه یادآور شد که جوکر و جوکرها با اینکه خودشان قربانی سیستم هستند اما تا چه اندازه می‌توانند برای جامعه خطرناک باشند. جوکر ۲ اما قمار این فیلم‌ساز است که به نظر می‌رسد از ایدئولوژی‌های نسخه‌ی پیشین فاصله دارد.

با پایان‌بندی قسمت اول، مخاطبان انتظار رویارویی با جامعه‌ای را داشتند که تحت‌تاثیر جوکر دگرگون شده است و این انتظارات تا حدودی در این دنباله پاسخ داده خواهد شد اما چه چیزی جذاب‌تر از اینکه لایه‌های تازه‌ای از ذهن پیچیده‌ی آرتور را تماشا کنیم و به برداشت‌های تازه‌ای از جوکر برسیم؟ آدم‌کشی که همیشه با کمبود محبت روبه‌رو بوده است و حالا فرصت عاشقی کردن دارد.

ما در قسمت اول تنها گوشه‌ای از تاریکی درون آرتور فلک را لمس کردیم اما با تشکر از هارلی کویین، شاید به‌زودی همه‌ی جوکر را ببینیم. جنون دو نفر در تاریخ «۱۳ مهر ۱۴۰۳» (۴ اکتبر ۲۰۲۴) اکران می‌شود.