۹ علت اصلی کم شدن خون پریود؛ آیا باید نگران شوید؟
معمولاً زنان هر ۲۱ تا ۳۵ روز یکبار پریود می‌شوند و خونریزی آن‌ها بین دو تا هفت روز طول می‌کشد اما علت کم شدن خون پریود چیست؟ ممکن است پریود در طول زمان و به دلایل مختلف دستخوش تغییر شود. عوامل متعددی می‌توانند قاعدگی را تحت تأثیر قرار دهند و باعث کم شدن خون پریود شوند.
معمولاً پریودهایی که سبک‌تر از حد معمول هستند، نگران‌کننده نیستند. بیشتر زنان متوجه می‌شوند که میزان خونریزی آن‌ها در ماه‌های مختلف سال متفاوت است. وزن بدن، ورزش و استرس همگی از عواملی هستند که در بروز این شرایط نقش دارند. در بعضی موارد هم ممکن است شخص لکه‌بینی یا ترشحات رنگی را با پریود اشتباه بگیرد. برای آشنایی با مهم‌ترین دلایل احتمالی کم شدن خون پریود و همچنین قطع قاعدگی، این مقاله از دیجی‌کالا مگ را تا انتها دنبال کنید.
پریود چیست؟
پیش از پرداختن به دلیل کم بودن خون پریودی باید خود این چرخه را با دقت بیشتری بررسی کنیم. پریود، قاعدگی یا عادت ماهانه بخشی از چرخه‌ی قاعدگی زنان است که با خونریزی از واژن مشخص می‌شود. عادت ماهانه هر ۲۱ تا ۳۵ روز یکبار (به‌طور میانگین هر ۲۸ روز یکبار) رخ می‌دهد و دو تا هفت روز و در بیشتر موارد سه تا پنج روز طول می‌کشد.
هر ماه در سال‌های بین بلوغ تا یائسگی، بدن زنان با افزایش ضخامت دیواره‌ی رحم و آزاد کردن تخمک بالغ از یکی از تخمدان‌ها، خود را برای بارداری آماده می‌کند. اگر بارداری اتفاق نیفتد، استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابند و در نهایت به سطحی می‌رسند که خونریزی قاعدگی شروع می‌شود. در طول دوره‌ی قاعدگی، پوشش دیواره‌ی رحم کنده شده و همراه با مقداری خون از طریق واژن از بدن خارج می‌شود.
مراحل چرخه‌ی قاعدگی
در بیشتر زنان عادت ماهانه از ۱۲ سالگی شروع می‌شود، اما احتمال وقوع آن از ۸ تا ۱۶ سالگی وجود دارد. اتفاقاتی که در طول یک دوره از چرخه‌ی قاعدگی رخ می‌دهند عبارتند از:
۱. خونریزی پریود
چرخه‌ی قاعدگی از اولین روز پریود شروع می‌شود. اگر بارداری اتفاق نیفتد، بدن دیگر به پوشش ضخیم رحم نیاز ندارد و به همین دلیل پوشش داخلی رحم دچار ریزش شده و همراه با خون از طریق واژن خارج می‌شود.
۲. فاز فولیکولی
فاز فولیکولی معمولاً از روز ششم تا روز چهاردهم ادامه می‌یابد. در این مدت، افزایش هورمون استروژن باعث ضخیم شدن پوشش داخلی رحم و افزایش هورمون محرک فولیکول (FSH) باعث رشد فولیکول‌های تخمدان می‌شود. در طی روزهای ۱۰ تا ۱۴، یکی از فولیکول های در حال رشد یک تخمک کاملاً بالغ را تشکیل می‌دهد.
۳. تخمک‌گذاری
در سیکل قاعدگی ۲۸ روزه، تخمک‌گذاری تقریباً در روز ۱۴ رخ می‌دهد. در این مرحله، افزایش ناگهانی هورمون لوتئینه‌کننده (LH) باعث آزاد شدن تخمک بالغ از تخمدان می‌شود.
۴. فاز لوتئال
این مرحله از چرخه‌ی قاعدگی از روز ۱۵ تا روز ۲۸ ادامه دارد. در این مدت، تخمک آزادشده از طریق لوله‌ی فالوپ (لوله‌ی رحم) به سمت رحم می‌رود و سطح هورمون پروژسترون افزایش می‌یابد تا پوشش رحم برای بارداری آماده شود. اگر تخمک توسط اسپرم بارور شده و به دیواره‌ی رحم بچسبد، بارداری رخ می‌دهد. در غیر این صورت، سطح استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد و پوشش ضخیم رحم در طول عادت ماهانه ریزش می‌کند.
علائم کم شدن خون پریود
میزان خونریزی در بیشتر دوره‌های قاعدگی معادل دو تا سه قاشق غذاخوری است. با این حال، تفاوت زیادی بین افراد مختلف وجود دارد و تعیین میزان خونی که واقعاً یک فرد از دست می‌دهد، دشوار است. شما می‌توانید با بررسی تعداد پدها یا تامپون‌هایی که استفاده می‌کنید یا میزان خون جمع‌آوری شده در کاپ قاعدگی میزان خونریزی را مشخص کنید. موارد زیر نشان‌دهنده‌ی کاهش حجم خونریزی و سبک بودن پریود هستند:
- مدت زمان قاعدگی در مقایسه با حالتی که همیشه تجربه می‌کردید، کوتاه‌تر است.
- تعداد پدها یا تامپون‌های مورد استفاده کمتر از حد معمول است.
- خونریزی کم، پیوسته و ادامه‌دار است، اما برخلاف حالت عادی حجم آن در یک یا دو روز اول زیاد نیست.
- میزان خونریزی بسیار کم و شبیه‌ی لکه‌بینی است.
- چند بار در ماه دچار خونریزی خفیف می‌شوید.
گاهی اوقات، پریود سبک علائم مرتبط با سندرم پیش از قاعدگی (PMS) شامل کمردرد، گرفتگی عضلات رحم یا تغییر خلق و خو را کاهش می‌دهد. به یاد داشته باشید که ممکن است چرخه‌ی قاعدگی بدون دلیل خاصی تغییر کند. با این حال، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت زمینه‌ای بروز آن مشخص شود.
علت کم شدن خون قاعدگی
میزان خونریزی قاعدگی بین افراد مختلف، متفاوت است و طبیعی است که هر ماه و همچنین در طول زمان میزان آن تغییر کند. به عنوان مثال، ممکن است خونریزی پریود یک فرد با افزایش سن بیشتر یا کمتر شود. علت کم شدن خون قاعدگی شامل موارد زیر می‌شود:
۱. سن
میزان خونریزی پریود در طول زندگی متغیر است و علت خونریزی کم در پریودی را می‌توان به سن هم مرتبط دانست. در سنین نوجوانی و همچنین در دوران پیش‌یائسگی به دلیل عدم تعادل هورمونی ممکن است میزان خونریزی قاعدگی و مدت زمان آن متفاوت باشد. زمانی که برای اولین بار پریود می‌شوید، معمولاً مقدار خونریزی کمتر است و ممکن است فقط شامل لکه‌بینی باشد. هنگامی که به دهه‌ی ۲۰ و ۳۰ زندگی می‌رسید، عادت ماهانه منظم‌تر می‌شود.
در اواخر دهه‌ی ۳۰ و ۴۰ زندگی، احتمال دارد میزان خونریزی پریودهای شما بیشتر و مدت زمان آن کوتاه‌تر شود. همچنین ممکن است چند ماه پریود نشوید و بعد از آن پریود شدیدتری را تجربه کنید. سپس وارد دوران پیش‌یائسگی می‌شوید که طی آن پریودها سبک‌تر و نامنظم‌تر می‌شوند.
افزایش سن و نزدیک شدن به دوران یائسگی احتمال بارداری را کاهش می‌دهد، اما آن را به صفر نمی‌رساند. بنابراین اگر نمی‌خواهید باردار شوید، باید تا زمان یائسه شدن از روش‌های پیشگیری از بارداری استفاده کنید.
۲. وزن بدن
زنانی که دچار کمبود وزن هستند یا به سرعت مقدار زیادی از وزن خود را از دست می‌دهند، ممکن است متوجه شوند که خونریزی قاعدگی آن‌ها بسیار کم است یا کاملاً متوقف شده است. در این دسته از افراد به دلیل کم بودن میزان چربی بدن عملکرد هورمون‌ها مختل و تخمک‌گذاری متوقف می‌شود. علاوه بر کمبود وزن، چاقی هم میتواند باعث پریود نامنظم شده و دلیل خونریزی کم در پریودی باشد.
۳. عدم تخمک‌گذاری
گاهی اوقات، به دلیل اینکه بدن شما تخمک آزاد نمی‌کند، پریودهایتان نامنظم می‌شود. این شرایط که تحت عنوان «عدم تخمک‌گذاری» شناخته می‌شود، خونریزی پریود زنان را کاهش می‌دهد. بعضی از افراد به «نارسایی اولیه‌ی تخمدان» مبتلا هستند. به عبارت دیگر، با اینکه هنوز یائسه نشده‌اند تخمدان‌های آن‌ها به‌درستی کار نمی‌کند. این مورد را هم باید به عنوان یک علت کم شدن خون پریود در نظر داشت.
۴. ورزش بیش از حد
زنانی که به‌طور مکرر ورزش می‌کنند، احتمالاً تغییراتی را در چرخه‌ی قاعدگی خود تجربه خواهند کرد. ورزشکاران ممکن است تحت فشار و استرس باشند، وزن کمی داشته باشند یا انرژی زیادی مصرف کنند که همه‌ی این‌ها میتواند روی پریود شدن زنان تأثیر داشته باشد و علت کم شدن خون قاعدگی در نظر گرفته شوند.
۵. اختلال اشتها
بی‌اشتهایی عصبی و بولیمیا (پرخوری عصبی)، انواعی از اختلالات خوردن هستند که ممکن است باعث بی‌نظمی قاعدگی شده و از جمله دلایل خونریزی کم در پریودی باشند. اختلالات خوردن به کاهش وزن بدن منجر می‌شوند و درنتیجه هورمون‌های تنظیم‌کننده‌ی قاعدگی را تغییر می‌دهند.
۶. بارداری
در طول بارداری، معمولاً عادت ماهانه متوقف می‌شود و احتمال دارد این عامل علت کم بودن خون قاعدگی باشد. با این حال، ممکن است بعضی از زنان تفاوت ترشحات بارداری و پریود را ندانسته و خونریزی ناشی از لانه‌گزینی را با پریود اشتباه بگیرند. این نوع خونریزی که به شکل لکه‌بینی است و معمولاً کمتر از دو روز طول می‌کشد، زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک بارورشده به دیواره‌ی رحم متصل می‌شود.
اگر در زمان مقرر پریود نشدید و بعد از آن لکه‌بینی داشتید، بهتر است تست بارداری انجام دهید. می‌توانید از تست بارداری خانگی استفاده کنید یا برای انجام آزمایش به پزشک مراجعه کنید. بارداری محتمل‌ترین عاملی است که میتواند باعث تغییر چرخه‌ی قاعدگی شود، به‌خصوص اگر از روش‌های کنترل بارداری استفاده نکرده باشید.
۷. شیردهی
علت کم بودن خون قاعدگی را می‌توان در شیردهی هم جست‌وجو کرد. اگر در حال شیردهی به فرزندتان هستید، ممکن است پریود بعد از زایمان بلافاصله برنگردد. هورمون تولید شیر از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند و بازگشت پریود را به تأخیر می‌اندازد. به همین دلیل، ممکن است چند ماه پس از زایمان پریود شوید.
حتی اگر در دوران شیردهی پریود نشوید، همچنان احتمال باردار شدن وجود دارد. چون دو هفته قبل از شروع پریود تخمک‌گذاری رخ می‌دهد. اگر در دوران شیردهی بدون استفاده از روش‌های پیشگیری رابطهی جنسی داشتید و بعد از آن دچار لکه‌بینی شدید، بهتر است تست بارداری انجام دهید تا مطمئن شوید که لکه‌بینی با خونریزی لانه‌گزینی مرتبط نیست.
۸. استرس
ممکن است استرس دلیل کم شدن خون پریودی باشد. استرس طولانی‌مدت هورمون‌های بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از این طریق باعث مختل شدن چرخه‌ی قاعدگی می‌شود. کنترل استرس میتواند پریود ماهانه را به حالت عادی برگرداند.
۹. بیماری‌ها
ممکن است بیماری‌ها دلیل کم شدن خون پریودی باشند. شروع دوران پیش‌یائسگی، اختلال عملکرد تیروئید و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) همگی می‌توانند با تأثیر بر چرخه‌ی قاعدگی باعث کم شدن خون پریود شوند. سایر شرایط و بیماری‌هایی که به تغییر هورمون‌های بدن و کاهش خونریزی منجر می‌شوند، عبارتند از:
- سندرم آشرمن (Asherman’s syndrome): بیشتر زنانی که برای تشخیص و درمان بعضی مشکلات رحم از روش اتساع و کورتاژ (D&C) استفاده می‌کنند، بدون عارضه بهبود می‌یابند. اما گاهی اوقات، به دلیل ایجاد اسکار یا زخم‌های شدید دیواره‌های رحم به یکدیگر می‌چسبند که این شرایط سندرم آشرمن می‌گویند.
- تنگی دهانه‌ی رحم: یک مشکل نادر است که به دلیل باریک شدن یا بسته شدن کامل دهانه‌ی رحم رخ می‌دهد. این مشکل ممکن است بعد از جراحی رحم یا دهانه‌ی رحم یا در اثر کاهش میزان استروژن در دوران پیش‌یائسگی رخ دهد.
- سندرم کوشینگ (Cushing’s syndrome): این بیماری نادر به علت افزایش هورمون کورتیزول در بدن ایجاد می‌شود.
ارتباط کم شدن خون پریود با روش‌های پیشگیری از بارداری
هنگامی که استفاده از روش‌های کنترل بارداری هورمونی را شروع می‌کنید، ممکن است متوجه شوید که خونریزی قاعدگی کمتر و سبک‌تر می‌شود. در واقع علت خونریزی کم در پریودی را می‌توان به این روش‌ها هم مرتبط دانست.
در دوران قاعدگی، ریزش دیواره‌ی پوششی رحم باعث خونریزی می‌شود. قرص‌های ضدبارداری به این دلیل که مقدار کمی هورمون دارند، رحم را برای ایجاد یک پوشش ضخیم تحریک نمی‌کنند. بنابراین، به دلیل نازک‌تر بودن پوشش داخلی رحم میزان خونریزی قاعدگی کمتر می‌شود.
علاوه بر این، کم شدن خون پریود ممکن است در افرادی که از دستگاه‌ی هورمونی داخل رحمی، ایمپلنت ضدبارداری یا روش‌های تزریقی استفاده می‌کنند، رخ دهد. چون استفاده از این روش‌ها باعث نازک شدن دیواره‌ی رحم می‌شود. اگر تغییر پریود شما را آزار می‌دهد، می‌توانید استفاده از روش‌های ضدبارداری هورمونی را کنار بگذارید و از سایر گزینه‌ها مانند کاندوم، IUD غیرهورمونی یا فوم‌های اسپرم‌کش استفاده کنید.
در موارد خاص، ممکن است پزشک توصیه کند که فردی که پریودهای خفیف دارد، از روش‌های کنترل بارداری استفاده کند تا چرخه‌ی قاعدگی او تنظیم شود. بعضی از روش‌های پیشگیری از بارداری حاوی هورمون‌هایی هستند که می‌توانند به یکنواخت شدن چرخه‌ی قاعدگی کمک کنند.
دلایل پریود نشدن
مشکل دیگری که ممکن است بعضی از زنان با آن روبه‌رو شوند، قطع قاعدگی است. گاهی اوقات خونریزی قاعدگی برخلاف انتظار در موعد مقرر اتفاق نمی‌افتد، یعنی با وجود اینکه بلوغ را پشت سر گذاشته‌اید و باردار یا یائسه نیستید، پریود نمی‌شوید. پزشکان به این وضعیت آمنوره (Amenorrhea) می‌گویند و آن را به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌کنند:
- آمنوره‌ی اولیه: علیرغم رسیدن به سن ۱۶ سالگی هنوز اولین قاعدگی خود را تجربه نکرده‌اید.
- آمنوره‌ی ثانویه: همیشه پریود منظم بوده است، اما در حال حاضر حداقل سه ماه است که دیگر پریود نشده‌اید.
دلایل آمنوره‌ی اولیه
در بیشتر موارد، پزشکان علت پریود نشدن در آمنوره‌ی اولیه را نمی‌دانند؛ با این حال، گفته می‌شود که عوامل زیر می‌توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند:
- نارسایی تخمدان‌ها
- مشکلات سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) یا غده‌ی هیپوفیز (غده‌ای در مغز که هورمون تنظیم‌کننده‌ی قاعدگی را تولید می‌کند)
- مشکلات مربوط به اندام‌های تناسلی
دلایل آمنوره‌ی ثانویه
علل شایع آمنوره‌ی ثانویه عبارتند از:
- بارداری
- شیردهی
- توقف استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری
- یائسگی
- استفاده از بعضی روش‌های کنترل بارداری، برای مثال انواع خاصی از دستگاه‌های داخل رحمی (IUD)
- استرس
- تغذیه‌ی نامناسب
- افسردگی
- بعضی از داروها، مثل داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدروان‌پریشی، داروهای کاهنده‌ی فشارخون و داروهای آلرژی
- کاهش وزن شدید
- ورزش بیش از حد
- افزایش وزن ناگهانی یا چاقی مفرط
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
- اختلالات غده‌ی تیروئید
- تومورهای تخمدان یا مغز (نادر)
- شیمی‌درمانی و پرتودرمانی برای درمان سرطان
- برداشتن رحم یا تخمدان از طریق جراحی
زمان مراجعه به پزشک
معمولاً کم شدن خون پریود خطرناک نیست و جای نگرانی ندارد. با این حال، اگر همیشه میزان خونریزی قاعدگی شما کم است یا کاهش حجم خونریزی با علائم دیگری مثل درد لگن همراه است، باید با پزشک صحبت کنید. سایر مواردی که باید در مورد آن‌ها با پزشک مشورت کنید عبارتند از:
- تا سن ۱۶ سالگی قاعدگی را شروع نکرده‌اید.
- قاعدگی شما به‌طور ناگهانی متوقف شده است.
- تعداد روزهای خونریزی بیش از حد طبیعی است.
- خونریزی شدید دارید.
- عادت ماهانه با درد شدید همراه است.
- بین دو عادت ماهانه خونریزی دارید.
- فکر می‌کنید که ممکن است باردار باشید.
- قاعدگی شما طی سه ماه پس از قطع مصرف قرص‌های ضدبارداری برنگشته است و می‌دانید که باردار نیستید.
درمان مشکلات قاعدگی
عوامل مختلفی می‌توانند باعث کاهش خونریزی در دوران قاعدگی شوند. این مشکل ممکن است فقط یکبار اتفاق بیفتد. اما اگر ادامه پیدا کرد یا با علائم آزاردهنده همراه بود، بهتر است تحت درمان قرار بگیرید. پزشک دلایل احتمالی کاهش خون پریود را مورد بررسی قرار می‌دهد تا یک برنامه‌ی درمانی مناسب را برای شما شروع کند.
کاهش خونریزی که ادامه‌دار و مشکل‌ساز است را می‌توان با تغییر سبک زندگی و استفاده از دارو درمان کرد. گاهی اوقات، استفاده از روش‌های کنترل بارداری هورمونی به منظم شدن پریود کمک می‌کند. اگر خونریزی خفیف نشانه‌ی مشکلات جدی‌تری باشد، احتمالاً به داروها یا مداخلات دیگری نیاز پیدا می‌کنید.
درمان آمنوره به علت قطع قاعدگی بستگی دارد. در بعضی موارد، قرص‌های ضدبارداری یا سایر درمان‌های هورمونی می‌توانند باعث شروع چرخه‌ی قاعدگی و بازگشت آن به حالت عادی شوند. آمنوره‌ی ناشی از اختلالات غده‌ی تیروئید یا غده‌ی هیپوفیز با دارو درمان می‌شود و اگر تومور یا انسداد ساختاری علت عقب افتادن پریود باشد، ممکن است جراحی توصیه شود.
بعضی از زنان از روش‌های خانگی و داروهای گیاهی برای پریود شدن سریع یا جلو انداختن پریود استفاده می‌کنند. اگرچه داروهای گیاهی گزینه‌ی بی‌خطری به نظر می‌رسند، اما ممکن است مصرف آن‌ها در بعضی از افراد با عارضه همراه باشد یا عملکرد سایر داروها را مختل کند. بنابراین، بهتر است در مورد بی‌خطر بودن آن‌ها با پزشک مشورت کنید.
کلام پایانی
در بیشتر موارد، علت کم شدن خون قاعدگی یا قطع پریود نگران‌کننده نبوده و قابل درمان است. عوامل متعددی مانند کاهش یا افزایش شدید وزن، ورزش زیاد، استفاده از قرص‌های ضدبارداری و بیماری‌ها می‌توانند به بروز این مشکلات منجر شوند. مهم است که به تغییرات بدن خود توجه کرده و اگر در مورد خونریزی عادت ماهانه سؤال یا نگرانی خاصی دارید، آن را با پزشک در میان بگذارید.
منابع: medicalnewstoday, verywellhealth, healthline, my.clevelandclinic, webmd
