ضعف پا کمبود کدام ویتامین است؟ ۷ ماده‌ی مغذی که باید بشناسید
ویتامین‌ها نقش مهمی در حفظ سلامت عمومی بدن ایفا می‌کنند. اما اهمیت آن‌ها برای سلامت پاها اغلب نادیده گرفته می‌شود. کمبود بعضی از ویتامین‌ها ممکن است تاثیر قابل‌توجهی بر سلامت اندام‌های تحتانی داشته باشد و به طیف وسیعی از مشکلات جدی منجر شود که می‌توانند کیفیت زندگی را کاهش دهند. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ به این سوال که ضعف پا کمبود کدام ویتامین است، پاسخ می‌دهیم. همچنین به شما می‌گوییم که سایر دلایل احتمالی این عارضه چیست و چه موقع برای درمان آن باید به پزشک مراجعه کنید. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
علت ضعف پا
کمبود چه ویتامینی باعث ضعف پا می‌شود؟
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
راه‌های درمان ضعف پا
علت ضعف پا
تشخیص علت ضعف پا و درمان به‌موقع آن اهمیت زیادی دارد. چرا که این عارضه ممکن است نشانهی یک بیماری جدی باشد. در ادامه به بررسی علل مختلف ضعف پا می‌پردازیم.
۱. فتق دیسک
فتق دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که ماده‌ی ژل‌مانند درون دیسک‌ها که به‌عنوان بالشتک بین مهره‌های ستون فقرات عمل می‌کنند، در اثر پارگی خارج شود و درد ایجاد کند. این عارضه می‌تواند بهدلیل آسیب یا تغییرات دژنراتیو مرتبط با سن در ستون فقرات اتفاق بیفتد.
در صورتی که فتق دیسک به عصب مجاور فشار بیاورد، ممکن است درد و بی‌حسی در طول مسیر عصب آسیب‌دیده ایجاد شود که اغلب تا پا ادامه می‌یابد. سایر علائم عبارتند از:
- ضعف عضلانی
- دردی که هنگام ایستادن یا نشستن بدتر می‌شود
- احساس سوزن سوزن شدن یا سوزش در ناحیه‌ی آسیب‌دیده
اگر علائم این بیماری را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید. درمان‌های محافظه‌کارانه از جمله استراحت و فیزیوتراپی معمولا علائم را طی چند هفته تسکین می‌دهند.
۲. سکته‌ی مغزی
سکته‌ی مغزی زمانی رخ میدهد که خون‌رسانی به مغز بهدلیل انسداد یا پاره شدن رگ قطع می‌شود. این اتفاق می‌تواند باعث بی‌حسی یا ضعف ناگهانی صورت، بازوها یا پاها شود. سایر علائم و نشانه‌های سکته‌ی مغزی شامل موارد زیر است:
- مشکل در صحبت کردن
- سردرد ناگهانی و شدید
- افتادگی یک طرف صورت یا لبخند نامتقارن
اگر شما یا شخص دیگری دچار سکته‌ی مغزی شدید، فورا با اورژانس (تلفن ۱۱۵) تماس بگیرید. درمان سریع بسیار حیاتی است و خطر عوارض طولانیمدت را کاهش میدهد.
۳. سندرم گیلن باره
سندرم گیلن باره (GBS) یک اختلال خودایمنی نادر است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به اعصاب حمله میکند و اغلب در ابتدا باعث گزگز و ضعف پا می‌شود. اگر این بیماری درمان نشود، ضعف به‌سرعت گسترش می‌یابد و در نهایت کل بدن را فلج میکند. از سایر علائم GBS میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس گزگز یا سوزن سوزن شدن در مچ دست، انگشتان دست، مچ پا و انگشتان پا
- درد شدید که در شب بدتر می‌شود
- مشکل در حرکت دادن چشم‌ها یا صورت
- مشکل در کنترل مثانه یا روده
علت سندرم گیلن باره مشخص نیست. اما معمولا یک عفونت مانند آنفولانزای معده یا عفونت تنفسی در بروز آن نقش دارد. در صورت مشاهده هر یک از علائم این بیماری باید فورا به پزشک مراجعه کنید. GBS درمان قطعی ندارد، اما میتوان علائم بیماری و درنتیجه مدت زمان آن را کاهش داد.
.
۴. بیماری ام‌اس (MS)
مولتیپل اسکلروزیس یا ام‌اس بیماری خودایمنی سیستم عصبی مرکزی است. در افراد مبتلا به MS، سیستم ایمنی بدن به میلین (غلاف محافظ اطراف اعصاب) حمله میکند. این بیماری معمولا در افراد ۲۰ تا ۵۰ ساله تشخیص داده می‌شود.
ام‌اس می‌تواند طیف گسترده‌ای از علائم ایجاد کند که از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بی‌حسی و خستگی شایع‌ترین علائم این بیماری هستند. سایر علائم عبارتند از:
- ضعف عضلانی
- اسپاسم عضلانی
- مشکل در راه رفتن
- لرزش
- دردهای حاد و مزمن
- اختلال بینایی
ام‌اس یک بیماری مادام‌العمر است که می‌تواند شامل دوره‌هایی از عود علائم و سپس دوره‌های بهبودی باشد یا به‌صورت پیش‌رونده ظاهر شود. دارودرمانی و فیزیوتراپی به بازیابی قدرت پاها کمک میکند و سرعت پیشرفت بیماری را کاهش میدهد.
۵. گیرافتادگی عصب
درد سیاتیک بهدلیل فشردگی یا گیرافتادگی عصب در پایین کمر رخ میدهد. عصب سیاتیک طولانی‌ترین عصب بدن است و از کمر به سمت لگن، باسن و پاها امتداد می‌یابد.
درد سیاتیک معمولا فقط یک طرف بدن را تحت تاثیر قرار میدهد. این عارضه از خفیف تا شدید متغیر است و با عطسه یا نشستن طولانیمدت بدتر می‌شود. همچنین ممکن است به ضعف و بی‌حسی پا منجر شود.
سیاتیک خفیف با استراحت و اقدامات خودمراقبتی از جمله انجام حرکات کششی از بین می‌رود. اما اگر درد بیش از چند هفته طول کشید یا شدید بود، باید نزد پزشک بروید. در صورتی که درد ناگهانی و شدید در کمر یا ساق پا با ضعف و بی‌حسی عضلانی یا مشکل در کنترل مثانه یا روده همراه بود، فورا به اورژانس مراجعه کنید.
۶. نوروپاتی محیطی
نوروپاتی محیطی به‌معنی آسیب سیستم عصبی محیطی است که اعصاب را از سیستم عصبی مرکزی به سایر قسمت‌های بدن متصل میکند. این عارضه می‌تواند بهدلیل کمبود مواد مغذی، آسیب، عفونت و چند بیماری از جمله دیابت و کم‌کاری تیروئید رخ دهد.
علائم نوروپاتی محیطی معمولا با بی‌حسی یا گزگز دست و پا شروع می‌شود، اما ممکن است به سایر قسمت‌های بدن سرایت کند. از سایر علائم این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضعف
- دردی که در شب بدتر می‌شود
- احساس سوزش یا یخ‌زدگی
- درد تیز و شدید
- مشکل در راه رفتن
درمان به علت آسیب عصبی بستگی دارد و ممکن است با کنترل بیماری زمینه‌ای شروع شود.
۷. بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی است که ناحیه‌ای از مغز به‌نام جسم سیاه را تحت تاثیر قرار میدهد. علائم این بیماری به‌تدریج در طول چند سال ایجاد می‌شود. مشکلات حرکتی معمولا اولین علامت هستند. سایر علائم عبارتند از:
- تغییر سایز دستخط
- آهسته شدن حرکات (برادی‌کینزی)
- سفتی اندام‌ها
- مشکل در حفظ تعادل یا راه رفتن
- لرزش
- تغییر صدا
درمان بیماری پارکینسون شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، دارودرمانی و راهکارهای توانبخشی است. مصرف دارو و فیزیوتراپی می‌تواند سرعت از دست عضلات را کاهش دهد.
۸. میاستنی گراویس
میاستنی گراویس (MG) یک اختلال عصبی-عضلانی است که باعث ضعف عضلات اسکلتی می‌شود. این بیماری می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما در زنان زیر ۴۰ سال و مردان بالای ۶۰ سال شایع‌تر است. میاستنی گراویس علائم مختلفی دارد که شامل موارد زیر هستند:
- ضعف عضلانی در دست‌ها و پاها
- افتادگی پلک
- دوبینی
- مشکل در صحبت کردن
- مشکل در بلع یا جویدن
هیچ راهی برای درمان قطعی میاستنی گراویس وجود ندارد. اما میتوان پیشرفت آن را محدود کرد و ضعف عضلانی را بهبود بخشید. درمان MG شامل تغییر سبک زندگی، مصرف دارو و گاهی‌اوقات جراحی است.
۹. ضایعه یا تومور ستون فقرات
آسیب یا تومور ستون فقرات به‌معنی ایجاد بافت غیرطبیعی در داخل یا اطراف نخاع یا ستون فقرات است. تومورها می‌توانند سرطانی یا غیرسرطانی باشند. آن‌ها ممکن است از ستون فقرات منشاء بگیرند یا از محل دیگری به آنجا گسترش یابند.
کمردرد شایع‌ترین علامت این عارضه است که در شب بدتر می‌شود یا با فعالیت افزایش می‌یابد. همچنین اگر تومور به عصب فشار بیاورد، می‌تواند باعث بی‌حسی یا ضعف بازوها، پاها یا قفسه‌ی سینه شود. درمان این عارضه به نوع و محل ضایعه یا تومور و سرطانی بودن یا نبودن آن بستگی دارد و شامل جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی است.
۱۰. اسکلروز جانبی آمیوتروفیک
اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) که به آن بیماری لو گهریگ هم می‌گویند، یک بیماری عصبی پیش‌رونده است که به سلول‌های عصبی آسیب می‌رساند و اغلب با انقباض عضلات و ضعف پا شروع می‌شود. سایر علائم عبارتند از:
- مشکل در راه رفتن یا انجام کارهای روزانه
- مشکل در بلع
- گفتار نامفهوم
- مشکل در بالا نگه داشتن سر
در حال حاضر، هیچ درمانی برای ALS وجود ندارد، اما با روش‌های مختلف میتوان به کنترل علائم و عوارض آن و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کرد.
۱۱. سموم
نوروپاتی توکسیک به آسیب عصبی ناشی از سموم از جمله مواد شیمیایی پاک‌کننده، حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها، فلزات سنگین مانند سرب و کادمیوم و الکل اشاره دارد. این وضعیت بر اعصاب دست‌ها و پاها تاثیر می‌گذارد و باعث درد عصبی، بی‌حسی، گزگز و ضعف می‌شود. همچنین ممکن است در نهایت حرکت کردن را با مشکل مواجه کند. مصرف دارو و اجتناب از سموم به کنترل علائم کمک میکند.
کمبود چه ویتامینی باعث ضعف پا می‌شود؟
ویتامین‌ها به‌عنوان مواد مغذی ضروری نقش مهمی در متابولیسم انرژی، حفظ سلامت اعصاب و عضلات و عملکرد مناسب سیستم ایمنی دارند. بنابراین کمبود آن‌ها ممکن است روی سیستم‌های مختلف بدن تاثیر بگذارد و به طیف وسیعی از علائم آزاردهنده منجر شود.
اگر می‌خواهید بدانید که ضعف پا کمبود کدام ویتامین است، باید بگوییم که احتمال دارد از دریافت ناکافی مواد مغذی زیر ناشی شود:
۱. ویتامین D
ویتامین D که به آن ویتامین آفتاب هم می‌گویند، برای سلامت استخوان‌ها ضروری است. چون بدن فقط زمانی می‌تواند کلسیم (جزء اصلی استخوان) را جذب کند که ویتامین D کافی داشته باشد. این ویتامین همچنین بسیاری از عملکردهای سلولی را تنظیم میکند. علاوه بر این، به‌دلایل داشتن خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی در حفظ سلامت سیستم ایمنی، عملکرد عضلات و فعالیت سلول‌های مغز نقش دارد.
کمبود ویتامین D می‌تواند استخوان‌ها و عضلات را ضعیف کند و خطر زمین خوردن و شکستگی استخوان را افزایش دهد. سطوح ناکافی این ویتامین با مشکلاتی مانند پوکی استخوان و ضعف عضلانی مرتبط است که به‌صورت درد پا، گرفتگی عضلات و حتی شکستگی‌های استرسی ظاهر می‌شوند.
۲. ویتامین B12
ویتامین B12 یکی از ویتامینهای ضروری برای بدن است که از سلامت پاها حمایت میکند. این ویتامین برای تشکیل گلبول‌های قرمز خون حیاتی است. به‌علاوه، در سیستم عصبی به تولید ماده‌ای به‌نام میلین کمک میکند که محافظت از اعصاب را بر عهده دارد.
کمبود ویتامین B12 به اختلال در تولید میلین و درنتیجه نوروپاتی محیطی منجر می‌شود، وضعیتی که با بی‌حسی، گزگز و احساس سوزش در پاها همراه است. همچنین می‌تواند باعث ضعف عضلانی و هماهنگی ضعیف شود و بر تعادل و تحرک تاثیر بگذارد.
۳. ویتامین C
اسید اسکوربیک یا ویتامین C یک ماده‌ی مغذی مهم است که بدن برای تشکیل عروق خونی، غضروف‌ها، عضلات و کلاژن به آن نیاز دارد. این ویتامین جذب آهن را در بدن افزایش میدهد. به‌علاوه، از خاصیت آنتی‌اکسیدانی برخوردار است و از سلول‌‌ها در برابر اثرات رادیکال‌های آزاد محافظت میکند. رادیکال‌های آزاد مولکول‌های ناپایداری هستند که هنگام تجزیه‌ی غذا یا مواجهه با دود سیگار، نور خورشید، اشعه‌ی ایکس یا سایر منابع تولید می‌شوند. این مولکو‌ل‌ها ممکن است در بروز بیماریهای قلبی، سرطان و… نقش داشته باشند.
کمبود ویتامین C می‌تواند بر سلامت تاندون‌ها، رباط‌ها و عروق خونی در پاها تاثیر بگذارد و به تورم، درد مفاصل و کاهش سرعت بهبود زخم منجر می‌شود.
۴. ویتامین B1
وقتی این سوال مطرح می‌شود که ضعف پا کمبود کدام ویتامین است، میتوان به تیامین یا ویتامین B1 اشاره کرد. این ویتامین برای رشد و نمو، عملکرد سلولی و تبدیل غذا به انرژی ضروری است.
تیامین مانند سایر ویتامینهای گروه B محلول در آب است و در بدن ذخیره نمی‌شود. بنابراین باید آن را به‌طور منظم از طریق رژیم غذایی خود دریافت کنید. دریافت ناکافی تیامین در عرض سه هفته اتفاق می‌افتد و بر قلب، سیستم عصبی و سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارد.
آسیب عصبی یا نوروپاتی از شناخته‌شده‌ترین عوارض جانبی کمبود شدید و طولانیمدت تیامین است. از سایر علائم این عارضه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سوزن سوزن شدن اندام‌ها
- ضعف عضلانی
- ضربان قلب سریع
- سردرگمی ذهنی
- مشکل در حفظ هماهنگی
- فلج پاین‌تنه (ناتوانی در حرکت دادن پاها)
۵. ویتامین B6
پیریدوکسین یا ویتامین B6 در بسیاری از عملکردهای ضروری بدن مانند تولید آنتی‌بادی برای مبارزه با عفونت، تنظیم قند خون و حفظ سلامت مغز و سیستم عصبی نقش دارد. به دلیل نقش این ویتامین در محافظت از عملکرد اعصاب، کمبود آن ممکن است به آسیب عصبی منجر شود. یکی از پیامدهای احتمالی این مشکل نوروپاتی محیطی است که باعث سوزن سوزن شدن اندام‌ها، بی‌حسی، ضعف عضلانی و درد می‌شود.
۶. فولات
فولات یا ویتامین B9 به سنتز و ترمیم DNA و تولید گلبول‌های قرمز خون کمک میکند. اگر از طریق رژیم غذایی خود فولات کافی دریافت نکنید، در عرض چند هفته به کمبود آن دچار می‌شوید. البته در بعضی موارد کمبود فولات به یک بیماری یا جهش ژنتیکی مربوط می‌شود که از جذب ویتامین B9 یا تبدیل آن به فرم فعال جلوگیری میکند.
کمبود فولات می‌تواند باعث کم‌خونی شود. کم‌خونی وضعیتی است که در آن تعداد گلبول‌های قرمز کاهش می‌یابد. درنتیجه، بافت‌ها نمی‌توانند اکسیژن کافی دریافت کنند. اگر به کمبود این ویتامین یا کم‌خونی ناشی از آن مبتلا باشید، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- خستگی
- زخم‌های دهانی
- تورم زبان
- مشکلات رشد
- نوروپاتی محیطی
- ضعف
- بی‌حالی
- پوست رنگ‌پریده
- تنگی نفس
۷. ویتامین E
ویتامین E آخرین موردی است که میتوان در پاسخ به سوال «ضعف پا کمبود کدام ویتامین است؟» به آن اشاره کرد. این ویتامین برای بینایی، تولید مثل و سلامت خون، مغز و پوست مهم است. همچنین خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و با رادیکال‌های آزاد مقابله میکند. بنابراین کمبود آن می‌تواند به نوروپاتی محیطی، ضعف عضلانی، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن اندام‌ها منجر شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
ضعف پا همیشه به ارزیابی پزشک نیاز دارد. چون ممکن است از یک بیماری زمینه‌ای جدی ناشی شود. همچنین اگر این علامت با موارد زیر همراه باشد، باید به‌صورت اورژانسی بررسی شود:
- درد ناگهانی و شدید در کمر یا پا
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
- علائم هشداردهنده‌ی سکته‌ی مغزی
پزشک با روش‌های مختلف علت ضعف پا را شناسایی میکند و راهکار مناسب را برای درمان آن پیشنهاد میدهد. علاوه بر این، می‌تواند روش جلوگیری از پادرد یا ضعف را به شما آموزش دهد.
راه‌های درمان ضعف پا
شناسایی علت اصلی ضعف پا اولین قدم برای درمان آن است. بسته به علت، درمان‌های متنوعی برای کنترل این عارضه وجود دارد که از آن جمله میتوان به مصرف دارو یا مکمل و فیزیوتراپی اشاره کرد. در موارد شدید هم ممکن است به جراحی یا درمان‌های پیشرفته‌تری نیاز باشد.
فعالیت بدنی منظم و انجام تمرینات کششی می‌تواند به بهبود قدرت و استقامت پاها کمک کند. همچنین نباید از فایده‌ی بی‌نظیر ماساژ پا غافل شد. چرا که ماساژ جریان خون را بهبود می‌بخشد، تنش و استرس را کم میکند و دردهای عضلانی را تسکین میدهد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این موضوع با پزشک مشورت کنید و ویدیوی مربوط به «بررسی ماساژور کف پا تن‌زیب» را ببینید.
کلام پایانی
پیروی از رژیم غذایی سالم و اطمینان از دریافت کافی ویتامین‌ها برای حفظ سلامت پا ضروری است. چون کمبود مواد مغذی ضروری ممکن است به ضعف پا یا بی‌حسی آن منجر شود. با این حال، به یاد داشته باشید که قبل از مصرف هر نوع مکملی باید ابتدا به پزشک مراجعه کنید. چون ضعف پا می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که بعضی از آن‌ها به درمان فوری نیاز دارند.
منابع: healthline, thefootroom, my.clevelandclinic
