چه آینده‌ای در انتظار تیک‌تاک است؟
رشد کمپانی‌های بایت‌دنس (Bytedance) و تنسنت (Tencent) همچنان ادامه دارد، اما آن‌ها چگونه می‌توانند بر مشکلات ناشی از ممنوعیت تیک‌تاک (TikTok) و ویچت (WeChat) از سوی دولت ترامپ فائق آیند؟
دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده استفاده و نشر اپلیکیشن‌های تیک‌تاک و ویچت را ممنوع اعلام کرده و حالا همه جا صحبت از آزادی در اینترنت به میان آمده است. اما حالا که آمریکا کمر به شکست اقتصادهای کلان تکنولوژیک چینی بسته، چه سرنوشتی انتظار کمپانی‌های بزرگ توسعه‌دهنده اپلیکیشن‌های تیک‌تاک و ویچت را می‌کشد و چینی‌ها چگونه می‌توانند در این شرایط مانور دهند؟
در دنیای آسیای شرقی وقتی یک کمپانی قیام می‌کند تنها یک هدف دارد؛ رشد عظیم و رقابت در سطح بین‌الملل. آن‌ها برای این منظور رویه و ترفندهای خاص خودشان را دارند؛ به همین ترتیب با شناخت این روش‌ها می‌توان دریافت تحریم‌های آمریکا علیه تیک‌تاک و ویچت چگونه می‌تواند روی کمپانی‌های بایت‌دنس و تنسنت تأثیر بگذارد.
تفاوت بین غول‌های فناوری چینی و آمریکایی
در ایالات متحده اغلب کمپانی‌های بزرگ حوزه فناوری موفق شده‌اند طی ۲۵ سال گذشته شرکت‌های قدیمی را از دور خارج کنند و خود بر صدر امور بنشینند. همان گونه که نتفلیکس (Netflix) شرکت بلاکباستر (Blockbuster) را کنار زد، آمازون (Amazon) شرکت بوردرز (Borders) را از دور خارج کرد و بارنز (Barnes) توانست نوبل (Noble) را از سر راه بردارد. برخی دیگر هم که با ارائه خدمات یا فناوری‌هایی نوآورانه برای خودشان اسم و رسمی پیدا کردند، مانند اپل و گوگل و مایکروسافت.
اما در چین شرکتی جای شرکت دیگری را نمی‌گیرد و بزرگترین کمپانی‌ها کنار یکدیگر رشد پیدا کرده‌اند. در سرزمین خورشید مزایا و خلاقیتی که بتواند به درآمدزایی منجر شود خیلی ارزشمند است و به همین ترتیب شد که غول‌هایی مانند بایدو، علی بابا و تنسنت شکل گرفتند. اما در همین حین کمپانی‌های آمریکایی مانند نتفلیکس، آمازون، گوگل و اپل به خاطر روابط کاربری و مهندسی نرم‌افزار مخاطب‌پسند در سطح جهانی موفق شدند و توانستند دست رقبای خود را در پوست گردو بگذارند.
تاریخ تفاوت‌های دیگری را هم در رابطه با شرکت‌های چینی و آمریکایی ثابت کرده؛ اوبر و آمازون از جمله کمپانی‌هایی هستند که سعی کردند راه خود را به بازار آسیا هم باز کرده و مقرهای مدیریتی و تولیدی را هم خارج از خاک ایالات متحده راه‌اندازی کنند. در سوی مقابل تنسنت و علی بابا با خریداری دیگر شرکت‌ها و سرمایه‌گذاری در کشورهای نزدیک تلاش دارند نقش خود را در آسیا بیش از پیش پررنگ کنند.
سرویس خدمات پرداختی علی‌پی (AliPay) تقریبا در اغلب نقاط آسیا فعال است، هرچند در برخی کشورها مانند فیلیپین با نام دیگری مثل جی‌کش (GCash) شناخته می‌شود. تنسنت هم که به خاطر سرویس‌های پیام رسان، بازی‌های ویدیویی و اپلیکیشن‌های پرداخت آنلاینش در جهان شناخته شده، با کمپانی‌های متعددی مانند SEA Group جنوب شرقی آسیا و GoJek اندونزی همکاری دارد.
برخلاف فعالان حوزه تکنولوژی آمریکایی، شرکت‌های بزرگ چینی هرگز سعی نکرده‌اند محصولات یا برندهای خود را در کشورهای خارجی جا بیاندازند و مردم را مجبور به استفاده از آن‌ها کنند. آن‌ها بیشتر از آمریکایی‌ها تمایل دارند تا به نحوی با شرکت‌های تکنولوژیک بومی هر کشور همکاری کرده و خدمات خود را به شکل دوجانبه ارائه نمایند. در حال حاضر ده‌ها نمونه خارج از کشور چین وجود دارد که فعالیتشان وابسته به شرکت‌های بزرگ چینی مانند تنسنت و علی بابا است.
اما فاحش‌ترین تفاوت بین غول‌های فناوری آمریکایی و چینی این است که دولت چین امکان استفاده از اغلب سرویس‌های بین‌المللی و مشهور جهان مانند گوگل، فیسبوک، یوتیوب، اینستاگرام و توییتر را ممنوع اعلام کرده است. حتی خدمات بانکی ویزا و مسترکارت هم تا چند وقت پیش ممنوع بود که همین موضوع سبب رشد شگفت‌انگیز سرویس‌های علی‌پی و تن‌پی (TenPay) شد.
شرکت‌های چینی به لطف حصاری که دور این کشور کشیده شده و با توجه به جمعیت میلیاردی آن‌ها توانستند به رشدی روزافزون دست یابند و حالا برای بزرگان صنعت جهانی خط و نشان بکشند و به همین ترتیب به‌عنوان تهدیدی برای اهداف اقتصادی آمریکا شناخته شوند.
تقابل ترامپ با چینی‌ها و ممنوع اعلام شدن اپلیکیشن‌هایی مانند تیک‌تاک و ویچت اتفاق تازه‌ای نیست، اما این روند خیلی جدی‌تر و پیگیرتر از همیشه ادامه پیدا کرده و به‌تازگی هم که جنگی با کمپانی هواوی به پا شده است. ضمن اینکه ماجراهای معامله، مهاجرت و پذیرش شغل برای چینی‌ها هم دردسرهای زیادی درست کرده است.
در شرایط فعلی اصلی‌ترین دلیل آمریکایی‌ها برای مقابله با فعالیت شبکه‌های چینی، امنیت سایبری و احتمال جاسوسی و دسترسی به اطلاعات شخصی شمرده می‌شود و تنها گوشه‌ای از آن به رقابت اقتصادی ارتباط دارد.
هرچند وضعیت اقتصاد جهانی خیلی مناسب نیست؛ در حالی که کمپانی‌های انلاین اغلب در وضعیت کنونی پاندمی ویروس کرونا با رشد همراه بوده‌اند، تنش سیاسی و تقابل با شرکت‌های چینی در برخی نقاط جهان رو به افزایش است، همان گونه که کشور هند هم مدتی پیش تیک‌تاک را ممنوع کرد. تنش‌های سیاسی و تجاری بین آمریکا و چین روز به روز بدتر می‌شود و به نظر نمی‌رسد قرار باشد فعلا اوضاع بهبود یابد.
کمپانی‌های بزرگ چینی اگر قصد داشته باشند در سطح بین‌المللی کار کنند، باید برای آینده‌ای دشوارتر از همیشه و سخت‌گیری‌های سیاسی و اقتصادی بیشتری آماده باشند. در مقیاس کلی می‌توان گفت تیک‌تاک و ویچت تنها نمونه‌های آزمایشی ابتدای راه هستند. این اولین بار است که محصولاتی محبوب و پرمخاطب مانند تیک‌تاک از دسترس بزرگترین جامعه کاربران جهانی یعنی آمریکایی‌ها خارج می‌شود.
آنچه در آینده پیش روست
واکنش کمپانی‌ها و هلدینگ‌های بزرگ چه خواهد بود؟ شاید همان گونه که تجربه نشان داده، چینی‌ها بتوانند روی بازارهای دیگری سرمایه‌گذاری کرده و به کمک دیگر کمپانی‌ها به فعالیت خود ادامه دهند. درست مثل همین ماجرای فروش احتمالی تیک‌تاک به مایکروسافت؛ ممکن است بایت‌دنس با کمال میل امتیاز استفاده از محصولش را به آمریکایی‌ها واگذار کند، اما همواره برند در اختیار همان شرکت باقی مانده و سیستم درآمدزایی آن هم دنبال خواهد شد. شاید هم بخشی از سهامش را بفروشد و در آینده دوباره خریداری کند.
اما حذف یا فروش ویچت برای تنسنت احتمالا خیلی دشوار و غیرممکن خواهد بود، چرا که به‌عنوان بزرگترین و پیشروی سوپر اپلیکیشن‌ها شناخته می‌شود. اگر ویچت در آمریکا ممنوع شود شاید تنسنت تصمیم بگیرد با کمپانی دیگری که مستقر در آمریکا است همکاری کند. به‌عنوان مثال طی قراردادی یک کاربر ویچت بتواند پیامی برای کاربر پیام رسانی دیگر ارسال کند و برعکس، مشابه با عملکرد و تعاملی که هات‌میل (Hotmail) و جیمیل (GMail) با یکدیگر دارند.
علاوه بر این خیلی دور از انتظار نیست که تنسنت یک پیام رسان جدید با همکاری سهامداری آمریکایی (مانند آمازون) راه‌اندازی کند. در حالی که تمام شرکت‌های بزرگ مانند فیسبوک، گوگل و اپل بستری اجتماعی و ابزار پیام رسان دارند، دست آمازون خالی است و البته با تنسنت یک رقیب مشترک دارد؛ علی بابا. این جمله مشهور را تقریبا همه شنیده‌اند که «دشمنِ دشمن من، دوست من است».
حقیقت این است که راه‌های زیادی برای فعالیت غول‌های فناوری چینی در ایالات متحده وجود دارد و این موانع همگی موقتی خواهند بود. بسیاری از سازمان‌های جهانی تمام محدودیت‌های جغرافیایی را با قراردادهایی چندجانبه و یا فروش بخشی ناچیز از سهام خود پشت سر می‌گذراند و همین موضوع به خوبی در رابطه با شرکت‌های چینی هم صدق می‌کند.
غول‌های تکنولوژیک آمریکایی و چینی یک وجه مشترک واضح دارند؛ رشد به هر قیمتی و تسلط بر بازار. آن‌ها فقط برای رسیدن به این هدف فلسفه‌های متفاوتی دارند. با ممنوع شدن تیک‌تاک و ویچت شاهد روش تجارت‌های چینی خواهیم بود و شاید همکاری‌های بیشتری با آمریکایی‌ها را شاهد باشیم. بدون شک هر دو طرف توانایی آن را دارند که از پس فشارهای کنونی و شرایط بد اقتصاد جهانی بر بیایند.
منبع: FastCompany
