مهم‌ترین عوامل رضایت شغلی از نگاه علم چیست؟
سال ۲۰۲۱ خیلی از شرکت‌ها با بحران استعفا دست‌وپنجه نرم می‌کردند. کارمندان زیادی به این فکر می‌کردند که چه کاری برای آن‌ها بهتر و دوست‌داشتنی است. البته کاملا هم طبیعی است. ولی به صورت تمام وقت در جایی مشغول به کار باشید، بخش خیلی زیادی از ساعات بیداری خود در طول هفته را در همین محل کار می‌گذرانید، به کار فکر می‌کنید و یا اینکه در رفت و آمد به دفتر خود هستید. در نتیجه، کاملا طبیعی است که بخواهید از کاری که انجام می‌دهید خوشحال و راضی باشید. ولی چه چیزی باعث می‌شود که کارکنان در محل کار خود خوشحال و راضی باشند؟ تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده که مروری بر آن‌ها خواهیم داشت.
خوشحالی در مقابل رضایتمندی شغلی
برای شروع بحث، لازم است که بین خوشحالی و رضایتمندی تمایز قائل شویم. یک فرد ممکن است شغل خود را دوست داشته باشد، از مسیر شغلی خود کاملا راضی باشد، ولی همچنان هنگام انجام آن خوشحال نباشید و از آن خیلی لذت نبرید. رضایت یک حالت طولانی مدت است، ولی شادی در لحظه اتفاق می‌افتد.
مطالعاتی که به بررسی چیزهایی می‌پردازند که باعث رضایتمندی شغلی افراد می‌شود، معمولا از افراد درباره‌ی رضایت کلی‌شان سؤال می‌کنند. سپس تفاوت میان پاسخ مردم را به جنبه‌های مختلفی شغلی ارتباط می‌دهند. در سوی دیگر، مطالعاتی که به شادی لحظه‌ای می‌پردازند سعی می‌کنند تا روی رویدادهای خاصی تمرکز کنند. این مطالعات ممکن است در طول ساعات مشخصی از روز با کارکنان مصاحبه کرده و از آن‌ها درباره‌ی احساس مثبت و منفی یا کاری که انجام می‌دهند سؤال کنند. برخی هم از شرکت‌کنندگان می‌خواهند که اتفاقات روزهای قبل را مرور کرده و درباره‌ی کارها و احساساتشان فکر کنند.
چه چیز باعث رضایت شغلی می‌شود؟
فاکتورها و معیارهای خوبی برای پیش‌بینی میزان رضایت افراد از کارشان وجود دارد. برخی روی این موضوع تمرکز می‌کنند که افراد چقدر کارشان را حرفه‌ای و مهم می‌ببینند. این شغل‌ها معمولا شامل چیزهایی می‌شوند که در خدمت هدفی خاص هستند که تأثیر اجتماعی بیشتری نسبت به سایر وظایف و مشاغل دارد. افرادی حاضر در چنین مشاغلی معمولا رضایت شغلی بیشتری دارند. چراکه وظایف روزانه خود را به موضوع مهم‌تری متصل می‌کنند و آن را یک فراخوان اجتماعی می‌بینند. این افراد نسبت به سایر گروه‌های شغلی رضایت بیشتری از شغل خود دارند.
شاید فکر کنید این قبیل مشاغل تنها شامل شغل‌های سطح بالای سازمانی یا کار کردن برای سازمان‌های غیرانتفاعی می‌شود. ولی اینطور نیست. هرکسی که احساس می‌کند کارش به هدف بزرگ‌تری مرتبط می‌شود، میتواند بدون توجه به وظیفه خاصی که شغلش نیاز دارد، کار خود را به‌عنوان یک شغل فراخوانی و مهم تجربه کند.
رویکرد دوم مبتنی بر چارچوبی به نام «نظریه ویژگی‌های شغلی» است. ایده‌ی اصلی این چارچوب این است که ۵ بُعد در شغل شما وجود دارد که احتمالا میتواند رضایت شما از کارتان را افزایش دهد. این ۵ بُعد شامل جنبه‌های زیر می‌شود.
- برای انجام این کار به مهارت‌ها و فعالیت‌های متنوعی نیاز است. بنابراین شما کارهای زیاد و متنوعی انجام می‌دهید.
- شما فقط به جای اینکه روی قطعه کوچکی از پازل کار کنید، مسؤول ابتدا تا انتهای فرآیند و مسیر هستید.
- این شغل اهمیت گسترده‌تری دارد (همان مورد قبلی که پیش‌تر بیان شد؛ یعنی مثلا احساس کنید کار شما یک مسؤولیت اجتماعی است).
- شما در کارتان به اندازه کافی آزادی عمل دارید و مدیریت خرد یا نظارت قابل توجهی بر شما متمرکز نیست.
- شما مدام و در زمان‌های مناسب درباره‌ی تلاش‌های خودتان بازخورد دریافت می‌کنید و متوجه می‌شوید که آیا در کارتان خوب بوده‌اید یا خیر
هرچه شغل شما این ویژگی‌ها را بیشتر داشته باشد، احتمالا رضایت شغلی شما هم بیشتر خواهد بود.
چه رویدادهای شما را هر روز خوشحال می‌کند؟
همان‌طور که پیش‌تر بیان کردیم، مطالعات علمی بین رضایتمندی شغلی و خوشحال بودن در محل کار تفاوت قائل هستند. با این توصیف، علم درباره شادی لحظه‌ای شما در طول روز و کار چه می‌گوید؟
برخی مطالعات فقط به بررسی میزان لذتی می‌پردازند که افراد از انجام فعالیت‌های روزانه می‌برند. مطالعاتی مانند این نشان می‌دهد که از بین تمام کارهایی که مردم در طول روز انجام می‌دهند، تنها چیزی که مردم از انجام آن لذت کمتری می‌برند، رفت و آمد به محل کار است. آن‌ها همچنین از وقت گذراندن در کنار دوستان و آشنایان خود بیشتر از وقت‌گذراندن در کنار مدیر و همکارها لذت می‌برند. در مجموع، وقتی به متوسط سطح خوشحالی این افراد نگاه می‌کنیم، جایگاه شادی در محل‌کار و شغل اصلا جالب نیست.
با این حال، مطمئنا موقعیت‌های شغلی مختلفی هم هستند که باعث شادی شما می‌شوند. موفقیت در کار یقیقا یکی از چیزهایی است که باعث شادی افراد می‌شود. تمام کردم پروژه‌ها، انعقاد یک قرارداد، مشارکت در فروش یا ارائه یک ایده‌ی عالی جزء جنبه‌هایی است که باعث می‌شود افراد در محل کار احساس خوشحالی کنند. علاوه بر آن، هر فعالیتی که طی انجام آن فقط به همان لحظه فکر می‌کنید هم احساس خوبی دارد. به‌عنوان مثال، داشتن یک مکالمه عالی که منجر به تولید ایده‌های جدید شود یا پیشرفت کردن در ارائه گزارش یا کار با یک نرم‌افزار کامپیوتری هم جزء سایر مصادیق شادی‌های لحظه‌ای در محل کار هستند.
تحقیقات مربوط به ویژگی‌های شغلی که در بخش قبل مطرح شده بود هم نشان می‌دهد انجام کاری غیرعادی برای شغل خود (کاری خارج از عرف همیشگی) که با رضایتمندی شغلی همراه باشد، عموما منجر به خوشحالی هم می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر همیشه فردی را در کنار خود دارید که به انجام کارهای شما نظارت می‌کند و زیر نظر او هستید، ولی بالاخره فرصتی برای انجام کاری بدون نظارت و با استقلال کامل پیدا کنید، احتمالا از آن لذت خواهید برد و خوشحال می‌شوید.
نتایج این تحقیقات بسیار ارزشمند هستند. زیرا با استفاده از آن‌ها می‌توانید راهکارهایی برای به حداکثر رساندن رضایتمندی شغلی خود و همچنین برای افزایش لذت روزانه از کاری که انجام می‌دهید پیدا کنید. تمام این‌ها میتواند منجر به خوشحالی شما در محل کار شود. حتی زمانی که کنترلی روی وظایف روزانه خودتان در محل کار ندارید، درباره‌ی نحوه‌ی انجام دادن و دیدگاهتان نسبت به آن‌ها حق انتخاب دارید!
منبع: Fastcompany
