یاندکس؛ موتور جست‌وجویی که در روسیه از گوگل هم محبوب‌تر است

شایان ضیایی

۳۰ شهریور ۱۳۹۹ | ۰۶:۳۵ زمان مورد نیاز برای مطالعه: ۵ دقیقه

یاندکس یک شرکت روسی است که بیشترین شهرت خود را با موتور جست‌وجویی با همین نام به دست آورده است. این موتور ابتدا با آدرس yandex.ru تنها در کشور روسیه در دسترس بود،‌ اما اکنون نسخه جهانی و انگلیسی زبانش را می‌توان در آدرس yandex.com یافت. یاندکس بزرگترین موتور جست‌وجوگر روسیه بوده و بنا بر آمار Statcounter، در ماه جولای ۲۰۱۹، به سهم ۴۸٫۷۹ درصدی از بازار دست یافته که باعث می‌شود با فاصله‌ای اندک، بر گوگل (۴۷٫۸۸ درصد) برتری داشته باشد.

یاندکس چیست؟

Yandex N.V یک کمپانی اینترنتی روسی است که در چندین کشور جهان فعالیت می‌کند. این بزرگترین کمپانی حوزه تکنولوژی در روسیه است که گستره وسیعی از محصولات و سرویس‌ها را برای مشتریان خود به ارمغان می‌آورد. باندکس بیشتر از هر چیز به در اختیار داشتن بزرگترین موتور جست‌وجوی کشور روسیه شهرت دارد، اما در بسیاری از حوزه‌های دیگری تکنولوژی و اینترنت هم فعالیت می‌کند.

برخی از این حوزه‌ها به شرح زیر هستند.

تبلیغات آنلاین
سرویس ایمیل از طریق Yandex.Mail
سرویس تاکسی اینترنتی از طریق Yandex.Taxi (و در همکاری با اوبر)
اتومبیل‌های خودران
سرویس نقشه از طریق Yandex.Maps
تحلیل اپلیکیشن
مدیریت دیتا
تکنولوژی‌های هوشمند خانگی
یک دستیار صوتی به نام آلیس
یک مرورگر وب به نام Yandex Browser
استریم موسیقی
بازرگانی الکترونیک
هوش مصنوعی

یاندکس در سال ۱۹۹۷ توسط آرکادی وولوژ (مدیر عامل فعلی)، آرکادی بورکوفسکی و ایلیا سگالوویچ تأسیس شد و نام یاندکس با مخفف کردن جمله «Yet Another Indexer» به دست آمده است. این کمپانی در سال ۲۰۱۱ وارد فاز عرضه اولیه سهام شد و اکنون در بازار بورس نزدک ایالات متحده هم حضور دارد. در حالی که این مطلب نوشته می‌شود، ارزش بازار یاندکس بیشتر از ۱۲ میلیارد دلار است.

موتور جست‌وجو

یاندکس عملکردی بسیار شبیه به دیگر موتورهای جست‌وجوی محبوب دارد. هنگام جست‌وجوی یک عبارت و فشردن دکمه اینتر، صفحه‌ای شامل نتایج جست‌وجو باز می‌شود که لینک‌ها، URLها و توضیحاتی آبی‌رنگ در آن نقش بسته‌اند. بسته به موضوع جست‌وجو، این جست‌وجوگر ممکن است تصاویر و ویدیوها را هم به نمایش درآورد. هنگامی که به مقایسه پایاپای یاندکس با گوگل می‌پردازید، متوجه می‌شوید که نتایج معمولا خیلی خوب هستند و گاهی از اوقات شباهت فراوانی به نتیجه جست‌وجوی گوگل دارند.

با این همه، احتمالا یکی از بزرگ‌ترین مشکلات یاندکس برای خارجی‌ها این باشد که زبان نتایج جست‌وجو را گاهی به صورت خودکار به زبان روسی تغییر می‌دهد، حتی زمانی که در حال استفاده از نسخه‌ی بین‌المللی با پسوند دات کام هستید.

باز هم درست مثل گوگل، امکان کلیک روی تب‌های مختلف و سوییچ کردن نتایج جست‌وجو به تصاویر، ویدیوها و اخبار وجود دارد. اما نکته جالب این است که اگر از نتایج جست‌وجوی یاندکس راضی نباشید، چند دکمه در پایین صفحه تعبیه شده که شما را به صفحه جست‌وجوی همان عبارت در گوگل و بینگ هدایت می‌کنند. در ضمن تیم سرچ یاندکس مدتی پیش در مصاحبه با ژورنال Search Engine گفت که حدودا ۲۰ درصد از جست‌وجوها با فرمان‌های صوتی انجام می‌شوند.

سهم یاندکس از بازار جست‌وجوگرها

همان‌طور که در ابتدای مطلب اشاره شد، یاندکس محبوب‌ترین موتور جست‌وجو در روسیه است و سهمی ۴۸٫۷۹ درصدی از بازار این کشور دارد که اندکی از سهم ۴۷٫۸۸ درصدی گوگل بیشتر است. البته باید توجه داشت که بسته به منبع، این آمار می‌تواند تغییر کند. برای مثال برخی منابع می‌گویند که سهم یاندکس از بازار، بیشتر از ۵۰ درصد است و در مجموع اکثر آن‌ها این توافق نظر را دارند که یاندکس در روسیه از گوگل محبوب‌تر است.

از سوی دیگر، آمار Similarweb نشان می‌دهد که یاندکس پر بازدیدترین وب‌سایت روسیه به حساب می‌آید. اما این‌طور نیست که این جست‌وجوگر فقط در روسیه سر و صدا کرده باشد و مردم برخی دیگر از کشورهای جهان هم به استفاده از آن تمایل نشان داده‌اند. این کشورها معمولا عضو اتحادیه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع هستند که عمدتا جزء اتحاد جماهیر شوروی بوده‌اند. بنا بر آخرین آمار، سهم یاندکس از بازار برخی کشورهای جهان به شرح زیر است.

روسیه: ۴۸٫۷۹ درصد
بلاروس: ۲۲٫۳۸ درصد
قزاقستان: ۲۱٫۸۸ درصد
تاجیکستان: ۱۵٫۱۲ درصد
ازبکستان: ۱۱٫۸۷ درصد
ترکیه: ۱۰٫۶۷ درصد
گرجستان: ۹٫۶۱ درصد
اکراین: ۶٫۷۳ درصد
ارمنستان: ۴٫۲۰ درصد
مالدیو: ۳٫۴۰ درصد
قرقیزستان: ۲٫۸۵ درصد
آذربایجان: ۲٫۰۶ درصد

در تمام کشورهایی که بالاتر به آن‌ها اشاره شده به جز روسیه، یاندکس دومین موتو جست‌وجوگر محبوب پس از گوگل است. البته ناگفته نماند که این سهم از بازار می‌تواند متعلق به افراد روسی‌زبانی باشد که به این کشورها سفر یا در آن‌ها گذران زندگی می‌کنند. جالب اینکه یاندکس از سال ۲۰۱۷ در اکراین بن شده است، اما بسیاری از مردم با استفاده از VPN، محدودیت‌ها را دور زده و کماکان به استفاده از آن ادامه می‌دهند.

اگر از آمار هر کشور به صورت مستقل بگذریم، یاندکس در مجموع موتور جست‌وجوگر آن‌قدرها غول‌آسایی هم و در ابعاد جهانی، سهمی ۰٫۵۵ درصدی از بازار دارد. بنابراین یاندکس بعد از گوگل، بینگ، یاهو و بایدو، پنجمین موتور جست‌وجوی محبوب جهان به شمار می‌رود. سهم یاندکس از بازار جهانی شباهت بسیار زیادی به DuckDuckGo دارد که آن هم با سهم بازار ۰٫۵۴ درصدی، در رتبه ششم قرار گرفته.

چطور یاندکس به محبوبیتی بیشتر از گوگل در روسیه رسید؟

روسیه یکی از معدود کشورهای جهان است که در آن، گوگل پرمخاطب‌ترین موتور جست‌وجو به حساب نمی‌آید. البته دلایلی منطقی پشت این موضوع است و در ادامه توضیح می‌دهیم که یاندکس چطور توانسته مزیت‌های بیشتری نسبت به گوگل برای کاربران خود به ارمغان آورد.

۱. طراحی برای زبان روسی

زبان روسی تفاوت‌هایی اساسی با زبان انگلیسی دارد و حتی الفبایش هم بسیار متمایز از آن ظاهر می‌شود. در روسی، هر کلمه می‌تواند تا سقف ۲۰ صرف مختلف داشته باشد و افعال هم با سه جنسیت مختلف بیان می‌شوند که می‌تواند بر دیگر کلمات داخل یک جمله تأثیر بگذارد. بنابراین گرامر روسی بسیار پیچیده تلقی می‌شود.

از آنجایی که یاندکس به صورت خاص برای زبان روسی طراحی شده، مزیتی بزرگ نسبت به دیگر جست‌وجوگرها داشته و می‌تواند به برداشت بهتری از معانی و زمینه‌های عبارات جست‌وجو شده در زبان روسی دست یابد.

۲. یک اکوسیستم کامل

صفحه هوم Yandex.ru شامل چیزهایی فراتر از یک باکس صرف برای جست‌وجو در سطح وب است. یاندکس در واقع یک وب پرتال است که دسترسی سریع به اخبار، پیش‌بینی‌های آب‌وهوا و دیگر سرویس‌های یاندکس مانند ایمیل و نقشه را هم مهیا می‌کند. این یعنی مردم روسیه دلایل بیشتری نسبت به جست‌وجوی صرف برای سر زدن به این وب‌سایت دارند.

علاوه بر این، تمام محصولات و سرویس‌های یاندکس درون اکوسیستمی یکپارچه جمع‌آوری شده‌اند. بنابراین وقتی به تمام این سرویس‌های کارآمد که به صورت خاص برای زبان روسیه بهینه‌سازی شده‌اند دسترسی داشته باشید، دیگر دلیلی برای استفاده از سرویس‌های گوگل نخواهید داشت.

۳. اندروید به کاربران امکان استفاده از یاندکس را داده

طی قراردادی در سال ۲۰۱۷، گوگل با این پیشنهاد موافقت کرد که جست‌وجوگر پیش‌فرض در موبایل‌های اندرویدی کشور روسیه را به یاندکس تغییر دهد. بنابراین وقتی روسی‌ها یک موبایل جدید خریداری می‌کنند، در همان تنظیمات اولیه می‌توانند یاندکس را به جای گوگل به عنوان جست‌وجوگر خود انتخاب کنند.

همین اتفاق باعث رشد سریع یاندکس در روسیه شد. این موضوع را بهتر می‌توان در چارت StatCounter مشاهده کرد که سهم بازار یاندکس بین سال‌های ۲۰۰۹ الی ۲۰۱۹ را به نمایش درمی‌آورد. همان‌طور که می‌توان دید، سهم بازار یاندکس (خط آبی) در سال ۲۰۱۷ از گوگل (خط قرمز) پیشی گرفت.

۴. روس‌های به کمپانی‌های آمریکایی اعتماد ندارند

برخی از روس‌ها تنها به این خاطر به سراغ یاندکس می‌روند که اعتمادی به کمپانی‌های آمریکایی ندارند. برخی دیگر هم ترجیح می‌دهند به جای یک شرکت خارجی، از شرکتی روسی حمایت کنند.