با پدیده‌ی سینستزیا یا حس آمیزی بیشتر آشنا شوید
سندرم سینستزیا یا حس آمیزی یکی از پدیده‌های نادر و در عین حال عجیب در انسان‌هاست. به‌واسطه‌ی این سندرم، فرد دچار اختلال در درک حواس مختلف می‌شود. برای مثال اگر شما به این سندرم دچار شوید، هنگام شنیدن موسیقی، اشکال انتزاعی را مشاهده خواهید کرد. در مثالی دیگر ممکن است شما یک کلمه یا واژه‌ای را بشنوید، اما به محض شنیدن، یک رنگ را جلوی چشمانتان مشاهده می‌کنید. در حقیقت سینستزیا به یک پدیده‌ی خاص گفته می‌شود که فرد یک حس را از طریق حسی دیگر دریافت می‌کند. با این حال چرا چنین اتفاقی برای فرد رخ می‌دهد؟ آیا راه خلاصی برای بیمار از این حالت وجود دارد؟
برخی از افراد شاید تصور کنند که سندرم سینستزیا یا حس‌آمیزی تنها یک پدیده یا عارضه‌ی ساده است اما مسئله حادتر از این حرف‌هاست؛ چراکه حتی امکان دارد اسم یک فرد را شنیده و از سمتی دیگر، برای مثال رنگ سبز هم توسط فرد رویت شود. در مثالی حادتر، فرد با واژه‌ی «خیابان» در یک متن مواجه می‌شود و از طرفی دیگر مزه‌ی پرتقال یا یک سیب را زیر زبان خود حس می‌کند.
سینستزیا یا حس آمیزی چیست؟
واژه‌ی سینستزیا (Synesthesia) از یک کلمه‌ی یونانی گرفته شده است. این واژه به معنی درک دو چیز با یکدیگر است. به افرادی هم که چنین توانایی را به صورت ذاتی دارند، سینستز (Synesthete) گفته می‌شود. سینستزیا در حقیقت یک بیماری یا حتی ناهنجاری نیست. جالب است بدانید که این پدیده اصلا و ابدا به سلامتی فرد آسیب نمی‌زند و از طرفی دیگر، افرادی که با این پدیده روبه‌رو می‌شوند، الزاما از لحاظ روانی بیمار نیستند. برخی از تحقیقات نشان داده که افراد سینستز از لحاظ میزان هوش و حافظه قوی‌تر از افراد معمولی می‌توانند ظاهر شوند. با این اوصاف، هر فردی می‌تواند جملاتی را سر هم کرده و به دروغ بگوید که چنین چیزی را تجربه می‌کند. چطور می‌توان ثابت کرد که یک فرد واقعا با این سندرم درگیر شده است؟
یکی از متداول‌ترین واکنش‌ها در افراد سینستز، پاسخ به حروف، اعداد و اصوات است. این دسته از افراد همچنین قادر هستند تا:
- کلمه‌ای را شنیده یا رویت کنند و از طرفی دیگر، مزه‌ی یک غذا را حس کنند
- یک شکل خاص را دیده و از طرفی دیگر مزه‌ی غذا را حس کنند
- صداهایی را شنیده و از طرفی دیگر، اشکال یا الگوهایی را مشاهده کنند
- پس از استشمام یک بوی خاص، صداهایی را بشنوند
- صداهایی ر ا شنیده و از طرفی دیگر، مزه‌ی یک غذا را حس کنند
- یک شی را با دستانشان حس کرده و از طرفی دیگر یک صدا را حس کنند
- وقتی می‌بینند فرد دیگری مورد لمس قرار می‌گیرد، آنها هم چنین حسی را تجربه می‌کنند (به این پدیده، لمس آینه‌ای هم گفته می‌شود)
افرادی که با پدیده‌ی سینستزیا مواجه می‌شوند، می‌توانند بیش از یک نوع پاسخ را تجربه کنند. باید اعتراف کرد که درک چنین اتفاقاتی می‌تواند آزاردهنده باشد. البته کودکان مبتلا به سینستزیا ادعا کرده‌اند که این پدیده در مطالعه‌ی دروس به شدت کمک‌کننده است چون آنها رنگ‌هایی را هنگام مطالعه تماشا می‌کنند که دیگران نمی‌توانند. اگر شما سینستزیایی دارید که به حس چشایی ارتباط دارد، وقتی به یک‌باره یک مزه‌ی بد را درک می‌کنید، این مسئله می‌تواند به شدت شگفت‌انگیز باشد. با این حال جالب است بدانید که افراد سینستز قابلیت خود را بیشتر به چشم یک حس ششم می‌بینند تا یک عارضه‌ی آزاردهنده.
نشانه‌های سینستزیا
با اینکه سینستزیا یک بیماری مشخص توسط بسیاری از محافل و انجمن‌های علمی به حساب نمی‌آید، این پدیده هم مثل بسیاری از اختلالات، ناهنجاری‌ها و بیماری‌های دیگر، مشخصه و نشانه‌هایی دارد که تقریبا در تمامی افراد سینستز این نشانه‌ها وجود دارد.
شما قادر به کنترل پدیده نیستید
اگر قرار باشد این پدیده اجرا شود، فرایند خیلی سریع و ناگهانی رخ می‌دهد و شما هیچ کمکی نمی‌توانید در جلوگیری از آن انجام دهید. این مسئله حتی برای درک تجارب جدید سینستزیا هم صادق است. برای مثال اگر شما یک قطعه‌ی موسیقی جدید را گوش داده‌اید، شما ممکن است یک رنگ یا یک طعم را بدون هیچ دشواری حس کنید.
سینستزیا بیشتر اوقات داخلی است
برخلاف تصور اشتباهی که در میان عموم درباره‌ی این پدیده جا افتاده، اشخاص سینستز در اغلب اوقات رنگ‌ها را در ذهن خود حس می‌کنند. تنها عده‌ای محدود از افراد قادر هستند تا رنگ‌ها را خارج از بدن‌شان درک کنند.
این پدیده به مرور زمان ثابت است
اگر شما یک فرد سینستز باشید و با مواجه شدن با حرف «الف» با رنگ سبز در ذهن‌تان روبه‌رو شوید، ۱۰ سال دیگر هم همچنان این پدیده به همین شکل خواهد بود. در مطالعه‌ای جذاب، از افراد سینستز خواسته شد به صد کلمه نگاه کرده و رنگی که به ذهن‌شان برای هر واژه تداعی می‌شود را گزارش کنند. پژوهشگران در یک سال بعد مجدد این آزمایش را تکرار می‌کنند. پاسخ‌ها بیش از نود درصد با گزارش‌های اولیه مطابقت داشت. جالب است بدانید این آزمایش روی افراد بدون سینستزیا هم اجرا شد. آزمایش پس از دو هفته از تست اولیه مجدد تکرار شد و تنها بیست درصد از پاسخ‌ها با جواب اولیه مطابقت داشت. این موضوع نشان می‌دهد که پدیده‌ی سینستزیا تا چه اندازه می‌تواند برای حافظه‌ی انسان‌ها یک ابزار مفید باشد.
سینستزیا بیشتر اوقات در کودکی رخ می‌دهد
مطالعه‌ی پژوهشگران بر کودکان مبتلا به سینستزیا نشان می‌دهد که این پدیده بیشتر در زمان کودکی بروز پیدا کرده و به مرور پیشرفته‌تر می‌شود. ارتباط میان رنگ و حروف می‌تواند در اوایل اتفاقی باشد اما با رشد فرد به مرور تبدیل به یک سری قوانین علت و معلولی ثابت می‌شود.
چه افرادی به سینستزیا دچار می‌شوند؟
به نظر می‌رسد که زن ها نسبت به مردها بیشتر مستعد مواجه شدن با سینستزیا هستند اما برخی از پژوهشگران باور دارند که این گزاره صحیح نیست. پژوهشگران مخالف با این موضوع اعتقاد دارند زن‌ها بیشتر دلشان می‌خواهد درباره‌ی این عارضه با دیگران صحبت کنند. در حالی‌که مردها، این موضوع را اغلب از سایرین مخفی می‌کنند.
این فرض هم وجود دارد که افراد چپ دست بیشتر با سینستزیا روبه‌رو می‌شوند. همچنین پژوهشگران این فرض را هم مطرح کرده‌اند که افراد سینستز بیشتر از دسته‌ی هنرمندان هستند و از سرگرمی‌هایشان می‌توان به نقاشی، موسیقی یا نویسندگی اشاره کرد.
اگر شما این شرایط را دارید، بیشتر از سایرین مستعد روبه‌رو شدن با سینستزیا هستید:
- ادراک‌تان غیر ارادی است: وقتی یک موسیقی خاصی را گوش داده و هم‌زمان اشکالی را مشاهده می‌کنید یا وقتی که شما یک واژه را می‌شنوی و هم‌زمان یک رنگ در ذهن‌تان تداعی می‌شود، در حقیقت به آن فکر نکرده‌اید. خیلی راحت و به صورت خودکار چنین تجاربی را درک می‌کنید.
- شما احتمالا می‌توانید حس‌هایتان را به دیگران توصیف کنید
- تداخل‌های حسی معمولا قابل پیش‌بینی است: برای مثال شما در زمان شنیدن یک اسم خاص مثل «علی»، همیشه با رنگ سبز در ذهن‌تان مواجه می‌شوید.
معمولا افراد حاضر نیستند چنین تجارب عجیبی را در خود به دیگران اطلاع دهند. به همین سبب امکان دارد سه شرط مذکور به صورت کامل در یک فرد رویت نشود. با این حال، در حال حاضر آمار مواجه شدن با سینستزیا رو به افزایش است؛ چراکه تعداد بیشتری از مردم در حال صحبت درباره‌ی چنین تجاربی هستند.
دلیل تجربه‌ی پدیده‌ی سینستزیا
پزشکان و دانشمندان هنوز دقیقا علت این اختلال را نمی‌دانند. با این حال به نظر می‌رسد که مسیر عصبی درون مغز چنین دسته از افرادی با مردمان عادی متفاوت است. برای مثال، اسکن مغزی از افراد سینستز نشان می‌دهد که آنها از لحاظ پاسخ مغزی، قوی‌تر از سایرین هستند. از طرفی دیگر، تصاویر نشان می‌دهد که افراد سینستز ارتباط‌های بیشتری بین بخش‌های مختلف مغزشان وجود دارد که حواسشان را تحت کنترل می‌گیرند.
نکته‌ی بحث‌برانگیزی هم درباره‌ی علت سینستزیا وجود دارد مبنی بر اینکه ژن‌های خاصی احتمالا مسبب این اتفاق هستند؛ چراکه به نظر می‌رسد سینستزیا درون خانواده‌ها وجود دارد و یک تجربه‌ی ارثی است؛ یعنی اگر یکی از والدین با چنین پدیده‌ای در طول زندگی‌اش مواجه شده، این احتمال وجود دارد که فرزندش هم چنین چیزی را تجربه کند. با این حال، این اتفاق حتمی نیست.
انواع سینستزیا
در حال حاضر ۳۵ نوع سینستزیا بسته به ترکیب حواس با یکدیگر وجود دارد. برخی از مهم‌ترین انواع سینستزیا به قرار زیر است:
- سینستزیا حروف-رنگ: برخی از حروف یا اعداد خاص در ارتباط با رنگ‌های مشخصی است.
- سینستزیا صدا-رنگ: زمانی رخ می‌دهد که اصوات خاصی موجب می‌شود تا شما اشکال رنگ‌های متفاوتی را ببینید
- سینستزیا واژگان-چشایی: برخی از واژه‌ها یا اصوات خاص باعث القای حواس چشایی متفاوتی می‌شود. این نوع، یکی از نادرترین انواع سینستزیا به شمار می‌رود.
چگونه می‌توان سینستزیا را در انسان تشخیص داد؟
در حال حاضر هیچ تست مشخصی برای این شرایط گزارش و حتی ابداع نشده است. با این حال، ابزارهای خاصی به صورت آنلاین در وب‌سایت‌های مختلف وجود دارد تا شما با انجام یک سری تست‌ها به این درجه از آگاهی برسید که آیا به سینستزیا دچار شده‌اید یا خیر. قطع به یقین مشاوره با پزشک هم می‌تواند در این زمینه راه‌گشا باشد.
منبع: Webmd
ای کاش منم سینستزیا داشتم🥲🌈
اینو ضافه کنین افرادی که سینستزیا دارن میتونن بفهمن کی داره دروغ میگه چون رنگ صحبت هاشون خاکستری رنگ هست اینو تو یه کتاب خوندم و درسته👍🏻
سینستزیا بیشتر یه ابرقدرت هست تا بیماری🤩
نه لزوما. تشخیص اینکه شخص داره دروغ میگه شاید یکم غلو باشه ولی من کسی رو میشناسم که سینستزیا داره از نوع رنگ و صوت
اون رنگ موسیقی ها رو میبینه و دما ی اونا رو حس میکنه با یکسری آهنگا گرمش میشه و با یک سری احساس سرما میکنه