حافظه رم (RAM) چیست؟ هر آنچه که باید درباره‌ی آن بدانید

افراد زیادی معمولا کامپیوتر را با مغز انسان مقایسه می‌کنند که گاهی اوقات این یک مقایسه‌ی مناسب محسوب می‌شود. به‌عنوان مثال، هم مغز و هم کامپیوتر از حافظه‌ی کوتاه‌مدت و بلندمدت بهره می‌برد. حافظه رم هم به‌نوعی حافظه‌ی کوتاه‌مدت کامپیوتر محسوب می‌شود و در ادامه به ویژگی‌های آن می‌پردازیم.

حافظه رم چیست؟

RAM مخفف «حافظه‌ی دسترسی تصادفی» (Random Access Memory) است و اگر تا به حال یک کامپیوتر دسکتاپ یا لپ‌تاپ را باز کرده باشید، مطمئنا با این قطعه مواجه شده‌اید. در تصویر بالا، شاهد یک حافظه رم مدرن مختص کامپیوترهای دسکتاپ هستید. این نوع رم‌ها از یک کیس جذاب بهره می‌برند که به‌عنوان پخش‌کننده‌ی گرما هم انجام وظیفه می‌کنند. با این حال، این ویژگی عمدتا برای کاربرانی است که به اورکلاک کردن سیستم خود علاقه دارند و در غیر این صورت، این مشخصه‌ بیشتر جذابیت ظاهری حافظه رم را افزایش می‌دهد.

در عین حال، حافظه رم لپ‌تاپ‌ها بسیار ساده‌تر و کوچکتر هستند زیرا لپ‌تاپ‌ها فضای کمتری برای قطعات سخت‌افزاری دارند. همچنین برخلاف کیس‌های مدرن کامپیوترهای دسکتاپ که از پنل‌های شفاف بهره می‌برند، درون لپ‌تاپ‌ها دیده نمی‌شود. با این وجود، می‌توانید رم‌های لپ‌تاپ دارای پخش‌کننده‌ی حرارت به‌خصوص برای لپ‌تاپ‌های گیمینگ را خریداری کنید.

رم چه کارهایی را انجام می‌دهد؟

بنابراین حالا می‌دانیم که این قطعات متصل به مادربورد حافظه رم هستند و به‌عنوان حافظه کوتاه‌مدت سیستم عمل می‌کنند، اما در عمل این حافظه رم چه کارهایی را انجام می‌دهد؟ زمانی که می‌خواهید با کامپیوتر خود کاری مانند باز کردن یک فایل متن را انجام دهید، کامپیوتر برای این کار باید به داده‌های موجود در آن فایل دسترسی داشته باشد. زمانی که روی آن نوشته کار نمی‌کنید یا روی گزینه‌ی ذخیره کلیک می‌کنید، آخرین نسخه‌ی این فایل در حافظه‌ی بلند مدت در هارد درایو ذخیره می‌شود.

با این حال، هنگامی که مشغول ویرایش آن فایل هستید، جدیدترین داده‌ها برای دسترسی سریع‌تر در حافظه رم قرار می‌گیرند. این موضوع برای انواع و اقسام فایل‌ها و کارهای مختلف صدق می‌کند. به‌عنوان مثال انواع برنامه‌ها و فایل‌های سیستم‌عامل در حافظه رم قرار می‌گیرند تا سیستم بتواند با سرعت بیشتری انجام وظیفه کند.

باید خاطرنشان کنیم رم تنها حافظه‌ی کوتاه‌مدت کامپیوتر محسوب نمی‌شود. به‌عنوان مثال کارت گرافیک هم از نوعی حافظه‌ی رم بهره می‌برد و حتی در پردازنده‌ها هم حافظه‌های کش وجود دارد که آن‌ها هم حافظه‌های موقتی محسوب می‌شوند. با این وجود، در نهایت رم مهم‌ترین مکان برای داده‌هایی است که به طور فعالانه توسط سیستم استفاده می‌شوند.

نحوه‌ی کارکرد حافظه رم

حافظه رم از خازن‌های کوچک و ترانزیستورها تشکیل شده که قادر به نگه داشتن بار الکتریکی هستند؛ با این کار فرایند ذخیره‌سازی داده‌ها انجام می‌شود و به‌عنوان مثال پردازنده‌ها و دیگر بخش‌های کامپیوتر اساسا از فرایند مشابهی بهره می‌برند. این شارژ الکتریکی باید به طور مداوم به‌روزرسانی شود. اگر این کار صورت نگیرد، خازن‌ها خیلی سریع شارژ خود را از دست می‌دهند و داده‌ها از حافظه رم ناپدید می‌شوند.

این حقیقت که داده‌ها می‌توانند به سرعت از دست بروند، منجر به افزایش اهمیت ذخیره‌سازی آن‌ها در هارد درایو یا حافظه‌های SSD می‌شود. به همین خاطر بسیاری از برنامه‌ها از قابلیت ذخیره‌سازی خودکار بهره می‌برند و مرتبا محتوای موردنظر را در حافظه دائمی کامپیوتر ذخیره می‌کنند تا در صورت خاموش شدن غیر منتظره کامپیوتر، اطلاعات کاربران از دست نرود.

متخصصین تحت شرایط خاص می‌توانند اطلاعات را از حافظه رم بازیابی کنند. اما اغلب اوقات، وقتی کار شما با یک فایل تمام می‌شود یا کامپیوتر را خاموش می‌کنید، اطلاعات موجود در رم از بین می‌روند.

• ۸ روش برای آزادسازی حافظه رم در ویندوز

DDR چیست؟

حافظه‌های رم در انواع مختلفی ارائه می‌شوند و در حال حاضر رایج‌ترین حافظه‌های رم استفاده شده از نوع DDR4 هستند. به طور خلاصه این نوع حافظه‌ها در هر سیکل کلاک به جای یک واحد داده، دو واحد داده را جابجا می‌کنند و در نتیجه به آن‌ها Double Data Rate یا به طور اختصار DDR گفته می‌شود.

همان‌طور که احتمالا می‌دانید، قبل از DDR4 رم‌های DDR3 استفاده می‌شدند. هنوز هم برخی کامپیوترها از این نوع رم بهره می‌برند. در اواخر سال ۲۰۱۴ از رم DDR4 رونمایی شد و این نوع حافظه‌های رم چند سال بعد همه‌گیر شدند. در حالت کلی می‌توان گفت هر نسل DDR در مقایسه با نسل قبلی سرعت بیشتری دارد، برق کمتری مصرف می‌کند و زمان تأخیر را کمتر کرده است.

باید خاطرنشان کنیم که هر نسل از این حافظه‌های رم تنها با کامپیوترهای سازگار با همان نسل قابل استفاده هستند و اگر مثلا مادربورد سیستم شما از رم DDR3 پشتیبانی می‌کند، نمی‌توانید برای آن از رم DDR4 استفاده کنید. این موضوع به تعداد پین‌های اتصال هرکدام از این رم‌ها و فاصله‌ی بین شکاف وسط ماژول برمی‌گردد که بین نسل‌های مختلف تفاوت وجود دارد.

همچنین دو فرم ساختاری کلی برای حافظه‌های رم وجود دارد که یکی از آن‌ها DIMM و دیگری SODIMM نامیده می‌شود که تفاوت اصلی در سایز این ماژول‌ها است. حافظه‌های DIMM ابعاد بزرگتر و کشیده‌تری دارند و در کامپیوترهای دسکتاپ و سرورها استفاده می‌شوند. اما حافظه‌های رم SODIMM به دلیل ابعاد کوچکتر درون لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترهای All In One تعبیه می‌شوند.

برخی از لپ‌تاپ‌ها دارای ماژول‌های رم یکپارچه با مادربورد هستند. اگر لپ‌تاپ چنین مشخصه‌ای داشته باشد، دیگر کاربران نمی‌توانند رم آن را تعویض کنند یا ارتقا دهند.

سرعت، ولتاژ و ظرفیت

در حالی که اصول اولیه رم بسیار ساده است، اما حتی در بین رم‌های DDR4 هم مدل‌های بسیار متنوعی وجود دارد. به‌عنوان مثال رم‌ها در سرعت‌های مختلف مانند ۲۴۰۰، ۳۰۰۰ یا ۳۲۰۰ مگاهرتز راهی بازار می‌شوند و همچنین باید به ظرفیت‌های متنوع مانند ۴، ۸ یا ۱۶ گیگابایت اشاره کنیم.

یکی دیگر از نکات مهم در رابطه با حافظه‌های رم، بحث تعداد کانال است. امروزه در بازار رم‌های تک کاناله، دو کاناله و چهارکاناله وجود دارد. به‌صورت کلی بهره‌گیری از سیستم چند کاناله، منجر به بهبود پنهای باند می‌شود و یعنی حافظه رم می‌تواند در هر لحظه میزان بیشتری از داده‌ها را جابه‌جا کند. به همین خاطر توصیه می‌شود به جای خرید یک رم ۸ گیگابیتی، دو رم ۴ گیگابایتی را خریداری کنید.

بسیاری از کاربران مدعی هستند که می‌توان مدل‌های مختلف رم در کنار یکدیگر به مادربورد متصل کرد. اگرچه چنین چیزی تا حد زیادی صحت دارد، اما در کل توصیه می‌شود که از رم‌های مبتنی بر ظرفیت، سرعت و حتی ساخت شرکت یکسانی برای سیستم خود استفاده کنید.

متخصصین به کاربران توصیه می‌کنند که هنگام خرید رم توجه کنند که این حافظه‌ها ولتاژ یکسانی داشته باشند. البته از آنجایی که تقریبا تمام رم‌های دسکتاپ DDR4 مبتنی بر ولتاژ ۱٫۳۵ ولت هستند، در این زمینه نگرانی چندانی وجود ندارد. با این حال، برای لپ‌تاپ‌ها و دیگر نسل‌های حافظه‌های رم اوضاع کمی متفاوت است.

اگر برای ارتقای رم لپ‌تاپ نمی‌توانید همان مدل فعلی استفاده شده را پیدا کنید، حداقل دقت کنید از ولتاژ، سرعت و ظرفیت یکسانی بهره ببرد. اینکه چه مقدار رم می‌توانید استفاده کنید به مادربورد سیستم شما بستگی دارد. به‌عنوان مثال، شاید یک لپ‌تاپ قدیمی فقط می‌تواند از ۸ گیگابایت رم DDR3 پشتیبانی کند.

با این حال، کامپیوترهای دسکتاپ مدرن ممکن است با توجه به پردازنده و مادربورد خود بتوانند تا ۱۲۸ گیگابایت رم DDR4 پشتیبانی کنند. با این حال برای بیشتر کاربران، ۸ تا ۱۶ گیگابایت حافظه رم کافی محسوب می‌شود.

ما در این مطلب تلاش کردیم با زبان بسیار ساده برخی مفاهیم اصلی مربوط به حافظه‌های رم را توضیح دهیم و در این زمینه می‌توان توضیحات بسیار بیشتری را ارائه داد. امیدواریم با همین توضیحات ساده هم برای ارتقای رم کامپیوتر خود راحت‌تر از گذشته بتوانید تصمیم‌گیری کنید.

• ۵ نکته که قبل از ارتقای رم کامپیوتر باید به آن‌ها توجه کنید

منبع: How To Geek