نمایشگر اولد (OLED) چیست و چه خوبی‌ها و بدی‌هایی دارد؟
اگر به خرید یک تلویزیون یا گوشی جدید فکر می‌کنید، احتمالا بارها به نام اولد (OLED) برای توصیف تکنولوژی استفاده شده در نمایشگر محصول روبه‌رو شده‌اید. اما تکنولوژی اولد دقیقا چیست، چه مزایا و معایبی دارد و چرا باید آن را نسبت به سایر فناوری‌های نمایشگرها انتخاب کنید؟
اولد چیست؟
اولد (OLED) مخفف دیود نورگسیل ارگانیک است. برای تولید نور یا ایجاد تصویر، یک نمایشگر اولد باید جریان الکتریکی را از طریق مواد الکترولومینسانس آلی عبور دهد. نمایشگرهایی که می‌توانند نور را بدون نیاز به استفاده از پنل نور پس‌زمینه ایجاد کنند، نمایشگرهای «خودتابش» نامیده می‌شوند.
خودتابش به این معنی است که مواد آلی استفاده‌شده در نمایشگر، نور را بدون هیچ نیازی به پنل نور پس‌زمینه می‌توانند ایجاد کنند. این در حالی است که انواع و اقسام نمایشگرهای LCD برای ایجاد نور باید از پنل نور قرار گرفته در پس‌زمینه بهره ببرند. البته جزئیات تمام نمایشگرهای اولد یکسان نیست اما تمام آن‌ها از مواد آلی برای ایجاد نور استفاده می‌کنند.
نمایشگر اولد برای چه محصولاتی استفاده می‌شود؟
متداول‌ترین جایی که تکنولوژی اولد را پیدا خواهید کرد، در نمایشگرهای تلویزیون‌ها و گوشی‌های هوشمند است. شرکت‌هایی مانند ال‌جی، سونی و پاناسونیک از حدود ۱۰ سال قبل ساخت تلویزیون‌های اولد را آغاز کرده‌اند و طی این مدت توانسته‌اند هزینه‌های ساخت را به طور قابل توجهی پایین بیاورند.
در همین سال‌ها برخی شرکت‌ها برای نمایشگر گوشی‌های پرچم‌دار خود از این تکنولوژی بهره برده‌اند و مثلا از بین گوشی‌های جدید مبتنی بر نمایشگر اولد می‌توانیم به سری آیفون ۱۲ و گلکسی S21 اشاره کنیم. نمایشگرهای اولد همچنین برای برخی ساعت‌های هوشمند مانند اپل واچ و گلکسی واچ سامسونگ استفاده می‌شوند.
اگرچه برخی لپ‌تاپ‌ها و مانیتورها مبتنی بر تکنولوژی اولد هستند، اما به دلیل هزینه‌های ساخت و دیگر عوامل تعداد آن‌ها بسیار پایین است. از آنجایی که مواد استفاده شده برای نمایشگر اولد بسیار باریک هستند، این فناوری برای محصولات نوآورانه‌ای مانند تلویزیون رول‌شونده‌ی LG، گوشی‌های تاشو و نمایشگرهای کاملا شفاف استفاده می‌شود.
این فناوری چه مزایایی برای تلویزیون‌ها دارد؟
روی هم رفته فناوری اولد نسبت به نمایشگرهای LCD مزایای گسترده‌ای به ارمغان می‌آورند. پنل‌های اولد به لطف ارائه‌ی نسبت کنتراست بسیار بهتر، در مقایسه با پنل‌های LCD تصویر جذاب‌تری را ارائه می‌دهند. با توجه به اینکه در نمایشگر اولد هرکدام از پیکسل‌ها به طور جداگانه خاموش و روشن می‌شوند، همین موضوع منجر به ایجاد رنگ سیاه به اصطلاح خالص می‌شود.
نسبت کنتراست به زبان ساده نسبت بین روشن‌ترین و تاریک‌ترین نقاطی است که پنل می‌تواند نمایش دهد و در کل یکی از مهم‌ترین پارامترهای مربوط به بحث کیفیت تصویر در نمایشگر محسوب می‌شود. در نمایشگرهای LCD، نور پس‌زمینه باید از لایه‌ی TFT (ترانزیستور فیلم نازک) بگذرد تا یک تصویر ایجاد شود. زمانی که رنگ سیاه نمایش داده می‌شود، این لایه باید تا حد ممکن جلوی انتقال نور را بگیرد که این فرایند در اغلب اوقات به نمایش خاکستری‌های تیره به جای نمایش سیاه حقیقی منجر می‌شود.
برخی تلویزیون‌های LCD برای بهبود نسبت کنتراست، از الگوریتم‌هایی برای بخش‌بندی کردن پنل پس‌زمینه استفاده می‌کنند تا سطوح بهتری از رنگ سیاه نمایش داده شود. اگرچه این کار تا حدی جواب می‌دهد، اما اطراف بخش‌های روشن یک نوع هاله به نمایش درمی‌آید و از طرف دیگر برای تصاویری که به اندازه‌ی کافی روشن نیستند، جزئیات زیادی از دست می‌رود.
یکی دیگر از دلایل محبوبیت پنل‌های اولد، به‌خصوص برای گیمرها، تأخیر پایین پیکسل‌ها برای نمایش محتواهای مختلف است. این تأخیر پایین در کنار بهینه‌سازی‌های شرکت‌هایی مانند ال‌جی، باعث شده که مانیتورهای اولد در بین گیمرها طرفداران پروپاقرص زیادی پیدا کنند. البته باید خاطرنشان کنیم که برای بهره‌گیری از تمام توان نسل جدید کنسول‌هایی مانند سری ایکس ایکس‌باکس و پلی‌استیشن ۵ باید از پورت HDMI 2.1 استفاده کنید ولی برخی مانیتورها فاقد چنین پورتی هستند.
در نهایت همانطور که گفتیم، مواد استفاده شده برای نمایشگر اولد ضخامت بسیار کمی دارند و به همین خاطر تلویزیون‌های اولد در کل باریک‌تر هستند و ظاهر جذاب‌تر و مدرن‌تری دارند.
این فناوری چه مزایایی برای گوشی‌ها و ساعت‌های هوشمند دارد؟
تعداد فزاینده‌ای از سازندگان گوشی‌ها و ساعت‌های هوشمند به استفاده از تکنولوژی اولد روی می‌آورند و یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع به بحث مصرف انرژی برمی‌گردد. در شرایط یکسان، یک نمایشگر اولد به دلیل ماهیت خودتابشی که دارد، نسبت به نمایشگر LCD انرژی کمتری را مصرف می‌کند.
در همین زمینه باید بگوییم که اگر برای گوشی یا ساعت هوشمند دارای نمایشگر اولد از تم یا تصویر پس‌زمینه‌ی تیره استفاده کنید، نسبت به تم روشن یا تصاویر رنگارنگ انرژی کمتری مصرف خواهد شد. روی هم رفته هرچقدر تعداد بیشتری از پیکسل‌ها روشن باشند، انرژی بیشتری استفاده می‌شود.
با توجه به اینکه پنل‌های اولد در گجت‌ها فضای کمتری را اشغال می‌کنند، این موضوع به سازندگان اجازه می‌دهد که گجت‌های باریک‌تر استفاده کنند یا اینکه از فضای ایجاد شده برای تعبیه‌ی قطعات بیشتری بهره ببرند. علاوه بر این، گجت‌های دارای این نوع نمایشگرها در زمینه‌ی نسبت کنتراست و در کل کیفیت تصویر حرف بیشتری برای گفتن دارند. متأسفانه، پنل‌های اولد همچنان گران‌تر از نمایشگرهای LCD هستند و به همین خاطر عمدتا در گوشی‌ها و ساعت‌های رده‌بالا استفاده می‌شود.
نمایشگرهای اولد چه معایبی دارند؟
هیچ‌کدام از فناوری‌ها بی‌نقص نیستند و فناوری اولد هم از این قاعده مستثنا نیست. بزرگ‌ترین نگرانی درباره‌ی پنل‌های اولد به‌عنوان «سوختگی تصویر» (Screen Burn-in) شناخته می‌شود.
البته باید بگوییم که اصطلاح «سوختگی» کمی گمراه‌کننده است، زیرا این موضوع ربطی به سوختن واقعی یا گرما ندارد. این اصطلاح برای مواقعی به کار می‌رود که قسمت یا قسمت‌هایی از نمایشگر دچار تغییر رنگ دائمی شده باشد. این مشکل می‌تواند به شکل یک متن یا کادر عکس، محو شدن رنگ‌ها در یک قسمت و انواع شکل‌ها و الگوها خودش را نشان دهد.
در جدیدترین پنل‌های استفاده شده، این پدیده بعد از نمایش صدها (و شاید هزاران) ساعت یک تصویر ثابت ظاهر می‌شود. در این زمینه تست‌های مختلفی انجام می‌شود تا کاربران قبل از خرید از میزان دوام نمایشگر اولد موردنظر اطمینان حاصل کنند. همانطور که گفتیم، نمایشگرهای اولد از مواد آلی استفاده می‌کنند و این مواد هم با گذشت زمان دچار استهلاک می‌شوند. شرکت LG می‌گوید که در حال حاضر عمر مفید پنل‌های اولد این شرکت به صد هزار ساعت می‌رسد و این در حالی است که عمر مفید نسل اول پنل‌های اولد LG فقط ۳۶ هزار ساعت بود.
شرکت‌های مختلف برای کاهش خطر سوختگی نمایشگر رویکردهای متفاوتی را اتخاذ کرده‌اند. مثلا LG برای مبارزه با این روند، ساختار پیکسل‌های نمایشگرهای اولد خود را تغییر داده است. اگرچه در پنل‌های جدید خطر سوختگی نمایشگر تا حد زیادی کمتر از گذشته شده است، اما این خطر همچنان وجود دارد.
علاوه بر این می‌توانیم به راهکارهای مبتنی بر الگوریتم‌های نرم‌افزاری هم اشاره کنیم. مثلا در بیشتر تلویزیون‌ها اولد، اگر در بخشی از نمایشگر برای مدت طولانی تصویر ثابتی نمایش داده شود، این الگوریتم‌ها نور بخش موردنظر را کاهش می‌دهند. با این کار سرعت روند استهلاک ترکیبات آلی کاهش پیدا می‌کند.
یکی دیگر از معایب نمایشگرهای اولد این است که حداکثر روشنایی آن‌ها به پای نمایشگرهای LCD مبتنی بر پنل پس‌زمینه‌ی LED نمی‌رسد. به همین خاطر تلویزیون‌های اولد برای محیط‌های تاریک مناسب‌تر هستند زیرا در چنین محیط‌هایی جزئیات تصویر بهتر دیده می‌شود.
در نهایت باید به بحث قیمت اشاره کنیم. از آنجایی که برای ساخت نمایشگرهای اولد باید فرایند ساخت پیچیده‌تری طی شود، تولید این نوع نمایشگرها نسبت به پنل‌های LCD گران‌تر تمام می‌شود. به همین خاطر بسیاری از کاربران مثلا ترجیح می‌دهند به جای خرید یک تلویزیون اولد ۵۵ اینچی، یک تلویزیون ۶۵ اینچی LCD با امکانات بیشتر را خریداری کنند.
آیا پنل اولد مناسب شما است؟
اگر برای شما کیفیت تصویر بیش از هر چیز دیگری اهمیت دارد، پس حداقل باید خرید تلویزیون اولد را مدنظر قرار دهید. برای خرید یک تلویزیون باید سؤالات زیادی را خود بپرسید که مثلا می‌توانیم به این تکات اشاره کنیم؛
- چقدر بودجه دارید؟
- مکانی که در آن تلویزیون قرار می‌گیرد چقدر روشن است؟
- بیشتر چه نوع محتوایی را تماشا می‌کنید؟
- آیا قابلیت‌های گیمینگ مانند VRR برای شما اهمیت دارند؟
- آیا از ساندبار برای تلویزیون استفاده خواهید کرد؟
همانطور که در این مطلب توضیح دادیم، مثلا اگر تلویزیون شما قرار است در یک مکان روشن قرار بگیرد و از طرف دیگر بیشتر مشغول تماشای اخبار هستید، در چنین شرایطی خرید تلویزیون اولد کار چندان عاقلانه‌ای نیست. اما اگر می‌خواهید یک نوع سینمای خانگی ایجاد کنید یا از تلویزیون برای کنسول‌های بازی بهره ببرید، پنل‌های اولد می‌توانند نظر شما را جلب کنند.
در رابطه با گوشی‌های هوشمند هم می‌توانید معیارهای خود را مشخص کنید تا ببینید در برابر پنل اولد و LCD کدام‌یک بهتر می‌توانند نیازهای شما را برطرف کنند. البته در این زمینه رفرش ریت هم ویژگی مهمی محسوب می‌شود که خود موضوع دیگری است.
منبع: How To Geek
