مانگا چیست و انواع آن کدامند؟

تا به امروز داستان‌های زیادی در غالب‌های مختلف تعریف شده‌اند، اما مانگا چیست و داستان‌ها و قصه‌ها چگونه از طریق آن تعریف می‌شوند؟ چه تفاوتی با کتاب، فیلم و سریال، کارتون و مجلات مصور دارند؟ همه می‌دانیم که این سبک داستان سرایی توسط ژاپن به وجود آمد و تاکنون توجه بسیار زیادی به خود جلب کرده؛ تا حدی که از داستان‌های آن اقتباس‌ها و الهامات هنری جذاب و معروفی به وجود آمده است. اجازه بدهید با جواب به سه سوال ساده و عمده بگویم مانگا چیست و شما را در مورد امتحان کردن آن به نتیجه برسانم.

آیا مانگا ارزش امتحان کردن دارد؟ صد درصد. آیا ارزش خواندن دارد؟ بستگی به داستان آن دارد. اصلا مانگا چیست؟ لطفا ادامه مطلب را بخوانید.

مانگا چیست؟

مانگا یک سبک کمیک یا رمان تصویری است که از ژاپن سرچشمه گرفته و از آن زمان تاکنون به محبوبیت جهانی دست یافته است. این سبک به دلیل سبک‌های هنری متمایز، ژانرهای متنوع و داستان‌گویی جذاب شناخته می‌شود. شیوه مطالعه آن معمولاً از راست به چپ است که با سنت خواندن ژاپنی مطابقت دارد. این رسانه برای مخاطبان مختلفی (سن، جنسیت، سلیقه و غیره) طراحی شده و از سبک ماجراجویی و اکشن گرفته تا رمانتیک، ترسناک و فانتزی را شامل می‌شود. مانگا به پدیده‌ای فرهنگی تبدیل شده که بر مد، سرگرمی و هویت فرهنگی ژاپن تأثیر عمیقی گذاشته است.

در ادامه با تاریخچه، ویژگی‌ها و انواع مختلف مانگا و تفاوت‌های آن با سایر رسانه‌ها آشنا می‌شویم.

تاریخچه‌ی مانگا

مانگا ریشه‌ی عمیقی در فرهنگ ژاپنی دارد و منشأ آن به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد. تأثیرات اولیه این سبک را می‌توان در اماکیمونو (Emakimono)، طومارهای افقی مصور و کتاب‌های تصویری توبا اهون (Toba Ehon) که در قرن دوازدهم میلادی به‌وجود آمدند، مشاهده کرد. با این حال، مانگای مدرن در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم شکل گرفت. توسعه مانگا به شدت تحت تأثیر کمیک‌ها و کارتون‌های غربی قرار گرفت که در آن دوران وارد ژاپن شدند، اما هنرمندان ژاپنی این سبک‌ها را اقتباس کرده و چیزی منحصر به فرد خلق کردند.

محبوبیت مانگا پس از جنگ جهانی دوم فراگیر شد. آثار مانگا نویس (مانگاکا) معروف، اوسامو تزوکا (Osamu Tezuka)، که اغلب به عنوان «خدای مانگا» شناخته می‌شود، در شکل‌دهی این رسانه نقش اساسی داشت. اثر سال ۱۹۵۲ او به نام «آسترو بوی» (Astro Boy) سبک قصه‌گویی جدیدی را معرفی کرد که بر پیچیدگی‌های روایی، توسعه شخصیت و عمق احساسی تأکید داشت و استانداردی برای مانگای مدرن تعیین کرد.

از آن زمان تاکنون، مانگا به یک صنعت گسترده و متنوع تبدیل شد و میلیون‌ها خواننده در ژاپن و سراسر جهان را جذب کرده است. این رسانه بر سایر حوزه‌ها از جمله انیمه، فیلم‌ها و بازی‌های ویدئویی تأثیر گذاشته و به یک صادرات فرهنگی مهم برای ژاپن تبدیل شده است.

ویژگی‌ها یک مانگا چیست؟

مانگا با چند ویژگی متمایز شناخته می‌شود که آن را از سایر انواع کمیک یا رمان گرافیکی متمایز می‌کند. برخی از ویژگی‌های برجسته مانگا عبارتند از:

سبک هنری: هنر مانگا بسیار شیوه‌پردازی شده است و اغلب شامل چهره‌های اغراق‌شده، چشم‌های بزرگ و موهای رنگی است. سبک هنری می‌تواند با توجه به ژانر متفاوت باشد. برخی مانگاها واقع‌گرایانه‌تر و برخی دیگر بسیار تخیلی یا اغراق‌آمیز هستند. معمولاً هر مانگاکا سبک هنری منحصر به فرد خود را دارد و آنرا در تمامی صفحات مانگا به تصویر می‌کشد.

پنل‌ها و چیدمان: پنل‌های مانگا معمولاً به ترتیب از راست به چپ قرار می‌گیرند و به سنت‌های نوشتاری ژاپنی پایبند هستند. چیدمان پنل‌ها پویا است و اغلب مرزهای سنتی را برای تأکید بر اکشن یا احساسات می‌شکنند.

ژانرها و موضوعات: مانگا طیف وسیعی از ژانرها را شامل می‌شود. از اکشن و ماجراجویی گرفته تا رمانتیک، ترسناک، فانتزی، علمی-تخیلی و داستان‌های زندگی روزمره. این ژانرها اغلب با هم ترکیب می‌شوند تا روایت‌های پیچیده‌ای ایجاد کنند و جذابیت گسترده‌ای دارند.

سریالی‌شدن: بسیاری از سری‌های مانگا ابتدا در مجلات هفتگی یا ماهانه منتشر می‌شوند و سپس در قالب جلدهای مستقل (تانکوبون Tankobon) گردآوری می‌شوند. سریالی شدن به نویسندگان این امکان را می‌دهد که داستان‌های خود را به مرور زمان توسعه دهند و روایت‌های بزرگ و گسترده‌ای بسازند.

فرمت سیاه و سفید: بیشتر مانگاها به دلیل صرفه‌جویی در هزینه و زمان به صورت سیاه و سفید منتشر می‌شوند، با ابن حال صفحات رنگی گاهی برای شماره‌های ویژه یا صحنه‌های مهم استفاده می‌شود. حتی برخی از مانگاکاها یا هنرمندان مرتبط، به رنگ‌آمیزی صفحات می‌پردازند که جلوه‌ی آن تأثیر بیشتری داشته باشد.

استفاده از نمادگرایی: در مانگا از طیف گسترده‌ای از نمادهای بصری به نام مانپو (Manpu) برای نشان دادن احساسات یا اعمال استفاده می‌شود. به عنوان مثال، قطرات عرق نشان‌دهنده سردرگمی یا اضطراب است و صورت سرخ نشان‌دهنده خجالت.

انتشارات

مانگا معمولاً ابتدا در مجلات مانگا به صورت سریالی منتشر می‌شود و پس از آن در جلدهای مستقل گردآوری می‌شود. برخی از مجلات مشهور شامل شونن جامپ (Shonen Jump)، شونن مگزین (Shonen Magazine)، یانگ مگزین (Young Magazine) و شوجو بیت (Shojo Beat) هستند. این مجلات به گروه‌های مختلف جمعیتی و ژانرهای متفاوت اختصاص دارند و بستری برای داستان‌های ادامه‌دار و معرفی هنرمندان جدید فراهم می‌کنند.

وقتی یک سری مانگا محبوبیت پیدا می‌کند، معمولاً به رسانه‌های دیگر از جمله انیمه، رمان‌های راحت‌خوان (Light Novel) و حتی اقتباس‌های زنده (Live Action) تبدیل می‌شود. اما در این میان، دسته‌ای مانگا بدون اقتباس انیمه نیز داریم که با وجود زیبا بودن داستان‌های آنها، هنوز اقتباسی از آنها مشاهده نکردیم. مانگاهایی که در سطح بین‌المللی موفق می‌شوند، به زبان‌های مختلف ترجمه شده و در سراسر جهان به فروش می‌رسند.

نمایشگاه ها

در ژاپن، مانگا از طریق نمایشگاه‌ها و همایش‌های متعدد گرامی داشته می‌شود، جایی که طرفداران و هنرمندان گرد هم می‌آیند تا عشق خود به این رسانه را به اشتراک بگذارند. رویدادهایی مانند کمیکت (Comiket) در توکیو، صدها هزار نفر را جذب می‌کند و فرصتی برای طرفداران فراهم می‌کند تا مانگا خریداری کنند، با هنرمندان مورد علاقه خود دیدار کنند و دوجینشی (Dojinshi)، کمیک‌های ساخته شده توسط طرفداران، را به اشتراک بگذارند. بسیاری از موزه‌های ژاپن از جمله موزه بین‌المللی مانگای کیوتو، نمایشگاه‌هایی را برای بررسی تأثیر فرهنگی و تکامل تاریخی مانگا برگزار می‌کنند.

در سطح بین‌المللی، نمایشگاه‌هایی مانند کامیک کان (Comic Con) در آمریکا و ژاپن اکسپو (Japan Expo) در فرانسه، مانگا را در کنار دیگر اشکال سرگرمی به نمایش می‌گذارند و بر نفوذ جهانی آن تأکید می‌کنند.

پنج گروه مانگا

مانگا را می‌توان بر اساس جمعیت هدف و موضوعات آن به ۵ نوع تقسیم کرد. در اینجا برخی از انواع اصلی مانگا معرفی شده‌اند:

1. شونن (Shonen): مانگای شونن مناسب پسران نوجوان (۱۲ تا ۱۸ سال) است. داستانهای این قالب بر اکشن، ماجراجویی و رشد شخصیتی تمرکز دارد و اغلب قهرمانان جوان مرد را به تصویر می‌کشد. آثار معروف شامل ناروتو (Naruto)، بلیچ (Bleach) و وان پیس (One Piece) هستند.
2. شوجو (Shojo): مانگای شوجو مناسب دختران نوجوان است و حول محور رمانتیک، روابط و تجربیات احساسی می‌چرخد و اغلب بر توسعه شخصیت و درگیری‌های درونی تمرکز دارد. نمونه‌های مشهور شامل سیلور مون (Sailor Moon) و فروت بسکتس (Fruit Baskets) هستند.
3. سینن (Seinen): مانگای سینن مناسب مردان بالغ بوده و اغلب شامل موضوعات تاریک‌تر و پیچیده‌تری است. موضوعاتی از جمله درام‌های روانشناختی، دسیسه‌های سیاسی و تعاملات پیچیده شخصیت‌ها. نمونه‌هایی مانند برزرک (Berserk) و واگاباند (Vagabond) از این دسته هستند.
4. جوسی (Josei): مخاطبان این نوع مانگا، زنان بالغ هستند. مانگای جوسی بر روی داستان‌های واقع‌گرایانه‌تر از روابط و تجربیات زندگی تمرکز دارد و اغلب به مسائل عاشقانه، تعادل بین کار و زندگی و رشد فردی می‌پردازد. عناوینی مانند نانا (Nana) در این دسته قرار می‌گیرند.
5. کودومو (Kodomo): مانگای کودومو برای کودکان طراحی شده و معمولاً داستان‌های ساده و قابل درک با درس‌های اخلاقی یا آموزشی ارائه می‌دهد. دورائمون (Doraemon) یکی از مانگاهای مشهور این دسته است.

دوجینشی (Dojinshi)

دوجینشی به آثار خودمنتشرشده‌ای اشاره می‌شود که اغلب به قلم هنرمندان و نویسندگان آماتور است. برخی از دوجینشی‌ها آثار اصلی هستند، اما بسیاری از آن‌ها، اقتباس و ساخته‌شده توسط طرفداران (Fan-made) یا ادامه داستان‌های مانگا، انیمه یا بازی‌های ویدیویی موجود هستند. این کمیک‌های فن‌ساخته جزء اصلی رویدادهایی مانند کمیکت محسوب می‌شوند، جایی که هنرمندان آثار خود را مستقیماً به طرفداران عرضه می‌کنند.

دوجینشی نقش مهمی در جامعه مانگا ایفا می‌کند و به عنوان یک خروجی خلاقانه برای طرفداران و سکوی پرشی برای هنرمندان تازه‌وارد به منظور ورود به صنعت حرفه‌ای مانگا محسوب می‌شود.

فرق مانگا و مانهوا

به کمیک کره‌ای مانهوا (Manhwa) می‌گویند. از لحاظ شکلی مشابه مانهوآی (Manhua) چینی و مانگای ژاپنی است. همانند مانگا، مانهوا در ژانرهای مختلفی منتشر می‌شود. معروفترین آن‌ها تاور آف گاد (Tower of God)، نوبلس (Noblesse) و گرلز آف د وایلد (Girls of the Wild) هستند. معمولاً اقتباس‌هایی در قالب فیلم، سریال و انیمه به نمایش گذاشته می‌شوند. اگرچه از نظر سبک و محتوا به مانگا شباهت دارد، اما تفاوت‌هایی را می‌توان دید.

• جهت خواندن: مانگا از راست به چپ خوانده می‌شود، در حالی که مانهوا از چپ به راست خوانده می‌شود و با جهت خواندن غربی همخوانی دارد.
• سبک هنری: سبک هنری مانگا نسبت به مانهوا متنوع تر است. علاوه بر آن، بر روی شخصیت‌ها تمرکز دارد و سیاه و سفید منتشر می‌شود، در حالی که مانهوا کاملا رنگی است و اغلب پس‌زمینه‌های واقع‌گرایانه‌تر دارد.

فرق انیمه با مانگا 

اجازه بدهید که با انیمه «وان پیس» بگویم که تفاوت انیمه و مانگا چیست. مانگای آن را مطالعه و انیمه را تماشا می‌کنید. البته شایان ذکر است که تفاوت های مانگا و انیمه‌ی وان‌ پیس، به دلیل تفاوت در شیوه نمایش این دو رسانه، بسیار است. با اینکه هر دو خاصیت سریالی بودن دارند، مانگا نوعی مجله یا کتاب است. در حالی که انیمه یک برنامه تلویزیونی است. عبارت مانگا در واقع تمامی رمان‌ها و مجلات مصور ژاپنی را شامل می‌شود. مانگا، همانطور که در بالا به آن اشاره شد، اغلب به رنگ سیاه و سفید است. اما انیمه عبارت وسیعی است که انیمیشن‌های ژاپنی، اعم از فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی مشابه را در بر می‌گیرد. البته اکثر علاقه‌مندان می‌دانند که انیمه عموماً نسخه پویا نمایی شده‌ی یک مانگاست.

• ۱۰ اقتباس انیمه‌ای برتر از مانگاهای محبوب

فرق مانگا و کمیک

• سبک هنری: فرق مانگا و کمیک در سبک هنری و نحوه به تصویر کشیده شدن کاراکترها و دنیای اطراف آنهاست. شما به راحتی می‌توانید با دقت به خطوط و کاراکترها می‌توانید فرق انیمه و مانگا را تشخیص دهید. عموماً مانگا سیاه و سفید و کمیک کاملاً رنگی است.
• جهت خواندن: همانطور که بالاتر به آن اشاره شد، مانگا از راست به چپ خوانده می‌شود. در حالی که کمیک از چپ به راست خوانده می‌شود و برای خوانندگان تازه‌وارد سردرگمی ایجاد می‌کند.

سخن آخر

حال که می‌دانید مانگا چیست، یا حتی کمیک، مانهوا و موارد مشابه آن چیستند، بدانید که همگی سبک‌های مختلفی برای تجربه داستان‌ها و دنیاهای متفاوتی است که نویسندگان و هنرمندان آن‌ها با ما به اشتراک می‌گذارند. علاوه بر این دو دسته، خوانندگان این آثار هستند که می‌توانند سؤال (مانگا چیست و آیا ارزش خواندن دارد؟) را پاسخ دهند. هر داستان زیبایی، فراز و فرود، تأثیر و تجربه منحصر به خود را دارد. اکثر آثار منتشر شده اغلب ارزش یک بار مطالعه را دارد، اما گاهی با آثاری مواجه می‌شویم که خواندن دوباره آن باز هم لذت دارد.

منبع: دیجی‌کالا مگ