خنک‌کننده آبی چیست و چگونه پردازنده (CPU) را خنک می‌کند؟
با وجود اینکه تا چند سال قبل عمدتا سیستم‌های خنک‌کننده بادی برای خنک کردن پردازنده‌ی کامپیوتر کافی بودند، اما در چند سال اخیر استقبال از سیستم‌های خنک‌کننده آبی بسیار بیشتر از گذشته شده است. این نوع سیستم‌ها با استفاده از آب یا مایع مخصوص می‌توانند پردازنده یا دیگر قطعات موردنظر در کیس کامپیوتر را خنک نگه دارند. در ادامه از زوایای مختلف به این سیستم‌ها می‌پردازیم تا بتوانید در این زمینه انتخاب بهتری داشته باشید.
سیستم خنک‌کننده آبی چیست و در کیس کامپیوتر چگونه کار می‌کند؟
سیستم‌های خنک‌کننده آبی به طور گسترده برای خنک کردن پردازنده‌ی کامپیوتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. به زبان ساده یک محلول مایع بین رادیاتور فلزی که توسط فن‌ها خنک می‌شود و یک بلوک خنک‌کننده که در بالای پردازنده قرار می‌گیرد، به گردش درمی‌آید. این روش کارآمدتر از سیستم‌های خنک‌کننده‌ی بادی است زیرا گرما به طور موثر‌تری دفع می‌شود.
این نوع سیستم‌ها به دلیل عملکرد خیلی خوبی که دارند، در چند سال اخیر محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند و از بهترین راهکارها برای خنک کردن پردازنده محسوب می‌شوند. برخلاف خنک‌کننده بادی که از هوا برای خروج گرما از پردازنده استفاده می‌کند، خنک‌کننده مایع با گردش مداوم مایع خنک از طریق بلوک خنک‌کننده که روی پردازنده قرار دارد، گرما را از پردازنده خارج می‌کند. سپس از بلوک خنک‌کننده، مایع موردنظر به رادیاتور راه پیدا می‌کند که این رادیاتور در بخش فوقانی، پشتی یا پایینی کیس قرار دارد و در نهایت گرمای موردنظر با کمک فن‌ها دفع می‌شود. بعد از این کار، مایع بار دیگر به بلوک خنک‌کننده برمی‌گردد و همین فرایند به دفعات تکرار می‌شود.
به لطف استفاده از رادیاتور که معمولا اندازه‌ی نسبتا بزرگی دارند، گرما راحت‌تر می‌تواند از کیس خارج شود و در نتیجه فن‌ها هم برای این کار متحمل فشار کمتری می‌شوند. معمولا رادیاتورها دارای ۱ تا ۳ فن هستند که می‌توانند هوای گرم را از کیس خارج کنند و به لطف همین فن‌ها، مایع موردنظر خنک باقی می‌ماند تا بتواند به بهترین شکل پردازنده را خنک نگه دارد.
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های سیستم‌های خنک‌کننده آبی این است که در کل صدای بسیار کمی تولید می‌کنند و حتی فن‌های استفاده شده هم اصلا پرسروصدا نیستند. بنابراین برای کاربرانی که علاقه‌ی زیادی به سروصدای سیستم‌های خنک‌کننده ندارند، گزینه‌ی ایده‌الی محسوب می‌شوند.
اگرچه در این مطلب به طور مشخص به سیستم‌های خنک‌کننده‌ی آبی مختص پردازنده‌ها می‌پردازیم، اما در این میان باید به سیستم‌های خنک‌کننده‌ای اشاره کنیم که برای کاهش دمای کارت گرافیک و دیگر قطعات موجود در کیس کامپیوتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آیا سیستم خنک‌کننده آبی برای کامپیوتر ضروری است؟
با وجود اینکه این نوع سیستم‌های خنک‌کننده مزایای زیادی برای کامپیوتر ارائه می‌کنند، اما واقعیت این است که برای بیشتر کاربران ضروری نیستند. به طور مشخص اگر اهل اورکلاک کردن پردازنده هستید یا اینکه از پردازنده‌ی بسیار قدرتمندی استفاده می‌کنید، بهتر است از خنک‌کننده‌های آبی بهره ببرید. بنابراین اگر کاربر معمولی هستید و فشار زیادی به سیستم وارد نمی‌کنید، می‌توانید از خنک‌کننده‌های بادی معمولی استفاده کنید.
خنک‌کننده‌های بادی معمولا به شکل یک فن بزرگ هستند که به طور مستقیم روی پردازنده قرار می‌گیرند و با به جریان انداختن هوا، گرما را از پردازنده دور می‌کنند. از سوی دیگر خنک‌کننده‌های آبی علاوه بر اینکه صدای کمتری دارند، از نظر ظاهری هم بسیار جذاب‌تر هستند. بنابراین بسیاری از کاربران با وجود اینکه نیاز چندانی به این نوع سیستم‌های خنک‌کننده ندارند، برای جذاب‌تر کردن کیس خود از آنها بهره می‌برند.
همچنین اگر به دنبال اورکلاک کردن پردازنده در آینده هستید، بهتر است از همان ابتدا یک سیستم خنک‌کننده آبی خریداری کنید که در آینده نیازی به کنار گذاشتن خنک‌کنند بادی و خرید یک خنک‌کننده آبی جدید نداشته باشید.
آیا برای سیستم‌های گیمینگ باید از خنک‌کننده آبی استفاده کنید؟
اگرچه کیس گیمینگ لزوما نیازی به این نوع خنک‌کننده ندارد، ولی در نهایت این موضوع به نحوه‌ی استفاده‌ی شما از کامپیوتر بستگی دارد. اگرچه خنک‌کننده‌های آبی برای کیس‌های گیمینگ جذابیت ظاهری زیادی به ارمغان می‌آورند، ولی بیشتر گیمرها نیازی به استفاده از چنین خنک‌کننده‌هایی ندارند.
همانطور که کمی بالاتر گفتیم، در صورتی که به دنبال اورکلاک کردن پردازنده هستید، در این صورت حجم گرمای تولیدی بسیار بیشتر می‌شود و در نتیجه برای بهره‌گیری از عملکرد بهتر، باید از سیستم خنک‌کننده آبی استفاده کنید. از سوی دیگر حین اجرای بازی، پردازنده متحمل فشار زیادی می‌شود و در نتیجه سروصدای فن مربوط به خنک‌کننده معمولی افزایش پیدا می‌کند. بنابراین اگر حین اجرای بازی‌های مختلف دوست ندارید با سروصدای زیادی از طرف کیس روبرو شوید، بهتر از خنک‌کننده آبی بهره ببرید.
آیا نصب خنک‌کننده آبی دشوار است؟
برخلاف باور عمومی، نصب خنک‌کننده‌های آبی چندان پیچیده و دشوار نیست. البته این موضوع عمدتا برای کاربرانی صدق می‌کند که حداقل یک کیس را اسمبل کرده‌اند. بیشتر خنک‌کننده‌های آبی موجود در بازار به صورت یک پکیج به هم پیوسته ارائه می‌شوند و لازم نیست قطعات آنها را به طور جداگانه به یکدیگر وصل کنید.
قبل از خرید خنک‌کننده آبی، از سازگاری براکت آن با سوکت پردازنده مطمئن شوید. البته بیشتر خنک‌کننده‌های آبی همراه با چندین براکت مختلف راهی بازار می‌شوند و بنابراین عمدتا برای قرار دادن روی پردازنده‌های مختلف اینتل یا AMD با مشکل خاصی روبرو نمی‌شوید.
بعد از نصب خنک‌کننده مایع، راهی BIOS سیستم شوید و از این بخش می‌توانید دمای بلوک خنک‌کننده و سرعت حرکت فن‌ها را مشاهده کنید. اگر بعد از نصب خنک‌کننده سیستم روشن نمی‌شود، پس احتمالا رادیاتور و فن‌ها را به درستی وصل نکرده‌اید. بسیاری از مادربردها در صورتی که خنک‌کننده‌ی پردازنده را شناسایی نکنند، روشن نمی‌شوند. بنابراین در چنین شرایطی باید به مادربرد خود نگاهی بیندازید تا مطمئن شوید که خنک‌کننده به هدر درستی وصل شده است.
اما به طور کلی نصب خنک‌کننده آبی اصلا کار سختی نیست و در عرض ۱۵ تا ۲۰ دقیقه می‌توانید به راحتی چنین کاری را انجام دهید. باید خاطرنشان کنیم بیشتر این خنک‌کننده‌ها برای بخشی که روی پردازنده قرار می‌گیرد، خمیر حرارتی را از قلم قرار داده‌اند و لازم نیست پول جداگانه‌ای برای خرید خمیر حرارتی بپردازید.
هزینه‌ی خنک‌کننده آبی
در بازار ایران با توجه به تلاطم‌های بازار ارز قیمت‌ها روز‌به‌روز با تغییر روبرو می‌شود. اما در هر صورت در حال حاضر ارزان‌ترین مدل‌های خنک‌کننده آبی با قیمت حدود ۱ میلیون تومان به فروش می‌رسند که این مدل‌ها از یک رادیاتور کوچک و فقط یک فن بهره می‌برند. برای خرید مدل‌های دارای رادیاتور بزرگ‌تر و سه فن، می‌توانید بین ۳ تا ۵ میلیون تومان و حتی بیشتر بپردازید.
اگرچه قیمت خنک‌کننده‌های باکیفیت و قدرتمند بالا است، اما در هر صورت عمر بسیار بالایی دارند و تا سال‌ها می‌توانند انجام وظیفه کنند. به طور کلی بهتر است برای خرید این خنک‌کننده‌ها عجله نکنید و با توجه به بودجه‌ای که در اختیار دارید، مدل‌های مختلف را با هم مقایسه کنید.
آیا مایع درون این خنک‌کننده‌ها نشتی دارد؟
اگرچه نشتی مایع درون لوله‌های این نوع خنک‌کننده غیرممکن نیست، اما احتمال وقوع چنین چیزی بسیار پایین است. اما در این میان عدم نصب مناسب خنک‌کننده مایع، مهم‌ترین دلیل نشت مایع درون آن محسوب می‌شود. بنابراین اگر خنک‌کننده را به درستی و اصولی نصب کرده باشید، در این زمینه با مشکل خاصی روبرو نمی‌شوید و لازم نیست نگران این موضوع باشید.
اما اگر به هر دلیلی با نشانه‌های مربوط به نشت مایع روبرو شدید، بهتر است خیلی سریع سیستم را خاموش کنید و کیس را به یک متخصص نشان دهید تا مشکل را برطرف کند.
چه مایعی درون خنک‌کننده آبی استفاده می‌شود؟
آب رایج‌ترین ماده‌ای است که در خنک‌کننده مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما در این میان می‌توانیم به مایع‌هایی مانند گلیکول و آب دیونیزه هم اشاره کنیم. در نهایت آب یک رسانای عالی برای حرارت محسوب می‌شود و به همین خاطر برای کاربردهای این‌چنینی یک انتخاب عالی به حساب می‌آید.
از سوی دیگر آب در دمای نسبتا پایین یخ می‌زند و همچنین می‌تواند باعث خوردگی شود. بنابراین همواره انتخاب ایده‌الی به حساب نمی‌آید. هرکدام از این مایعات مزایا و معایبی دارند که با توجه به نیازهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال گلیکول رسانایی حرارتی کمتری نسبت به آب دارد ولی در عوض در دمای بالاتری به نقطه جوش می‌رسد.
آیا کیس دارای خنک‌کننده مایع، به فن‌های جداگانه نیاز دارد؟
با وجود اینکه سیستم‌های خنک‌کننده مایع دارای فن هستند، اما به غیر از این موضوع خود کیس هم باید دارای یک یا چند فن باشد تا هوای درون کیس به خوبی جریان پیدا کند. خرید کیس و نوع فن‌های استفاده شده درون آن خود موضوع مفصل دیگری است که باید در یک مطلب جداگانه به این موضوع بپردازیم.
آیا خنک‌کننده مایع سروصدای زیادی دارد؟
به لطف استفاده از مایع خنک‌کننده، این نوع سیستم‌ها اتکای کمتری به فن‌ها دارند و به همین خاطر بار اصلی بر دوش فن‌ها قرار ندارد. همین موضوع منجر به سروصدای کم سیستم‌های خنک‌کننده مایع می‌شود. البته اگر خنک‌کننده به درستی نصب نشده باشد، ممکن است با سروصدای زیادی روبرو شوید و از طرف دیگر در صورتی که پردازنده تحت فشار بسیار زیادی قرار گرفته باشد، فن‌ها تا حدی سریع‌تر کار می‌کنند و در نتیجه سروصدا بیشتر می‌شود.
خنک‌کننده AIO یا مدار بسته
تقریبا تمام کاربران برای خنک‌کننده‌های آبی از سیستم مدار بسته استفاده می‌کنند. این نوع خنک‌کننده‌ها توسط شرکت‌ها آماده می‌شوند و در زمینه‌ی شخصی‌سازی دست کاربر را باز نمی‌گذارند. با توجه به تنوع این مدل‌ها و قیمت نسبتا مناسب آنها، تقریبا تمام کاربران بهتر است از بین این مدل‌ها دست به انتخاب بزنند زیرا نصب آنها بسیار ساده است و در این زمینه با چالش خاصی روبرو نمی‌شوید.
خنک‌کننده مدار باز
در طرف مقابل، خنک‌کننده‌های آبی مدار باز هم وجود دارد که اگرچه عملکرد بهتری به ارمغان می‌آورند، اما ساختار بسیار پیچیده‌ای دارند و فقط کاربران حرفه‌ای که در این زمینه تجربه‌ی زیادی دارند، به آماده‌سازی و استفاده از این نوع خنک‌کننده‌ها علاقه‌ی زیادی نشان می‌دهند.
محبوب‌ترین خنک‌کننده‌های آبی در دیجی‌کالا
در دیجی‌کالا چندین مختلف خنک‌کننده مایع به فروش می‌رسد و بنابراین با توجه به بودجه‌ای که در اختیار دارید، به راحتی می‌توانید از بین آنها دست به انتخاب بزنید. در ادامه به چند مورد از این خنک‌کننده‌های پرفروش می‌پردازیم.
سیستم خنک کننده آبی گرین مدل Glacier GLC120A
این خنک‌کننده در بین کاربران دیجی‌کالا طرفداران زیادی دارد. از بین امکانات آن می‌توانیم به بهره‌گیری از رادیاتور آلومینیومی ۱۲۰ میلی‌متری اشاره کنیم که نقش مهمی در دفع گرمای پردازنده ایفا می‌کند. برای این رادیاتور از فقط یک فن استفاده شده و به همین خاطر نسبت به مدل‌های دارای ۲ و ۳ فن حرف کمتری برای گفتن دارد. بلوک خنک‌کننده به وسیله‌ی یک جفت لوله‌ی پلاستیکی از جنس FEP به طول ۳۰ سانتی‌متر به رادیاتور وصل می‌شود. همراه با این محصول خمیر حرارتی باکیفیتی هم ارائه می‌شود تا در این زمینه نگرانی نداشته باشید. صدای این خنک‌کننده بسیار پایین است و فقط زمانی که فشار پردازنده زیاد می‌شود و دور فن افزایش پیدا می‌کند، کمی صدا بیشتر می‌شود که این موضوع کاملا طبیعی است. این محصول در حال حاضر با قیمت حدود ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان در دیجی‌کالا به فروش می‌رسد.
خنک کننده پردازنده کولر مستر مدل MASTERLIQUID ML120L V2 RGB
کولر مستر در زمینه‌ی خنک‌کننده‌ها یکی از برندهای مشهور محسوب می‌شود و این خنک‌کننده هم به لطف قیمت مناسبی که دارد توانسته توجهات زیادی را جلب کند. پمپ این خنک‌کننده از نسل سوم پمپ‌های دوگانه کولرمستر است که عملکردی کم‌صداتر و پیشرفته‌تر ارائه می‌دهد. کولرمستر همچنین در ML120L از نورپردازی RGB در فن و پمپ استفاده کرده که می‌توانید رنگ نمایش داده شده از آن را از طریق اکثر مادربردهای موجود در بازار مدیریت کنید. فن این خنک‌کننده می‌تواند با سرعتی قابل تنظیم بین ۶۵۰ تا ۱۸۰۰ دور در دقیقه بچرخد. این خنک‌کننده با کانکتور چهار پین به پاور متصل می‌شود و تضمینی ۱۶۰ هزار ساعته برای دوام دارد. برای خرید این محصول از دیجی‌کالا باید حدود ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بپردازید.
خنک کننده پردازنده گرین مدل GLACIER 240 ARGB
برند گرین یکی از برندهای ایرانی است که توانسته در حوزه‌هایی مانند خنک‌کننده‌های پردازنده توجهات زیادی را جلب کند. اگر به دنبال یک خنک‌کننده آبی با دو فن هستید، این یکی از گزینه‌های مناسب محسوب می‌شود. خوشبختانه این خنک‌کننده هم صدای بسیار کمی تولید می‌کند و اگر به نور RGB علاقه دارید، می‌توانید از این مشخصه بهره ببرید و رنگ‌ها را شخصی‌سازی کنید. این خنک‌کننده با قیمت حدود ۳ میلیون تومان در دیجی‌کالا به فروش می‌رسد.
خنک کننده پردازنده گرین مدل GLACIER 360 ARGB
این خنک‌کننده‌ی گرین به غیر از استفاده از رادیاتور بزرگ‌تر و یک فن بیشتر، تفاوت مهمی با مدل بالایی ندارد. به طور کلی کاربرانی که از پردازنده‌های پرچم‌دار و پرمصرف استفاده می‌کنند، معمولا از بین خنک‌کننده‌های آبی دارای سه فن دست به انتخاب می‌زنند که این نوع خنک‌کننده‌ها طبیعتا حرف بیشتری برای گفتن دارند. بنابراین اگر فکر می‌کنید پردازنده‌ی سیستم شما به چنین خنک‌کننده‌ای نیاز دارد، خنک کننده پردازنده گرین مدل GLACIER 360 ARGB یکی از گزینه‌های مناسب محسوب می‌شود که با قیمت حدود ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان در دیجی‌کالا به فروش می‌رسد.
خنک کننده آبی دیپ کول مدل GAMMAXX L240 A-RGB
در نهایت باید به یکی از خنک‌کننده‌های برند دیپ کول بپردازیم که بسیاری از کاربران با خنک‌کننده‌های این برند به خوبی آشنا هستند. این خنک‌کننده هم مجهز به نورپردازی RGB است که از طریق نرم‌افزارهای کنترل مادربرد می‌توانید این نورها را شخصی‌سازی کنید. این خنک کننده مایع با طراحی E شکل کانال‌های انتقال مایع باعث بهبود کارایی، افزایش انتقال حرارت و گسترش مناطق تماس شده در نتیجه از ایده‌آل‌ترین خنک‌کننده‌های مایع به حساب می‌آید. استفاده از مواد اولیه با کیفیت در ساختار این محصول مانند وجود یاتاقان‌های سرامیکی باعث افزایش طول عمر محصول و بهبود کارایی آن شده است. همچنین استفاده از یک پوشش مسی قدرتمند در بلوک تماس با پردازنده برای پشتیبانی کامل از پردازنده‌های مختلف و بهبود انتقال حرارت تاثیر به سزایی در هر چه خنک نگه داشتن پردازنده می‌کند. برای خرید این خنک‌کننده از فروشگاه دیجی‌کالا باید حدود ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بپردازید.
سخن پایانی
در این مطلب تلاش کردیم به مهم‌ترین سوالات مربوط به سیستم‌های خنک‌کننده پاسخ دهیم. به طور کلی با وجود اینکه بسیاری از کاربران به این نوع خنک‌کننده‌ها نیاز ندارند، اما در هر صورت نمی‌توانیم مزایای آنها را کتمان کنیم. بنابراین اگر از جمله افرادی هستید که فشار زیادی به پردازنده‌ی سیستم وارد می‌کنید، توصیه می‌کنیم خرید چنین خنک‌کننده‌ای را در نظر بگیرید.
منبع: streamersplaybook
