دیابت پنهان چیست و چگونه تشخیص داده می‌شود؟
دیابت یا قند خون یکی از بیماری‌های مزمن شایع در سراسر جهان است که احتمال ابتلا به آن در همه‌ی افراد با هر سن و جنسیتی وجود دارد. یکی از سطوح ابتلا به این بیماری دیابت پنهان یا پیش‌دیابت است که در آن سطح قند خون فرد بالاتر از حد نرمال به حساب می‌آید اما هنوز به اندازه‌ای نیست که به عنوان دیابت تشخیص داده شود. اولین قدم برای مدیریت دیابت پنهان درک معنای ابتلا به این بیماری، علل و نشانه‌های آن است؛ به همین دلیل می‌خواهیم در این مطلب از دیجی‌کالا مگ به طور کامل همه‌ی این موارد را مورد بررسی قرار دهیم. با ما همراه باشید.
دیابت پنهان چیست؟
علل ایجاد دیابت پنهان چیست؟
نشانه‌ها و علائم دیابت پنهان چه هستند؟
عوارض ابتلا به دیابت پنهان چیست؟
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به دیابت خاموش هستند؟
روش تشخیص دیابت پنهان چیست؟
راه‌های درمان دیابت پنهان و پیشگیری از آن
دیابت پنهان چیست؟
پیش دیابت (Prediabetes)، دیابت پنهان یا دیابت خاموش به وضعیتی گفته می‌شود که سطح قند خون شما بالاتر از میزان طبیعی به حساب می‌آید اما به اندازه‌ای نیست که پزشکتان بتواند ابتلا به بیماری دیابت را برای شما تشخیص دهد. سطح قند خون یک فرد سالم ۷۰ تا ۹۹ میلی‌گرم در دسی لیتر (mg/dL) است؛ اما فرد مبتلا به بیماری دیابت پنهان سطح قند خونی بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر(mg/dL) دارد. از طرفی سطح قند خون افراد دارای بیماری دیابت بالای ۱۲۶ است.
افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ معمولا پیش از پیشرفت بیماریشان به دیابت پنهان مبتلا می‌شوند اما به دلیل عدم توجه به سلامتی خود نمی‌توانند در زمان مناسب تشخیص پزشک را دریافت کنند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید حدود ۹۸ میلیون نفر از مردم ایالات متحده‌ی آمریکا به بیماری پیش دیابت مبتلا هستند، اما بیش از ۸۰ درصد آن‌ها از این موضوع هیچ اطلاعی ندارند. پیش دیابت ممکن است باعث ابتلا به اختلالاتی چون بیماری قلبی، دیابت نوع ۲ و سکته شود اما خبر خوب این است که با اصلاح سبک زندگی می‌توان آن را معکوس کرد.
علل ایجاد دیابت پنهان چیست؟
وقتی غذایی را می‌خورید بدن شما آن را به گلوکز یا همان قند تجزیه می‌کند تا سلول‌ها بتوانند از آن برای تامین انرژی اندام‌های مختلفتان استفاده نمایند. لوزالمعده یا همان پانکراس شما هنگام ورود گلوکز به جریان خون هورمونی به نام انسولین را تولید می‌کند که وظیفه‌ی مدیریت انتقال قند به سلول‌های بدن را بر عهده دارد. دیابت پنهان زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما به انسولین تولید شده پاسخ درستی ندهد یا به عبارتی با مشکل مقاومت به انسولین مواجهه شده باشد. این اختلال دست آخر باعث افزایش سطح قند خون و ابتلا به بیماری پیش دیابت و دیابت نوع ۲ می‌شود.
پزشکان و متخصصان دقیقا نمی‌دانند که چرا افراد دچار عارضه‌ی مقاومت به انسولین می‌شوند اما عوامل زیر می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند.
- داشتن رژیم غذایی سرشار از غذاهای فرآوری شده، پرکربوهیدرات و چربی‌های اشباع شده
- مصرف طولانی مدت برخی داروهای خاص مانند داروهای استروئیدی
- ژنتیک و داشتن سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به دیابت
- اضافه وزن و وجود چربی در شکم و اطراف اعضای داخلی بدن
- اختلالات هورمونی مانند کم کاری تیروئید و سندرم کوشینگ
- عدم ورزش و داشتن فعالیت بدنی مفید و منظم
- کمبود خواب باکیفیت و استرس مفرط
نشانه‌ها و علائم دیابت پنهان چه هستند؟
اما علائم بیماری پیش دیابت چیست؟ برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که دیابت خاموش معمولا با علائم خاصی همراه نیست و دقیقا به همین دلیل است که بسیاری از افراد متوجه نمی‌شوند که به آن مبتلا شده‌اند. با این وجود، برخی از افراد ممکن است نوعی اختلال پوستی به نام آکانتوز نیگریکانس (Acanthosis Nigricans) را تجربه کنند که نشانه‌ی مقاومت بدن به جذب انسولین است و باعث تیره و ضخیم شدن یک یا چند ناحیه از پوست می‌شود. این عارضه معمولا در اطراف زانوها، کشاله‌ی ران‌ها، آرنج‌ها، گردن، زیر بغل و بند انگشت‌ها به وجود می‌آید.
در کنار عارضه‌ی نام برده شما ممکن است با علائم زیر هم مواجهه شوید که مشاهده‌ی آن‌ها به معنای پیشرفت دیابت پنهان و رسیدن آن به سطح دیابت نوع ۲ است.
- احساس تشنگی و گرسنگی مفرط
- تاری دید ناگهانی
- کاهش وزن ناخواسته
- افزایش ادرار به خصوص در هنگام شب
- خستگی و احساس ضعف شدید
- بی‌حسی یا احساس گزگز در پاها یا دست‌ها
- کاهش سرعت بهبود زخم‌های پوستی
علاوه بر علائم بالا زنان مبتلا به بیماری دیابت ممکن است با مشکلاتی چون بروز عفونت‌های قارچی در مجاری ادرار، قاعدگی‌های سخت و طولانی، کاهش میل جنسی، خشکی واژن و ناباروری ناخواسته مواجهه شوند. به طور کلی، شما در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم گفته شده در این بخش باید به سراغ مراجعه به یک پزشک متخصص بروید.
عوارض ابتلا به دیابت پنهان چیست؟
عدم مدیریت و درمان سریع دیابت پنهان می‌تواند باعث بروز مشکلات جسمانی جدی و خطرناکی شود. عوارض ناشی از این بیماری عبارتند از:
- حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی
- رتینوپاتی دیابتی یا آسیب چشمی
- نفروپاتی دیابتی یا آسیب کلیوی
- نوروپاتی دیابتی یا آسیب عصبی
- از دست دادن اندام‌های بدن با قطع عضو
- ابتلا به فشار خون بالا و آلزایمر
- بروز عفونت‌های پوستی شدید
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به دیابت خاموش هستند؟
تحقیقات نشان داده‌اند که پیش دیابت با سبک زندگی و ژنتیک فرد ارتباط مستقیمی دارد. این بیماری احتمال دارد برای هر فردی رخ بدهد اما ریسک ابتلا به آن در یک سری از افراد بیشتر است:
- سن: با وجود اینکه هر روزه تعداد نوجوانان و جوانان مبتلا به دیابت پنهان بیشتر می‌شود، کسانیکه بالای ۴۵ سال سن دارند بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
- وزن بدن: افرادی که شاخص توده‌ی بدنی (BMI) آن‌ها بالاتر از عدد ۲۵ است بیشتر در خطر ابتلا به دیابت خاموش هستند.
- اندازه‌ی دور کمر: زنان دارای دور کمر بالای ۹۰ سانتی‌متر و مردان دارای دور کمر بالای ۱۰۰ سانتی‌متر بیشتر از سایر افراد جامعه به بیماری دیابت پنهان مبتلا می‌شوند.
- نژاد و قومیت: تحقیقات نشان داده‌اند که نرخ ابتلا به بیماری دیابت خاموش در افراد سیاه پوست، بومیان آمریکا، افراد لاتین تبار، افراد آسیایی-آمریکایی و همینطور مردم اهل جزایر اقیانوس آرام بیشتر از نژادهای دیگر است.
- رژیم غذایی نامناسب: مصرف بیش از حد گوشت قرمز، غذاهای فرآوری شده، نوشیدنی‌های شیرین و عدم استفاده از میوه، سبزیجات، آجیل، غلات کامل یا روغن زیتون می‌تواند خطر ابتلا به بیماری دیابت پنهان را افزایش دهد.
- نداشتن تحرک بدنی: کسانیکه به طور منظم ورزش نمی‌کنند ممکن است با اضافه وزن مواجهه شوند و خطر ابتلا به بیماری دیابت پنهان را در بدن خود افزایش دهند.
- استرس و اضطراب: عدم مدیریت استرس نه تنها باعث افزایش خطر ابتلا به دیابت خاموش می‌شود بلکه احتمال بروز بیماری‌های قلبی را هم بیشتر می‌کند.
- سابقه‌ی خانوادگی: اگر یکی از بستگان درجه یک شما به دیابت نوع ۲ مبتلا باشد، شما بیشتر از افراد دیگر در معرض ابتلا به دیابت خاموش قرار خواهید گرفت.
- مصرف دخانیات: سیگار کشیدن علاوه بر افزایش خطر بروز اختلال مقاومت به انسولین، ممکن است با افزایش سایز دور کمر و چاقی هم همراه باشد که یکی از عوامل اصلی ابتلا به بیماری پیش دیابت خاموش به شمار می‌آید.
- سابقه‌ی پزشکی: داشتن بیماری‌هایی چون کبد چرب، آپنه‌ی انسدادی، دیابت بارداری، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، کلسترول بالا و فشار خون خطر ابتلا به بیماری دیابت خاموش را در شما افزایش می‌دهد.
روش تشخیص دیابت پنهان چیست؟
برای تشخیص صحیح دیابت پنهان پزشک شما ممکن است از شما بخواهد تا آزمایش‌های زیر را انجام دهید:
- آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله (A1C): در این آزمایش میانگین سطح قند خون شما را در ۳ ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کنند. آزمایش A1C نیازی به ناشتایی ندارد و در هر زمانی قابل انجام است. برای تایید نتایج این آزمایش شما معمولا باید دو بار آن را انجام دهید. هر چه قدر میزان هموگلوبین گلیکوزیله خونتان بیشتر باشد بیشتر در معرض پیشرفت دیابت پنهان و ابتلا به دیابت نوع ۲ خواهید بود.
- آزمایش قند خون یا گلوکز پلاسمای ناشتا (FPG): برای این آزمایش شما باید به مدت ۸ ساعت ناشتا باشید تا متخصصان بتوانند سطح گلوکز خونتان را اندازه‌گیری کنند.
- آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): در طول این آزمایش پزشک متخصص سطح قند خون شما را یک بار به صورت ناشتا و یک بار پس از نوشیدن یک نوشیدنی شیرین اندازه‌گیری می‌کند. انجام آزمایش OGTT دو ساعت طول می‌کشد و همانطور که فهمیدید برای انجام آن باید ناشتا باشید.
راه‌های درمان دیابت پنهان و پیشگیری از آن
درمان بیماری دیابت پنهان در واقع روشی برای پیشگیری از دیابت نوع ۲ در نظر گرفته می‌شود. در صورتیکه پزشک ابتلا به این بیماری را در شما تشخیص بدهد باید پیش از هر چیزی به سراغ خرید دستگاه قند خون و همینطور خرید سوزن تست قند خون باشید تا همواره بتوانید وضعیت بدن خود را مانیتور کنید. اگر هنوز به این بیماری مبتلا نشده‌اید باید به فکر پیشگیری از آن باشید؛ هر چند که برخی از افراد به دلایل داشتن سابقه‌ی خانوادگی نمی‌توانند از دیابت خاموش و نوع ۲ فرار کنند.
- کاهش وزن: اگر با اضافه وزن شدید مواجهه هستید و حالا به دیابت پنهان مبتلا شده‌اید اولین کاری که باید شروع به انجام دادن آن بکنید کاهش وزن است. پایین آوردن وزن علاوه بر کاهش احتمال بروز اختلال مقاومت به انسولین باعث جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع ۲ هم می‌شود.
- فعالیت بدنی منظم: داشتن فعالیت بدنی متوسط اما منظم می‌تواند به افزایش مصرف گلوکز و بهبود میزان حساسیت ماهیچه‌ها به انسولین کمک کند. سعی کنید ۳۰ دقیقه در روز و مجموعا ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی را هدف خود قرار دهید و به آن عمل کنید.
- اصلاح عادت‌های غذایی: جایگزینی کربوهیدرات‌های پیچیده مانند غلات کامل و محصولات سبوس‌دار با کربوهیدرات‌های ساده مانند نان سفید و سیب زمینی، مصرف بیشتر مواد غذایی فیبردار مانند سبزیجات و میوه‌ها، کاهش مصرف قندهای مصنوعی و گوشت قرمز و استفاده از روغن زیتون به جای کره می‌تواند به درمان و همینطور پیشگیری از دیابت پنهان کمک کند. همچنین استفاده از بهترین مکمل برای افراد دیابتی و دنبال کردن رژیم‌های غذایی سالم مانند رژیم مدیترانه‌ای، گیاهخواری و DASH می‌تواند در این مسیر به شما کمک کند.
- ترک سیگار و دخانیات: همانطور که گفتیم سیگار می‌تواند باعث افزایش احتمال بروز اختلال مقاومت به انسولین و بدتر شدن بیماری دیابت پنهان شود؛ بنابراین باید برای ترک آن تلاش کنید.
- کاهش سطح استرس: برای از بین بردن خطر ابتلا به دیابت پنهان یا جلوگیری از بدتر شدن وضعیت آن استرس خود را با مدیتیشن، یوگا و تکنیک‌های آرامبخش دیگر مدیریت کنید.
- درمان کمبود خواب: مطالعات نشان داده‌اند که کم خوابی می‌تواند مدیریت قند خون و اشتها را برای انسان دشوار کند. به همین دلیل است که اگر در طول شبانه روز کمتر از ۵ الی ۶ ساعت بخوابید، احتمال اضافه وزن و ابتلا به دیابت نوع ۲ در شما افزایش می‌یابد. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم مشکل بی‌خوابی یا کم خوابی خود را در اسرع وقت رفع کنید.
اگر در معرض خطر بدتر شدن وضعیت دیابت پنهان باشید، پزشک شما ممکن است مصرف داروهایی چون متفورمین را به منظور کاهش قند خون بدنتان برای شما تجویز کند.
سخن پایانی
بیماری دیابت پنهان تنها یک ایستگاه با دیابت نوع ۲ فاصله دارد و عدم درمان آن می‌تواند باعث بروز مشکلات جسمانی جدی و خطرناک زیادی شود. اما با وجود همه‌ی این‌ها، شما می‌توانید با ایجاد تغییر در سبک زندگی خود و داشتن یک رژیم غذایی سالم پیش دیابت یا همان دیابت پنهان را با موفقیت مدیریت کنید و از پیشرفت آن جلوگیری نمایید.
منابع: Cleveland Clinic ,Healthline
