دالبی اتموس (Dolby Atmos) چیست و چگونه صدا را جذاب‌تر می‌کند؟
دالبی اتموس، تکنولوژی پیشرفته صوتی که توسط کمپانی Dolby Laboratories توسعه یافته، نحوه تجربه صدای فراگیر را متحول کرده است. این فناوری با ایجاد فضایی سه‌بعدی، صدا را قادر می‌سازد تا به صورت آزادانه در اطراف شنونده حرکت کند و تجربه‌ای طبیعی‌تر و واقعی‌تر را رقم بزند.
چه در حال تماشای فیلمی پرفروش در سینما باشید، چه به موسیقی مورد علاقه خود در خانه گوش دهید یا مشغول انجام یک بازی ویدیویی پر هیجان باشید، دالبی اتموس با ارائه عمق، شفافیت و جزئیات بی‌نظیر، کیفیت صدای دریافتی را به طرز چشمگیری ارتقاء می‌بخشد.
دالبی اتموس چیست؟
نحوه عملکرد دالبی اتموس
دالبی اتموس در چه مکان‌هایی استفاده می‌شود؟
دالبی اتموس در مقابل صدای بدون افت کیفیت (Lossless Audio)
کجا محتوای سازگار با دالبی اتموس را پیدا کنیم؟
چرا دالبی اتموس همیشه کیفیت را تضمین نمی‌کند؟
دالبی اتموس چیست؟
دالبی اتموس فرمتی پیشرفته از صدای فراگیر است که با افزودن کانال‌های ارتفاعی، از سیستم‌های سنتی فراتر می‌رود. این فناوری امکان قرارگیری و حرکت دقیق صدا در فضای سه‌بعدی را فراهم می‌کند. برخلاف سیستم‌های صوتی مرسوم که صداها را به کانال‌های خاص اختصاص می‌دهند، این فرمت از صدای “مبتنی بر شیء” پشتیبانی می‌کند، جایی که هر صدا (یا شیء صوتی) به عنوان یک موجودیت مستقل عمل کرده و می‌تواند در هر نقطه از میدان صوتی سه‌بعدی قرار گیرد.
این تکنولوژی برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ در سینماها معرفی شد و از آن زمان به بعد استفاده از آن به سینماهای خانگی، دستگاه‌های تلفن همراه و حتی هدفون‌ها نیز گسترش یافته است و تجربه‌ای فراگیر از صدا را در پلتفرم‌های مختلف ارائه می‌دهد.
نحوه عملکرد دالبی اتموس
دالبی اتموس به جای استفاده از صدای مبتنی بر کانال، با صداها به عنوان اشیاء مجزا برخورد می‌کند. این بدان معناست که هر صدا را می‌توان با دقت در فضای سه‌بعدی قرار داد و جابجا کرد و چشم‌اندازی صوتی واقع‌گرایانه‌ای را خلق کرد که فرمت‌های صوتی سنتی قادر به دستیابی به آن نیستند. اجزای کلیدی این فناوری عبارتند از:
- کانال‌های ارتفاعی: این کانال‌ها بعد عمودی را به صدا اضافه می‌کنند و به ایجاد جلوه‌های بالای سر مانند صدای باران یا پرواز هلیکوپتر امکان می‌دهند.
- اشیاء صوتی: به جای اختصاص صداها به کانال‌های ثابت، اشیاء صوتی را می‌توان به صورت پویا در هر نقطه از میدان صدا قرار داد.
- موتور رندرینگ: دالبی اتموس از الگوریتم‌های پردازش صوتی پیشرفته برای رندر کردن اشیاء صوتی در زمان واقعی استفاده می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که صدا برای سیستم بلندگوی خاص بهینه بازتولید می‌شود.
از نظر عملی، این بدان معناست که وقتی فیلمی با این فرمت تماشا می‌کنید، صدای عبور جت از بالا واقعاً از بالا به گوش می‌رسد و حتی اگر شخصیت‌ها در سراسر صفحه حرکت کنند، گفتگو واضح و متمرکز خواهد بود. این فناوری تجربه‌ای فراگیرتر و جذاب‌تر از گوش دادن به صدا ایجاد می‌کند و باعث می‌شود احساس کنید بخشی از ماجرا هستید.
دالبی اتموس در چه مکان‌هایی استفاده می‌شود؟
هرچه تعداد اسپیکرهای سازگار با دالبی اتموس بیشتر باشد، صدای آن باکیفیت‌تر شنیده می‌شود. سینماها یکی از بهترین مکان‌ها برای تجربه کامل این فرمت هستند، زیرا اکثر سینماهای تجاری به‌طور معمول از مجموع ۶۴ اسپیکر استفاده می‌کنند. خوشبختانه در خانه و سیستم‌های ساده‌تر هم می‌توانید از این مشخصه‌ی جذاب بهره‌مند شوید. برای استفاده از دالبی اتموس در خانه به یک رسیور صوتی و تصویری (AVR) نیاز است. این رسیور به‌طور خودکار اطلاعات مربوط به اسپیکرهای اطراف خود، مانند نوع و محل قرارگیری آن‌ها را تشخیص می‌دهد.
در حال حاضر، سیستم دالبی اتموس خانگی حداکثر از ۳۴ اسپیکر پشتیبانی می‌کند. این بدان معناست که دقت در جانمایی صدا به اندازه سینماهای تجاری نخواهد بود. با این حال، برای لذت بردن از فیلم به کارگیری تمامی ۳۴ اسپیکر ضروری نیست. در واقع، این فرمت برای داشتن حداقل تجربه سینمای خانگی، استفاده از حداقل چهار اسپیکر را توصیه می‌کند. همچنین، ساندبارهای سازگار با دالبی اتموس گزینه‌های متنوع و مقرون‌به‌صرفه‌ای را برای دستیابی به همین تجربه ارائه می‌دهند.
از طرف دیگر، دالبی اتموس به روش متفاوتی روی دستگاه های گوشی موبایل نیز در دسترس است. از گوشی‌های هوشمند گرفته تا هدفون، می توانید تجربه ای مشابه را در کف دست خود داشته باشید. اسپیکرهای تلفن همراه و هدفون می توانند با تبدیل کانال ها به خروجی چند جهته مجازی، یک تجربه شنیداری ۳۶۰ درجه را ایجاد کنند.
دالبی اتموس در مقابل صدای بدون افت کیفیت (Lossless Audio)
دالبی اتموس و صدای بدون افت کیفیت دو فناوری مجزا برای بهبود تجربه‌ی صوتی هستند اما با رویکردهای متفاوت:
- صدای بدون افت کیفیت (Lossless Audio): بر کیفیت کلی صدا تمرکز دارد و تنها برای سیستم های فراگیر (surround sound) کاربرد ندارد. هنگام گوش دادن به این نوع صدا، همواره باید کیفیتی شفاف را تجربه کنید. در مقایسه با سایر فرمت های صوتی، صدای بدون افت کیفیت معمولا هنگام استریم کردن، مصرف دیتای بیشتری داشته و فضای بیشتری را روی دستگاه شما اشغال می کند.
- دالبی اتموس: بر صدای فراگیر (surround sound) تمرکز می کند و به همین دلیل تطبیق پذیری بیشتری دارد. با این حال، صدای بدون افت کیفیت و دالبی اتموس می توانند با هم ترکیب شوند، بنابراین مجبور نیستید همیشه یکی را به دیگری ترجیح دهید.
کجا محتوای سازگار با دالبی اتموس را پیدا کنیم؟
برخی سرویس‌های استریمینگ محتوای سازگار با دالبی اتموس را در اختیار شما قرار می‌دهند. برخی از بازی‌های ویدیویی و دیسک‌های بلوری نیز از دالبی اتموس پشتیبانی می‌کنند. یک راهنمای کلی برای تشخیص محتوای سازگار با دالبی اتموس این است که فیلم‌های با کیفیت ۴K معمولا از این فرمت نیز پشتیبانی می‌کنند. از طرف دیگر، کیفیت صدای دالبی اتموس همچنین به کیفیت میکس (mixing) آن بستگی دارد. در حالی که بسیاری از پلتفرم‌ها در حال حاضر صدای دالبی اتموس را در سرویس‌های استریمینگ اولترا اچ‌دی خود ادغام کرده‌اند، کیفیت میکس در عناوین مختلف متفاوت است. فیلم‌ها و موسیقی‌های مختلف از فناوری‌های متفاوتی برای ارتقای تجربه‌ی شنیداری استفاده می‌کنند.
در حالی که دالبی اتموس دنیای سرگرمی‌های تجاری را متحول کرده است، اما استفاده از آن در سینماهای خانگی و دستگاه‌های تلفن همراه محل بحث است. همانطور که در مورد تمام سیستم‌های صوتی Hi-Fi، موفقیت دالبی اتموس وابستگی زیادی به نحوه‌ی پیاده‌سازی آن (تعداد کانال‌ها، چیدمان و کیفیت کلی بلندگوها) دارد. راه‌اندازی یازده کانال مورد نیاز برای دستیابی به تجربه‌ی کامل، بدون کمک یک مهندس صدای اختصاصی، ممکن است برای کاربران عادی سینماهای خانگی کار دشواری باشد.
فناوری تلفن همراه به پیچیدگی سیستم‌های سالن‌های سینما نیست. اخیرا، دستگاه‌های گوشی هوشمند از هدفون‌های دالبی اتموس استفاده می‌کنند که تجربه‌ی سالن‌های مجهز به این فرمت را شبیه‌سازی می‌کنند، اما به جای کانال‌های کامل از استریو بهره می‌برند.
چرا دالبی اتموس همیشه کیفیت را تضمین نمی‌کند؟
روزنامه‌ی گاردین در سال ۲۰۲۰ با اشاره به چند دلیل کلیدی، به نیاز روزافزون به استفاده از زیرنویس به دلیل مشکلات وضوح صدا برای تماشاگران سینماهای خانگی اشاره کرد. اولین دلیل این است که بسیاری از کارگردانان، نسخه‌ی نهایی فیلم‌های خود را در سالن‌هایی تماشا می‌کنند که با نحوه‌ی تماشای اکثر مردم مطابقت ندارد. سالن نمایش نهایی اغلب از نظر اندازه و تعداد بلندگوها متفاوت است و به طور کلی، تجربه‌ای متفاوت از سالن‌های سینمای تجاری بزرگ به مخاطب ارائه می‌دهد.
دومین دلیل این است که بسیاری از سینماها فیلم‌ها را با صدای صحیح پخش نمی‌کنند. اکثر سینماها فیلم‌ها را با سطح صدای دالبی اتموس بسیار پایین‌تری پخش می‌کنند، چرا که صدای بلند ممکن است برای عموم آزاردهنده باشد. در نهایت، برخلاف سینماها، اکثر سینماهای خانگی ظرفیت مشابهی برای صدای داینامیک ندارند. در نتیجه، کیفیت و چیدمان بلندگوها نقش مهمی در نتیجه‌ی نهایی دارد. به همین دلیل، بسیاری از سیستم‌های سینمای خانگی همچنان از فناوری قبلی دالبی، یعنی دالبی دیجیتال، استفاده می‌کنند.
با وجود کمبودهای این فرمت، پذیرش گسترده‌ی آن همچنان تولیدکنندگان را به توسعه‌ی تجربیات بهتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر در زمینه‌ی صدای فراگیر تشویق می‌کند. بسیاری از کاربرانی که نمی‌خواهند هزینه خیلی زیادی برای سیستم صوتی متحمل شوند، به سمت خرید ساندبار می‌روند که برای ساندبارها هم باید ویژگی‌های مختلفی مانند تعداد کانال را در نظر بگیرید.
منبع: MakeUseOf
