آمونیاک برای نظافت و شست‌وشو؛ راهگشا یا آسیب زننده؟
آمونیاک، یک ماده پاک‌کننده قوی است که به‌ویژه در از بین بردن چربی‌های انباشته‌شده بسیار مؤثر است. این ماده اغلب در پاک‌کننده‌های شیشه و پنجره یافت می‌شود. اما آمونیاک دقیقاً چیست و چگونه می‌توان از آن برای تمیزکاری‌های مختلف در خانه استفاده کرد؟ آیا استفاده از آن خطراتی دارد؟ در اینجا هر آنچه باید درباره این پاک‌کننده قوی بدانید آورده شده است.
فهرست محتوا
آمونیاک چیست؟
اقدامات ایمنی هنگام تمیز کردن با آمونیاک
هرگز آمونیاک را با سایر مواد شوینده مخلوط نکنید
مواردی که می‌توان با آمونیاک تمیز کرد
مواردی که نباید از آمونیاک استفاده کنید
خطرات پنهان آمونیاک
دلایل اجتناب برخی از افراد در استفاده از آمونیاک
آمونیاک چیست؟
آمونیاک یا آمونیوم هیدروکسید، یک ماده شیمیایی است که در بسیاری از پاک‌کننده‌های تجاری یافت می‌شود. این ترکیب اغلب یکی از اجزای اصلی پاک‌کننده‌های شیشه است. به دلیل زمان تبخیر سریع، آمونیاک از ایجاد لکه‌های باقی‌مانده روی سطوح شیشه‌ای جلوگیری می‌کند.
علاوه بر این، آمونیاک به طرز شگفت‌انگیزی در از بین بردن چربی و آلودگی مؤثر است و آن را به یک محصول کاربردی برای نظافت آشپزخانه تبدیل می‌کند. با توجه به تجمع چربی‌های ناشی از پخت‌وپز که می‌تواند لایه‌ای چسبناک روی کابینت‌ها و لوازم آشپزخانه ایجاد کند، استفاده از آمونیاک راهی مناسب برای پاکسازی این سطوح است.
اقدامات ایمنی هنگام تمیز کردن با آمونیاک
اگرچه آمونیاک یک ماده پاک‌کننده بسیار مؤثر است، اما هنگام استفاده از آن برای نظافت خانگی باید چند نکته ایمنی مهم را رعایت کنید.
تهویه مناسب را فراهم کنید و ماسک بزنید
آمونیاک بخارهای قوی‌ای تولید می‌کند که می‌توانند باعث تحریک دهان، گلو و سیستم تنفسی شوند. هنگام کار با آمونیاک، اطمینان حاصل کنید که فضا به‌خوبی تهویه شده است. پنجره‌ها را باز کنید و اگر می‌توانید یک پنکه روشن کنید. همچنین، استفاده از ماسک محافظ می‌تواند از استنشاق بخارها جلوگیری کند.
بخار آمونیاک به‌ویژه برای نوزادان و کودکان، افراد مبتلا به مشکلات تنفسی و همچنین حیوانات خانگی خطرناک است. هنگام استفاده از آمونیاک برای نظافت، بهتر است کودکان و حیوانات خانگی را از محیط دور نگه دارید تا بخار حاصل از آن به طور کامل از بین برود.
استفاده از دستکش و عینک محافظ
به دلیل خاصیت خورندگی و سوزانندگی آمونیاک، استفاده از دستکش‌های لاستیکی و سایر وسایل محافظتی برای جلوگیری از تماس با پوست ضروری است. علاوه بر دستکش‌های لاستیکی، توصیه می‌شود هنگام تمیز کردن با آمونیاک، لباس‌های آستین بلند، شلوار و کفش‌های جلو بسته بپوشید تا از پاشیدن محلول روی پوست جلوگیری شود.
همچنین، به دلیل بخار قوی آمونیاک، استفاده از محافظ چشم مانند عینک ایمنی توصیه می‌شود.
هرگز آمونیاک را با سایر مواد شوینده مخلوط نکنید
ترکیب آمونیاک با سفیدکننده حاوی کلر باعث ایجاد گازی سمی و خطرناک می‌شود. بنابراین، به‌شدت باید از مخلوط کردن این دو ماده خودداری کنید. همچنین، از ترکیب هر نوع شوینده‌ای که حاوی این دو ماده باشد نیز بپرهیزید. به‌طور کلی، آمونیاک را فقط با آب یا صابون ملایم مخلوط کنید و همیشه دستورالعمل‌های روی برچسب محصول را برای رقیق‌سازی و استفاده صحیح رعایت کنید.
مواردی که می‌توان با آمونیاک تمیز کرد
آمونیاک یک چربی‌زدای قوی و پاک‌کننده عالی برای شیشه است که به‌ویژه برای تمیزکاری‌های سخت در آشپزخانه بسیار کاربردی است. برخی از کاربردهای آن در نظافت خانه شامل موارد زیر می‌شود:
۱. کابینت‌های آشپزخانه
کابینت‌های آشپزخانه به مرور زمان به دلیل تجمع روغن‌های ناشی از پخت‌وپز، چسبناک و کدر می‌شوند. برای از بین بردن این چربی‌ها، می‌توان آمونیاک را مطابق دستورالعمل روی بطری با آب رقیق کرده تا یک پاک‌کننده قوی برای از بین بردن چربی‌ها داشته باشید.
۲. هود آشپزخانه
مانند کابینت‌ها، هود آشپزخانه نیز می‌تواند به دلیل تجمع روغن‌های پخت‌وپز، لایه‌ای چسبناک جذب کند. این لایه چسبناک باعث جذب گرد و غبار و سایر ذرات شده و ظاهر هود را کدر و کثیف می‌کند. محلول آمونیاک یک پاک‌کننده بسیار مؤثر برای تمیز کردن این چربی‌ها است.
۳. توری‌های اجاق گاز
حتما برایتان پیش آمده که موقع تمیز کردن اجاق گاز مجبوری دقیقه‌های متوالی آن را بسابید تا کثیفی‌ها از بین بروند. استفاده از آمونیاک می‌تواند میزان سابیدن مورد نیاز برای تمیز کردن عمیق توری‌های اجاق گاز را کاهش دهد. برای این کار، هر توری را در یک کیسه زیپ‌دار بزرگ (در اندازه یک گالن) قرار دهید، یک چهارم پیمانه آمونیاک به آن اضافه کنید و کیسه را به‌خوبی ببندید. نیازی نیست که توری کاملاً در آمونیاک غوطه‌ور شود، زیرا بخارات آمونیاک بیشتر کار را برای شل کردن ذرات چسبیده و سوخته انجام می‌دهند. اجازه دهید توری‌ها به مدت هشت ساعت در این حالت باقی بمانند، سپس با احتیاط کیسه‌ها را باز کرده و توری‌ها را خارج کنید. آمونیاک را دور بریزید، توری‌ها را با آب گرم و صابون بشویید، کاملاً خشک کنید و سپس دوباره روی اجاق قرار دهید.
۴. فرهای برقی
آمونیاک می‌تواند ذرات غذای سوخته درون فر شل کند. برای این کار، ابتدا فر را تا دمای 65.5 درجه سانتی‌گراد گرم کنید و همزمان یک قابلمه مقاوم در برابر حرارت را روی اجاق بجوشانید. سپس نیم فنجان آمونیاک را در یک کاسه غیر واکنشی و مقاوم در برابر حرارت قرار داده و آن را روی طبقه بالایی فر بگذارید، درحالی‌که قابلمه آب جوش را روی قفسه زیرین قرار دهید. در فر را ببندید و اجازه دهید آمونیاک حداقل به مدت ۸ ساعت بماند. سپس در فر را باز کرده و اجازه دهید حداقل یک ساعت هوا بخورد، سپس با استفاده از اسفنج یا پارچه آغشته به صابون، ذرات شل‌شده را پاک کنید.
- نکته: این روش تمیز کردن که شامل قرار دادن آمونیاک در فر گرم است، برای فرهای گازی توصیه نمی‌شود. اگر قصد دارید از آمونیاک برای تمیز کردن فر گازی استفاده کنید، ابتدا باید شعله پیلوت و گاز را خاموش کنید.
۵. شیشه
آمونیاک معمولاً در پاک‌کننده‌های شیشه تجاری یافت می‌شود، زیرا به‌سرعت خشک می‌شود و از ایجاد رد و لکه جلوگیری می‌کند. برای تهیه یک پاک‌کننده شیشه خانگی با استفاده از آمونیاک، ۱ قاشق غذاخوری آمونیاک را با ۲ پیمانه آب در یک بطری اسپری مخلوط کنید.
مواردی که نباید از آمونیاک استفاده کنید
علاوه بر نکات ایمنی ذکرشده در بالا، در اینجا مواردی که هنگام استفاده از آمونیاک باید از آن‌ها اجتناب کنید آورده شده است:
- آمونیاک را با وایتکس (مایع سفیدکننده کلردار) یا محصولات حاوی وایتکس ترکیب نکنید.
- برای تمیز کردن فرهای گازی از آمونیاک استفاده نکنید، مگر اینکه ابتدا شمعک و خط گاز را خاموش کرده باشید.
- برای تمیز کردن لباس‌های پشمی یا ابریشمی از آمونیاک استفاده نکنید. البته می‌توان از آمونیاک برای از بین بردن برخی لکه‌های لباس مانند رژلب و عرق استفاده کرد.
- از آمونیاک برای تمیز کردن مروارید استفاده نکنید. اما می‌توان از آن برای تمیز کردن جواهرات طلایی استفاده کرد.
خطرات پنهان آمونیاک
افرادی که به صورت حرفه‌ای کار نظافت را انجام می‌دهند، اغلب برای مدت طولانی در معرض مواد شیمیایی قرار دارند، که این امر آن‌ها را به‌ویژه در برابر اثرات مضر آمونیاک آسیب‌پذیر می‌کند:
- تحریک دستگاه تنفسی: بخارات آمونیاک می‌توانند بینی، گلو و ریه‌ها را تحریک کرده و باعث سرفه، عطسه و حتی مشکلات جدی‌تری مانند برونشیت یا ذات‌الریه شوند. افرادی که به آسم یا بیماری‌های تنفسی مبتلا هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- آسیب پوستی: تماس مستقیم با آمونیاک می‌تواند باعث سوختگی، تحریک یا درماتیت شود، به‌ویژه در افرادی که پوست حساسی دارند.
- تحریک چشم: بخارات آمونیاک می‌توانند باعث سوزش و اشک‌ریزی شوند و انجام کار را دشوار کنند.
در فضاهای با تهویه نامناسب، مانند حمام‌ها یا دفاتر کوچک، بخارات آمونیاک می‌توانند برای مدت طولانی باقی بمانند و این مناطق را به محیط‌هایی خطرناک تبدیل کنند.
دلایل اجتناب برخی از افراد در استفاده از آمونیاک
آمونیاک ترکیبی است متشکل از نیتروژن و هیدروژن با فرمول شیمیایی NH3. این یک گاز بی‌رنگ با بویی تند و خاص است که معمولاً در کاربردهای صنعتی و خانگی مختلف، از جمله محصولات تمیزکننده، استفاده می‌شود. تماس طولانی‌مدت و مداوم با آمونیاک در محصولات تمیزکننده نگرانی‌های قابل توجهی از نظر سلامت و محیط زیست ایجاد می‌کند.
در محصولات تمیزکننده، آمونیاک به دلیل ماهیت قلیایی خود به عنوان یک عامل تمیزکننده قدرتمند عمل می‌کند. این ترکیب قادر است چربی، کثیفی و انواع لکه‌ها را تجزیه و حل کند و به همین دلیل برای تمیز کردن سطوحی مانند شیشه، کاشی و پیشخوان‌ها محبوب است. با این حال، استنشاق و تماس پوست با آمونیاک می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی جدی شود، به‌ویژه زمانی که بدون تهویه مناسب یا تجهیزات حفاظتی استفاده شود.
دود آمونیاک می‌تواند چشم‌ها، بینی و گلو را تحریک کند و علائمی مانند سرفه، عطسه و چشم‌های آبکی را ایجاد کند. تماس طولانی‌مدت یا غلظت‌های بالا می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی شدیدتری، از جمله برونشیت و ذات‌الریه شود. همانطور که گفتیم افرادی که آسم یا مشکلات تنفسی دیگر دارند، ممکن است به‌طور خاص در برابر اثرات تنفسی آمونیاک حساس‌تر باشند.
علاوه بر این، آمونیاک می‌تواند برای پوست مضر باشد. تماس مستقیم با آن ممکن است منجر به تحریک، سوختگی یا درماتیت شود، به‌ویژه برای افرادی که پوست حساسی دارند. بلعیدن یا خوردن آمونیاک بسیار خطرناک است و می‌تواند به سیستم گوارشی آسیب‌های جدی وارد کند.
علاوه بر تأثیرات مستقیم بر سلامت انسان، آمونیاک در محصولات تمیزکننده به آلودگی هوای داخلی کمک می‌کند. دود آن می‌تواند در فضاهای بسته باقی بماند و منجر به کاهش کیفیت هوای داخلی شود. این یک نگرانی جدی است، به‌ویژه در خانه‌ها یا محل‌های کاری که سیستم تهویه مناسب ندارند. تماس طولانی‌مدت با آلودگی‌های هوای داخلی مانند آمونیاک با مشکلات بهداشتی مختلفی از جمله مشکلات تنفسی، سردرد و خستگی مرتبط است.
علاوه بر این، آمونیاک می‌تواند تأثیرات منفی بر محیط‌زیست داشته باشد. زمانی که به آب‌ها یا خاک ریخته می‌شود، می‌تواند منجر به عدم تعادل مواد مغذی شود و احتمالاً باعث رشد گل‌های دریایی مضر شود و به اکوسیستم‌های آبی آسیب برساند.
چندین ترکیب طبیعی وجود دارد که می‌توانند به طور مؤثر آمونیاک را در محصولات تمیزکننده غیرسمی جایگزین کنند. این جایگزین‌ها اغلب برای سلامت انسان و محیط‌زیست ایمن‌تر هستند:
- سرکه (اسید استیک): سرکه سفید یک جایگزین محبوب برای آمونیاک در تمیز کردن است. این ترکیب دارای خواص ضدباکتری است و می‌تواند به طور مؤثر چربی و کثیفی را از بین ببرد. ماهیت اسیدی آن برای از بین بردن رسوبات معدنی و جرم‌گیری مناسب است.
- جوش شیرین (بی‌کربنات سدیم): جوش شیرین یک عامل تمیزکننده چندکاره است که می‌توان از آن برای شستشوی سطوح، خنثی‌سازی بوها و از بین بردن لکه‌ها استفاده کرد. وقتی با سرکه ترکیب می‌شود، واکنشی ایجاد می‌کند که می‌تواند به تمیز کردن و بوی‌زدایی کمک کند.
- محصولات تمیزکننده بر پایه مرکبات: میوه‌های مرکبات دارای اسیدهای طبیعی هستند که می‌توانند چربی و کثیفی را تجزیه کنند. محصولات تمیزکننده بر پایه مرکبات، که اغلب با عصاره‌های لیمو یا پرتقال ساخته می‌شوند، بوی خوشایندی دارند و قدرت تمیزکنندگی مؤثری ارائه می‌دهند.
- روغن‌های اسانس: روغن‌های اسانسی مانند روغن درخت چای، روغن اکالیپتوس، روغن اسطوخودوس و روغن لیمو خواص ضد میکروبی دارند و می‌توانند بوی خوشی به محلول‌های تمیزکننده بدهند. این روغن‌ها در برابر باکتری‌ها و قارچ‌ها مؤثر هستند.
کلام آخر
این یک محصول تمیزکننده فوق‌العاده کاربردی است که خرید آن ارزان است و استفاده از آن در بسیاری از محصولات تجاری تمیزکننده کاربرد دارد. از مراحل و نکاتی که در این مطلب گفتیم، استفاده کنید تا هم از آمونیاک بیشترین بهره را ببرید و هم خانه خود را تمیز نگه دارید.
منبع: bhg
