چه بلایی بر سر فصل دوم انیمه «قفل آبی» آمد؟
فصل اول انیمه «قفل آبی» یا «بلو لاک» (Blue Lock) به سرعت به یکی از محبوب‌ترین انیمه‌های ورزشی اخیر تبدیل شد و مورد تحسین منتقدان و بینندگان قرار گرفت. در این حد که برخی آن را کنار نام‌های بزرگی در این ژانر مثل «هایکو!!» (Haikyu) گذاشتند. اما موفقیت فصل اول باعث می‌شود اتفاق عجیبی که برای فصل دوم انیمه «قفل آبی» افتاد یک معمای بزرگ باشد. انیمه‌ای که یک شروع طوفانی داشت، در فصل دوم با چنان افت کیفیتی مواجه شده که به قول طرفداران، انگار «قفل آبی» را با پاورپوینت ساخته‌اند! فقط هم «بلو لاک» نیست. اخیرا انیمه «اوزوماکی» (Uzumaki) و «هفت گناه کبیره» (The Seven Deadly Sins) هم به همین درد مبتلا شدند. اتفاقی که باعث می‌شود از خودمان می‌پرسیم چه بلایی سر این انیمه‌ها آمده است؟
اولین بار در تریلر فصل دوم بود که نشانه‌هایی از افت کیفیت وحشتناک انیمه «قفل آبی» دیدیم. این تریلر پر بود از فریم‌های ثابت و انیمیشن بد. تازه داریم درباره‌ی تریلر حرف می‌زنیم نه خود انیمه. معمولا سازندگان تلاش می‌کنند برای جذب مخاطب، هرچه در چنته دارند در تریلرها بگنجانند؛ از صحنه‌های اکشن گرفته، تا سکانس‌های پرهیجان‌تر، ادیتورها همه در را در کنار هم می‌گذارند تا مخاطب تشویق شود انیمه را ببیند. اما حتی تریلر فصل دوم انیمه «قفل آبی» با افت کیفیت مواجه شد. اگر آن را دیده باشید، دقیقا می‌دانید از چه چیزی صحبت می‌کنیم. انیمیشن‌ها مدام تکرار می‌شوند، کاراکترها در جای خود ثابت می‌مانند، توپ هزاران بار دور خودش می‌چرخد و کلی صحنه‌ی دیگر که از زمان پخش تریلر، بینندگان را نگران کرد که نکند خود انیمه هم همین کیفیت را داشته باشد. نگرانی که متأسفانه به واقعیت تبدیل شد.
فصل اول و دوم «قفل آبی» تفاوت زیادی دارند
فصل اول «قفل آبی» فوق‌العاده بود. این انیمه ورزشی در پاییز سال ۲۰۲۲ میلادی در کنار انیمه‌های دیگری مثل «خانواده x جاسوس» (Spy × Family)، «مرد اره‌ای» (Chainsaw Man) و «ماب سایکو ۳» (Mob Psycho III) پا به میدان انیمه گذاشت و از همان روزهای اول، انیمه‌بازها عاشق انیمیشن و نقاشی آن شدند. فصل اول انیمه، داستان اصلی مانگای مونیوکی کانه سیرو و یوسوکه نومورا را به تصویر می‌کشد و توانست به موفقیتی بی‌سابقه برسد که نه تنها فروش مانگا را چندین برابر کرد، بلکه وقتی به پایان رسید، به سرعت اعلام شد که هم یک فیلم بلند جدید و هم فصل دوم این مجموعه در دست ساخت هستند. کیفیت بالای فصل اول زمانی مشخص می‌شد که «قفل آبی» را با سایر انیمه‌های فصل‌محور مقایسه کنید. اکثر این انیمه‌ها برای آنکه بتوانند بودجه‌ی خود را کاهش داده و چند فصل به ماجرا آب ببندند، انیمیشن را ساده‌سازی کرده و تعداد فریم‌ها را پایین می‌آورند. اما «بلو لاک» این کار را انجام نداده و پرقدرت به صحنه‌ی انیمه‌های ورزشی تازه آمد.
دلیل موفقیت فصل اول البته فقط در انیمیشن آن نیست. «قفل آبی» همچنین از کلیشه‌های رایج در این ژانر فاصله می‌گیرد. معمولا می‌بینید که در بسیاری از انیمه‌های ورزشی، کاراکترها با قدرت دوستی و مهربانی مسابقات را می‌برند. اما در «قفل آبی» کاراکترها به‌خاطر مهارت‌های واقعی یا توانایی‌های منحصربه‌فردشان است که پیروز می‌شوند و البته گاهی اوقات هم می‌بازند. اتفاقا همین باختن خودش مسئله‌ی بزرگی است. چون در انیمه‌های زیادی دیده‌ایم که کاراکتر اصلی یک اعجوبه است که انگار نه انگار نیاز به تمرین دارد و در واقع، به یک قهرمان خارق‌العاده تبدیل می‌شود که هر موقع توی زمین است، تیم را نجات می‌دهد. اما «قفل آبی» یک فوتبالیست تجربی و البته بااستعداد را نشان می‌دهد که گاهی می‌برد و گاهی می‌بازد و اوایل کار حتی از سبک بازی خودش هم اطمینان ندارد.
سکانس‌های اکشن مسابقات فوتبال در فصل اول انیمه فوق‌العاده سریع هستند. نماهای نزدیک و زوایای خاص دوربین هم قاب‌بندی‌های زیبای انیمه را برجسته می‌کنند که باعث می‌شود نتوانید لحظه‌ای از انیمه چشم بردارید. علاوه بر این، شخصیت‌ها توانایی‌های ویژه‌ای به نام «سلاح‌ها» (Weapons) دارند که قدرت‌های منحصربه‌فردی هستند که به آن‌ها اجازه می‌دهد در طول مسابقات، حرکات شاهکار مافوق بشری انجام دهند. توانایی‌هایی که باعث می‌شود «قفل آبی» بیشتر شبیه یک شونن پر از اکشن باشد تا یک انیمه‌ی ورزشی معمولی. همه‌ی این‌ها موجب شد توقعات از فصل دوم انیمه «قفل آبی» بالاتر هم برود.
فصل دوم آرک «بلو لاک در برابر تیم زیر ۲۰ سال ژاپن» (Blue Lock vs. U-20 Japan) را دنبال می‌کند. ۳۵ بازیکن باقی مانده‌اند که باید در برابر هم بازی کرده و بالاخره مشخص شود اعضای تیم نهایی که در برابر تیم زیر ۲۰ ساله‌های ژاپن روبرو خواهند شد چه کسانی هستند. تنها ۶ بازیکن برتر به این بازی نهایی می‌رسند و برای همین هیجان از همیشه بالاتر است. ایساگی یویچی باید همزمان که با اعضای تیم همکاری می‌کند، خودی هم نشان دهد تا بتواند در لیست نهایی قرار گیرد. وقتی بالاخره اپیزود اول این فصل آمد، بینندگان نفس راحتی کشیدند و به این نتیجه رسیدند که زود قضاوت کرده‌اند. در این قسمت صحنه‌های اکشن هم وجود دارد، به ویژه یک فلش‌بک از رین ایتوشی که با برادر بزرگترش سائه با هم بازی می‌کنند. این مسابقه به طرز شگفت‌انگیزی انیمیشن بدی ندارد. اما وقتی سراغ اپیزود دوم می‌روید، متوجه می‌شوید تمام نگرانی‌ها بی‌دلیل نبوده است. افت کیفیت از اپیزود اول تا دوم به قدری شما را به تعجب وامی‌دارد که فکر می‌کنید انگار کل بودجه‌ی فصل دوم «قفل آبی» را روی همان یک اپیزود خرج کرده بودند. این اتفاق دقیقا برای انیمه «اوزوماکی» هم افتاد که قسمت اول محشری داشت، اما از اپیزود دوم چنان به قهقرا رفت که همه این انیمه را در شبکه‌های اجتماعی به باد انتقاد گرفتند.
از افکت‌های بی‌سلیقه‌ای برای ترانزیشن‌ها در فصل دوم «قفل آبی» استفاده شده است.
در قسمت دوم که «قاتل و نینجا» (Assassin and Ninja) نام دارد، اولین مسابقه‌ی مهم فصل برگزار می‌شود؛ مسابقه‌ای که به خوبی نشان می‌دهد مشکل فصل دوم انیمه «قفل آبی» در چیست. بگذارید اینطور شروع کنیم که «قفل آبی» در زمین فوتبال اساسا حکم شطرنج را دارد. بازیکنان مدام درباره‌ی هر پاس و سانتری فکر می‌کنند، تصمیم می‌گیرند و خلاصه برای هر ضربه زمینه‌سازی می‌شود. این را در فصل اول هم دیده بودیم. اما در فصل دوم این قضیه حتی شدیدتر شده است. در طول بازی، شخصیت‌ها به سختی از جایشان تکان می‌خورند، حتی اگر هم تکان بخورند، حرکات آن‌ها با فریم‌های ثابت نمایش داده می‌شود. به جای نقاشی و فریم‌های بیشتر، از جلوه‌های ویژه‌ی پرزرق و برق برای بالا بردن هیجان تصویر استفاده شده است، کاراکترها اغلب با CGI تکان می‌خورند.
یک ایراد بزرگ که در این مسابقه می‌توانید ببینید این است که هیچ توالی انیمیشنی وجود ندارد؛ یعنی یک فریم ثابت با کاراکترها نشان داده می‌شود، تصویر کات می‌خورد به یک فریم ثابت دیگر و ما باید باور کنیم که این کاراکترها بوده‌اند که در زمین جابجا شده‌اند؛ در حالی که بیشتر به نظر می‌رسد بازیکنان به طرز کاملا سحرآمیزی از جاهای مختلف زمین سردرمی‌آورند. حالا اینکه چندتایی فریم و صحنه‌ی ترانزیشن هم این وسط گنجانده بودند، واقعا لطف زیادی به انیمه نمی‌کند.
انیمیشن فصل دوم «قفل آبی» هم کیلومترها با فصل اول انیمه فاصله دارد و واقعا مایه‌ی شرمساری است؛ زیرا به جز مشکل انیمیشن، فصل دوم «بلو لاک» از هر نظر کار فوق‌العاده‌ای انجام می‌دهد. چه این طرح‌های داستانی باشد، چه درگیری بین بازیکنان، پیشرفت‌های شخصیتی، سبک نقاشی. این‌ها همه مسیر فصل اول را ادامه می‌دهند. برای همین اگر از فریم‌های ثابت فصل دوم اسکرین‌شات بگیرید و به کسی که تابه‌حال انیمه «قفل آبی» را ندیده نشان دهید، هرگز فکر نمی‌کند که انیمه چیز بدی به نظر می‌رسد. علاوه بر این‌ها، آهنگ‌های آغازین و پایانی مجموعه هم عالی هستند و حتی انیمیشن این تیتراژها از خود انیمه بهتر است.
چه چیز موجب افت کیفیت فصل دوم انیمه «قفل آبی» شد؟
استودیوی پشت انیمه «قفل آبی» استودیوی «ایت‌بیت» (Eight Bit) است که «وقتی به عنوان یک اسلایم تناسخ پیدا کردم» (That Time I Got Reincarnated as a Slime) و «کمپ آرام» (Laid-Back Camp) را هم ساخته‌اند. با اینکه انیمه‌های محبوبی در کارنامه‌ی این استودیو وجود دارد، اما «ایت‌بیت» معروف است به اینکه همیشه نیرو کم دارد و بیش‌ازحد از همین نیروهای اندک‌اش کار می‌کشد. با اینکه این موضوع برای اغلب استودیوهای انیمه‌سازی در ژاپن صدق می‌کند، اما قضیه‌ی «ایت‌بیت» بین خود این استودیوها هم مثال‌زدنی است. مخصوصا که شرکت «کودانشا» (Kodansha) که شرکت بالاسری آن‌هاست، استودیو را مجبور کرده تا هرچه سریع‌تر یک فصل دیگر برای «قفل آبی» بیرون بدهند. انگار که می‌دانند طرفداران بی‌شمار مانگا برایشان فرقی ندارد محصول نهایی انیمه چه خواهد بود. آن‌ها به هر حال پای «بلو لاک» می‌نشینند و چه بهتر برای استودیو که با خیال راحت می‌تواند تا جایی که می‌شود از بودجه‌ی انیمه بزند.
طبق گزارشات به خاطر همین دشواری‌ها کارگردان فصل اول پروژه را ترک کرد. کارگردان فیلم «قفل آبی» هم برای فصل دوم انیمه بازنگشت. حتی کارگردان فصل دوم هم بعد از یک اپیزود از «بلو لاک» کنار رفت. انیماتورهای سابق گفته‌اند که از آن‌ها بیگاری می‌کشیدند. مثل اینکه بالادستی‌هایشان آن‌ها را مجبور می‌کردند که هرطور شده سروته هر اپیزود را هم بیاورند و حتی مهم نیست تعداد فریم‌ها به‌شدت کم باشد. حتی پیش از پخش انیمه، برخی از فریم‌های ساخته‌شده را هم دور ریختند و با این حساب، تمام انتقادات سر انیماتورها خراب شد. درحالی که باید در نظر داشته باشید که اگر فصل دوم «قفل آبی» زمان تولید بیشتری نسبت به فصل اول انیمه داشت، می‌توانست با همین نیروی محدود فرصت کافی به انیماتورها بدهد تا کیفیت مجموعه را حفظ کنند. تاکنون که استودیو درباره‌ی انتقادات هیچ اظهار نظری نکرده است. هیچ اتحادیه‌ای هم برای انیماتورها در ژاپن وجود ندارد و کارکنانشان معمولا فریلسنر هستند که سختگیری بر آن‌ها را راحت‌تر می‌کند. یکی از این فریلنسرها نتوانست به سکوت خود در برابر انتقادات به افت کیفیت «بلو لاک» ادامه دهد . علنا از شرایط سختی که در فرایند تولید انیمه متحمل شده گفت.
انیماتورها زبان به انتقاد از «قفل آبی» گشودند
افت کیفیت انیمیشن فصل دوم فقط طرفداران را ناراضی نکرد، بلکه صدای انیماتورها را هم درآورد. مارتین ریس، یکی از این انیماتورهاست که روی چند قسمت از فصل دوم «بلو لاک» کار کرده است. او روی پروژه‌های دیگری مثل «نیر اوتوماتا» (Nier Automata) و «دان دا دان» (Dandadan) هم چند اپیزودی کار کرده که نشان می‌دهد ایراد از کار این انیماتور نیست که مشخصا در پروژه‌های دیگر، خروجی‌های خوبی داشته است. مارتین در تیک‌تاک درباره‌ی دلایل اصلی پشت مشکلات انیمیشن انیمه «قفل آبی» حرف زد و همانطور که خیلی از ما گمان می‌کردیم، توضیح داد که دشواری اصلی تیم انیمیشن این بوده که باید در مدت زمان کمتر، اپیزودهای بیشتری را انیمیت می‌کردند. این را بگذارید کنار دستمزد پایین این انیماتورها که به دلیل ددلاین‌های فشرده‌ای که دارند، باید سریع‌تر از حد معمول کارها را تحویل می‌دادند. تازه بسیاری از کسانی که در فصل اول در تیم حضور داشتند، از فصل دوم کنار گذاشته شدند.
تعدیل نیرو و جایگزین شدن نیروهای قبلی با انیماتورهای تازه خودش فرایند تولید را به تعویق انداخت. به گفته‌ی مارتین، شرایط کار به قدری وحشتناک بود که او پس از اتمام کارش در قسمت دوم، پروژه را ترک کرد، حتی با وجود اینکه قرار بوده روی ۵ قسمت برای فصل دوم انیمه «قفل آبی» کار کند. مارتین توضیح داده که خودش وقتی شرایط ساخت انیمه را دیده، کاملا انتظار داشته که نتیجه‌ی نهایی چیز جالبی از آب درنیاید و متأسفانه همینطور هم شد. حتی همین استعفای مارتین نشان می‌دهد که باید وسط کار، یک انیماتور دیگر را پیدا می‌کردند تا کار او را انجام دهد که یعنی مشکلات در طول ساخت فصل دوم، مدام روی هم تلنبار شده‌اند.
یکی دیگر از انیماتورهای باسابقه (که تحت نام EVAKOI شناخته می‌شود) که روی انیمه‌هایی مثل «بلیچ»، «موشوکو تنسی» (Mushoku Tensei Jobless Reincarnation)، «مدرسه قهرمانانه من» (My Hero Academia) و حتی یک اپیزود از خود «قفل آبی» کار کرده است، درباره‌ی این افت کیفیت اظهار نگرانی کرد: «وضعیت «قفل آبی» دیگر خنده‌دار نیست، حتی بسیار غم‌انگیز است. من شخصا انیماتورهای زیادی را از قسمت‌های جدید مجموعه می‌شناسم و اکثر آن‌ها انیماتورهای خوبی هستند و با جرئت می‌گویم برخی از آن‌ها عالی هستند. به عنوان کسی که در یک قسمت در فصل اول کار کردم، می‌توانم بگویم که شرایط در دوران من هم به همین شکل بود و محدودیت زمانی زیادی وجود داشت. یادم می‌آید که چند طرح متحرک درست کرده بودم که هیچ چیز عجیب و غریبی هم نبودند. اما همه‌ی آن‌ها را به فریم‌های ثابت تبدیل کردند. بهانه‌ی استودیو هم این بود که می‌خواستند تمرکزشان را فقط بر یک چیز بگذارند. چون وقت نداشتند و آدم دیگری هم نبود که بعد از من روی این طرح‌ها کار کرده و به ددلاین نهایی برساند.»
این انیماتور تأکید داشت که با اینکه انیمیشن فصل دوم در مقایسه با فصل اول انیمه به‌شدت خراب شده، اما باز هم نباید تقصیرها را گردن انیماتورها و کارکنان جزء انداخت؛ چون آن‌ها همیشه تلاششان را می‌کنند تا محصول نهایی بهترین چیزی باشد که با وجود تمام کمبودها می‌توان به دست مخاطب رساند. او از بینندگان خواست توجه خود را به نقاشی‌های فصل ۲ هم معطوف کنند که عموما کیفیت بالایی دارند: «می‌بینید که حتی اگر کیفیت کلی انیمه به خاطر محدودیت زمانی تحت تأثیر قرار گرفته است، نقاشی‌ها معمولا کیفیت خوبی در طول مجموعه دارند. انیماتورها خوب می‌دانند که چطور باید طرح بزنند و چطور این طرح‌ها را به حرکت دربیارند. فقط زمان کافی برایش ندارند. برای همین تمام تمام انتقادات باید متوجه استودیوی اصلی «قفل آبی» باشد.»
آیا «قفل آبی» می‌تواند به روزهای اوج بازگردد؟
متأسفانه، اینجور مواقع خیلی کاری از دست کسی برنمی‌آید و گوش استودیوها هم به انتقادات بدهکار نیست. سیستم شرکت‌های ژاپنی انیمه اساسا بر تعداد کارکنان کم، دستمزد پایین و فرصت اندک بنا شده است. انتقادات بینندگان تنها می‌تواند تلنگری به سازندگان باشد و برای اینکه بار دیگر «بلو لاک» را در اوج خود ببینیم، باید برای یک فصل دیگر انیمه صبر کنیم. امیدواریم تا آن زمان سازندگان انیمه «قفل آبی» به فکر افتاده و از اشتباهات فصل دوم درس گرفته باشند. به ویژه دستمزد تیم انیمیشن و زمان آن‌ها را بیشتر کنند تا دیگر با افتضاحات این‌چنینی مواجه نشویم. مانگای «قفل آبی» یکی از محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین مانگاهای ورزشی حال حاضر است و واقعا جای تأسف دارد که مانگایی با این کیفیت، در فصل دوم انیمه با چنین مشکلی مواجه شد. فصل دوم «بلو لاک» به آرک جذاب مسابقات جوانان زیر بیست سال می‌پردازد، اما چیزی که بعد از این در مانگا آمده حتی جذاب‌تر است. ولی اگر بخواهند با همین وضعیت به ساخت انیمه ادامه داده و این آرک را نشان دهند، امیدواریم حداقل فکری به حال دستمزدها و ددلاین‌ها کرده یا کلا استودیوی سازنده‌ی «قفل آبی» را عوض کنند.
منبع: Gamerant
