رتینوئید چیست و چه مزایا، عوارض و انواعی دارد؟
پوست ما برای حفظ شادابی و سلامت خود به مراقبت‌های ویژه و مناسبی نیاز دارد. در همین راستا ترکیبات مختلفی برای بهبود مشکلات پوستی و حفظ زیبایی آن معرفی شده‌اند که رتینوئید هم یکی از آن‌ها است. هر یک از انواع رتینوئیدها توانایی‌های مخصوص خودشان را دارند و برای رفع یک سری از اختلالات پوستی مفید هستند. اگر می‌خواهید به سراغ استفاده از این ترکیبات بروید اما هنوز با ماهیت، انواع، فواید و عوارض آن‌ها آشنایی ندارید تا آخر این مطلب از دیجی‌کالا مگ با ماه همراه باشید.
رتینوئید چیست؟
انواع رتینوئید چه هستند؟
مزایای استفاده از رتینوئید چیست؟
عوارض جانبی استفاده از رتینوئیدها چیست؟
چگونه از رتینوئیدها استفاده کنیم؟
چه کسانی نباید از رتینوئیدها استفاده کنند؟
رتینوئیدها با چه ترکیباتی تداخل دارند؟
رتینوئید چیست؟
رتینوئیدها گروهی از ترکیبات مشتق شده از ویتامین A هستند که به دلیل تاثیرات مثبت خود بر پوست و مشکلات آن به طور گسترده‌ای در محصولات درمانی و مراقبتی پوست مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ترکیبات به دو صورت خوراکی و غیر خوراکی یا همان موضعی در دسترس هستند. رتینوئیدهای موضعی می‌توانند در قالب محصولاتی چون کرم، سرم و لوسیون تولید شوند تا افراد بتوانند آن‌ها را به طور مستقیم روی پوست خود بمالند. در همین حال رتینوئیدهای خوراکی شامل قرص‌ها و کپسول‌هایی می‌شوند که افراد باید آن‌ها را از طریق دهان مصرف کنند.
انواع رتینوئید چه هستند؟
همانطور که گفتیم رتینوئیدها انواع مختلفی دارند و به صورت کلی به دو دسته‌ی خوراکی و غیر خوراکی تقسیم می‌شوند. برخی از رتینوئیدها برای مصرف نیاز به تجویز مستقیم پزشک دارند و این یعنی شما نمی‌توانید بدون تشخیض متخصص از آن‌ها استفاده کنید. اشکال ضعیف این ترکیبات را می‌توانید در قالب محصولات پوستی برندهای مختلف تهیه و استفاده نمایید.
آداپالن
آداپالن که در میان مردم با نام تجاری «ژل دیفرین» هم شناخته می‌شود یکی از کاربردی‌ترین انواع رتینوئیدهای موضعی است که به طور ویژه برای درمان آکنه‌های خفیف تا متوسط مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع رتینوئید علاوه بر درمان آکنه‌ی پوستی از بروز دوباره‌ی آن هم جلوگیری می‌کند و بافت و رنگ طبیعی پوست را بهبود می‌بخشد. شما می‌توانید اشکال ضعیف آداپالن را بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک تهیه و استفاده کنید؛ اما اشکال قوی‌تر آن را باید زیر نظر پزشک متخصص مصرف نمایید.
رتینول
رتینول محبوب‌ترین و پرطرفدارترین شکل رتینوئید است که در مراقبت از پوست کاربردهای بسیار زیادی دارد. این نوع رتینوئید می‌تواند با تحریک گردش سلولی و همینطور افزایش تولید کلاژن علائم پیری پوست را از بین ببرد، آکنه و جای آن را کاهش دهد و پوست را روشن‌تر کند. رتینول برای درمان بسیاری از بیماری‌های پوستی جدی و شدید مانند سارکوم کاپوزی، ملاسما و پسوریازیس مورد استفاده قرار می‌گیرد. شما می‌توانید اشکال ضعیف رتینول را بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک و با تهیه‌ی محصولات پوستی مناسب و موثر مصرف کنید.
رتینال
رتینال یا همان رتینالدئید یکی از قوی‌ترین مشتقات ویتامین A است که می‌تواند برای درمان آکنه، هایپرپیگمانتاسیون و پیری پوست مفید واقع شود. جالب است بدانید که میزان تاثیرگذاری رتینال ده برابر رتینول است اما بسیار کمتر از این ماده پوست را تحریک می‌کند و عوارض جانبی سطحی‌تری دارد. محصولات حاوی رتینال بسیار کمتر از محصولات حاوی انواع رتینوئیدهای دیگر هستند و گاهی اوقات حتی فروشندگان هم ممکن است آن را با رتینول اشتباه بگیرند.
ترتینوئین
ترتینوئین نوعی رتینوئید موضعی بسیار قوی است که برای استفاده از غلظت‌های بالای آن به دستور پزشک نیاز پیدا می‌کنید. این ماده برای درمان آکنه، هایپرپیگمانتاسیون و چین‌وچروک‌های سطحی پوستی مفید واقع خواهد شد. علاوه بر این‌ها بسیاری از پزشکان مصرف ترتینوئین را به افراد مبتلا به بیماری پسوریازیس هم توصیه می‌کنند. شما می‌توانید غلظت‌های پایین این ماده را از داروخانه برای درمان مشکلات پوستی خود مانند جوش‌های التهابی خفیف تا متوسط تهیه نمایید.
ایزوترتینوئین
ایزوترتینوئین یکی از انواع رتینوئیدهای خوراکی قوی است که برای درمان آکنه‌های شدید و مخرب مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر آکنه‌های پوستی شما به درمان‌های دیگر پاسخ نداده باشند پزشک متخصصتان پس از آزمایش‌های دقیق، این دارو را برای شما تجویز می‌کند. ایزوترتینوئین با کاهش اندازه و فعالیت غدد چربی پوست از مسدود شدن منافذ آن جلوگیری کرده و در نتیجه التهابات و جوش‌های پوستی را از بین می‌برد. دوره‌ی درمان با این دارو معمولا بین ۴ الی ۶ ماه طول می‌کشد و بسیاری از افراد با گذشت این مدت زمان از مصرف آن نتایج خوبی را به دست می‌آورند.
تازاروتن
تازاروتن نوع دیگری از رتینوئیدهای موضعی است که مانند تمام ترکیبات مشتق شده از ویتامین A می‌تواند برای درمان آکنه، پسوریازیس و همینطور چین‌وچروک‌های پوستی موثر باشد. این ماده معمولا در غلظت‌های ۰.۱ درصد و ۰.۰۵ درصد برای افراد تجویز می‌شود و باید با دستور پزشک و به طور دقیق مورد استفاده قرار بگیرد تا باعث بروز عوارض جانبی جدی نشود.
بکساروتن
بکساروتن نوع خاصی از رتینوئیدهای خوراکی است که به طور ویژه برای درمان برخی سرطان‌ها از جمله لنفوم سلول T جلدی (CTCL) مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با فعال‌سازی گیرنده‌های رتینوئید در بدن فرآیند رشد و تولید سلول‌های پوستی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بهبود سرطان را تسریع می‌بخشد. این رتینوئید باید زیر نظر پزشک متخصص استفاده شود چرا که عوارض جانبی آن کاملا با انواع دیگر رتینوئیدها متفاوت است.
مزایای استفاده از رتینوئید چیست؟
رتینوئیدها می‌توانند با تسریع فرآیند گردش سلولی باعث ریزش سلول‌های مرده و تجدید سلول‌های پوستی شوند. همین موضوع می‌تواند پوست را به تولید کلاژن و الاستین بیشتر تحریک کند؛ این دو ماده که هر دو نوعی پروتئین به شمار می‌آیند به افزایش انعطاف‌پذیری، درخشندگی و جوانسازی پوست کمک می‌کنند. در زیر مهم‌ترین و اصلی‌ترین مزایای استفاده از رتینوئید را به شما معرفی کرده‌ایم.
- کاهش خطوط ریز و چین‌وچروک‌های ناشی از پیری پوست
- کمک به درمان پسوریازیس با لایه‌برداری پوست و کاهش التهابات آن
- کمک به درمان و پیشگیری از آکنه با کنترل سبوم پوست
- کاهش لکه‌های پوستی با مدیریت و کاهش تولید رنگدانه‌های پوستی
- کمک به درمان و کاهش ترک‌های پوستی
- کمک به درمان بیماری‌های پوستی جدی مانند سرطان سارکوم کاپوزی و لنفوم سلول T جلدی
عوارض جانبی استفاده از رتینوئید چیست؟
رتینوئیدها هم درست مانند هر نوع ترکیب و ماده‌ی دیگری می‌توانند با یک سری از عوارض جانبی خاص همراه باشند؛ شما باید پیش از مصرف آن‌ها با این اثرات آشنایی پیدا کنید.
- قرمزی و التهاب پوست
- پوسته پوسته و خشک شدن پوست
- خارش و تورم پوست
- حساسیت شدید پوست هنگام قرار گرفتن در معرض خورشید
- سوزش و تاول زدن پوست
- کاهش سرعت درمان بریدگی‌ها و زخم‌ها
- تغییر رنگ پوست
مصرف رتینوئیدهای خوراکی می‌تواند با عوارض جانبی زیر همراه باشد:
- سردرد و گیجی شدید
- درد شکم، حالت تهوع و اسهال
- از دست دادن دید در شب
- درد عضلانی، مفصلی و استخوانی
- خون دماغ شدن و حساس شدن لثه‌ها
- گرگرفتگی یا تعریق شدید
- رشد موهای زائد یا ریزش مو
- خشکی پوست در نزدیکی چشم، دهان و بینی
در صورت بروز هر یک از علائم گفته شده باید مصرف دارو را قطع کنید و در اسرع وقت به سراغ مشاوره با یک متخصص پوست بروید.
چگونه از رتینوئید استفاده کنیم؟
هنگام مصرف رتینوئیدهای خوراکی یا موضعی تجویزی باید طبق دستورالعمل پزشک خود عمل کنید. اگر هم می‌خواهید از رتینوئیدهای موضعی بدون نسخه استفاده کنید باید طبق راهنمای روی بسته‌بندی آن‌ها پیش بروید. با این حال نکات زیر می توانند باعث شوند از مصرف این ترکیبات پوستی تجربه‌ی بهتری داشته باشید.
- در ۲ الی ۴ هفته‌ی اول تنها به صورت یک روز در میان از رتینوئیدها استفاده کنید.
- در روزهای اولیه‌ی استفاده از محصولات حاوی رتینوئید آن‌ها را بعد از ۳۰ الی ۶۰ دقیقه بشویید.
- پس از مصرف رتینوئیدها از یک مرطوب‌کننده‌ی قوی و مناسب که در منافذ پوست نفوذ نمی‌کند استفاده کنید.
- استفاده از ضد آفتاب در هنگام مصرف رتینوئید اهمیت بسیار زیادی دارد؛ چرا که در این دوره‌ی زمانی پوست شما به شدت حساس می‌شود و آفتاب بیشتر از پیش می‌تواند به آن آسیب بزند.
چه کسانی نباید از رتینوئید استفاده کنند؟
با وجود فواید بسیار زیاد رتینوئیدها برای سلامت و شادابی پوست برخی از افراد نباید از این دسته از ترکیبات استفاده کنند.
- افرادی که باردار هستند یا در دوران شیردهی به سر می‌برند هرگز نباید به سراغ مصرف رتینوئیدها، به طور ویژه اشکال خوراکی آن، بروند چرا که این کار می‌تواند باعث بروز اختلالات جسمانی مادرزادی شود.
- کسانیکه قصد بارداری دارند باید برای پیشگیری از بروز هر مشکلی مصرف رتینوئیدها را بین ۲ ماه تا ۳ سال پیش از باردار شدن متوقف کنند. این مدت زمان به نوع رتینوئید مصرف شده توسط شما بستگی دارد.
- در هنگام مصرف رتینوئیدهای خوراکی، نباید به سراغ اهدای خون بروید.
- افراد مبتلا به بیماری‌های پوستی روزاسه و اگزمای فعال نباید به سراغ استفاده از رتینوئیدها بروند چرا که این ترکیبات باعث تشدید علائم این اختلالات می‌شود.
- اگر در گذشته به مصرف رتینوئیدها حساسیت نشان داده‌اید؛ باید استفاده از آن‌ها را تنها زیر نظر پزشک متخصص از سر بگیرید.
- نوجوانان مبتلا به آکنه‌ی شدید باید رتینوئیدها را زیر نظر پزشک متخصص مصرف کنند.
- افرادی که پوستشان به دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید به شدت آسیب دیده یا سوخته است باید پس از رفع سوزش و درد خود مصرف رتینوئیدها را شروع کنند.
- افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی و کلیوی نباید بدون تشخیص پزشک متخصص از رتینوئیدهای خوراکی استفاده کنند.
رتینوئید با چه ترکیباتی تداخل دارد؟
متخصصان پیشنهاد می‌کنند که هنگام استفاده از رتینوئیدها، مصرف تونرها، شوینده‌ها و پاک‌کننده‌هایی که می‌توانند باعث خشکی پوست شوند را کنار بگذارید. افزودن لایه‌بردارهای شیمیایی حاوی آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA) و بتا هیدروکسی اسیدها (BHA) به روتین پوستی خود در هنگام استفاده از رتینوئیدها پوست شما را به شدت تحریک می‌کند. برعکس این دو ترکیب که باید با احتیاط در روتین پوستی حاوی رتینوئید قرار بگیرند، سرم ویتامین C می‌تواند با رتینوئیدها به خوبی ترکیب شود و حتی احتمال تحریک پوستی را کاهش دهد.
کلام آخر
به طور کلی رتینوئیدها یکی از محبوب‌ترین و موثرترین ترکیباتی هستند که می‌توانید برای درمان و رفع بسیاری از مشکلات پوستی خود مانند آکنه، علائم پیری و هایپرپیگمانتاسیون از آن‌ها استفاده کنید. اگر از اشکال بدون نسخه‌ی رتینوئیدها نتیجه‌ای نگرفتید باید به سراغ محصولات تجویزی بروید و زیر نظر یک پزشک متخصص اختلالات پوستی خود را درمان کنید.
منبع: Health ,Medical News Today
