راهنمای کامل نگهداری و تکثیر گیاه فیکوس بنجامین در خانه

فیکوس بنجامین یا انجیر برگ‌ریز یکی از گیاهان آپارتمانی زیبا و بومی مناطق استوایی و نیمه‌استوایی است. اگر دوست دارید در خانه یک درختچه‌ی زیبا داشته باشید، بنجامین گزینه‌ی مناسبی است. در ادامه در مورد روش‌های نگهداری و مراقبت از بنجامین بیشتر بخوانید.

انجیر برگ‌ریز یا فیکوس بنجامین چیست؟

انجیر برگ‌ریز یا درخت فیکوس که با نام فیکوس بنجامین هم شناخته می‌شود، به‌عنوان یک درخت همیشه‌سبز در اقلیم استوایی و نیمه‌استوایی رشد می‌کند اما در خانه، محل کار و دفاتر اداری هم به‌عنوان گیاه آپارتمانی نگهداری می‌شود. نگهداری از بنجامین راحت است و این گیاه زمانی که به شرایط محیط عادت کند، رشد خوبی خواهد داشت.

این گیاه زیبا شاخه‌های باریکی دارد که از یک تنه‌ی خاکستری روشن، با برگ‌های تیره، متراکم و براق، به شکل قوس‌دار منشعب می‌شوند. کسانی که این گیاه را در خانه نگهداری می‌کنند، معمولا آن را مرتب هرس می‌کنند تا ارتفاع آن در حدود ۱ تا ۲ متر باقی بماند. گاهی اوقات برای تزیین بیشتر این گیاه، ساقه‌های آن را به صورت تزیینی می‌بافند. این گیاه سریع رشد می‌کند و ممکن است سالی یک بار نیاز به تعویض گلدان داشته باشد؛ اما برای اینکه بهترین نتیجه را بگیرید، تعویض گلدان را در اوایل بهار انجام دهید. انجیر برگ‌ریز برای انسان و حیوانات خانگی مسموم‌کننده است.

جدول اطلاعات کلی در مورد بنجامین

مراقبت از گیاه بنجامین

در آب و هوای گرمسیری، انجیر برگ‌ریز را می‌توان به‌عنوان درختی که ارتفاع آن تا ۱۸ متر می‌رسد، پرورش داد و گاهی اوقات آن را به‌عنوان گیاه پرچین کاشته و هرس می‌کنند. فیکوس بنجامین به‌راحتی در داخل خانه در گلدان‌های پر از مخلوط خاک گلدان و در نور غیرمستقیم و زیاد یا در مناطق آفتابی که کمی سایه‌ی بعدازظهر دارند رشد می‌کند. در طول فصل رشد، این گیاه باید به طور منظم آبیاری شود، اما از پاییز تا اواخر زمستان می‌تواند خاک خشک‌تری داشته باشد.

نور

بنجامین به یک محیط روشن با مقدار زیادی تابش غیرمستقیم نور آفتاب نیاز دارد. بهتر است در ابتدای صبح کمی نور مستقیم هم دریافت کند. این گیاه در زیستگاه طبیعی خود در مناطقی نیمه‌سایه رشد می‌کند اما در فضاهای بسته برای رشد کردن و زنده ماندن به نور نسبتا خوب نیاز دارد. برای نگهداری از فیکوس بنجامین باید مکانی روشن داشته باشید و برای نگهداری در اتاق‌ها و خانه‌های تاریک مناسب نیست.

گلخانه‌ها و پاسیوهای خانه‌های قدیمی به خاطر رطوبت بالا و نور زیادی که دارند، معمولا محیط مناسبی برای نگهداری از این گیاه هستند. راهروهای پرنور هم می‌توانند مکان خوبی برای نگهداری گیاه باشند اما اگر در مناطق سردسیر زندگی می‌کنید، این گیاه را نباید در راهرو نگهداری کنید چون دمای پایین برای گیاه مناسب نیست.

خاک

هر خاک غنی که زهکشی خوبی داشته باشد برای بنجامین مناسب است. این گیاه نیاز به خاکی با مواد مغذی ندارد اما باید چند وقت‌یک بار به آن کود بدهید چون رشد سریعی دارد. موقع تعویض گلدان، از خاک گلدانی استفاده کنید که حاوی پرلیت، ماسه و ورمیکولیت باشد تا زهکشی آن بهبود پیدا کند.

خاک‌های معمولی گلدان که در گل‌فروشی‌ها و گلخانه‌ها عرضه می‌شود برای این گیاه مناسب است.

آب

این گیاه باید خاک همیشه مرطوب داشته باشد ولی اجازه ندهید که برای مدت طولانی در آب بماند. آبیاری زیاد گلدان باعث ریختن برگ بنجامین می‌شود. یا حتی ممکن است ریشه‌ها از درون گلدان شروع به پوسیدن کنند. این گیاه در منطقه‌ی بومی خود معمولا در ابتدای فصل خشک سال، دچار ریزش برگ می‌شود. به همین دلیل این گیاه نسبت به تغییر در رطوبت خاک، حساس است. سعی کنید همیشه برنامه‌ی آبیاری منظمی برای بنجامین داشته باشید.

اگر قصد دارید برای مدتی در منزل نباشید، باید از قبل فکری برای آبیاری گیاه بکنید. یا آبیاری آن را به کسی بسپارید یا با روش‌هایی که در مطلب زیر معرفی کردیم، شرایطی را فراهم کنید تا در چند روز غیبت شما از منزل، دچار خشکی و کم‌آبی نشود.

• چگونه وقتی به سفر می‌روید از خشک شدن گیاهان آپارتمانی عزیزتان جلوگیری کنید؟

دمای هوا و رطوبت

درخت فیکوس در دمای شبانه‌ی ۱۸ تا ۲۱ درجه و در دمای روزانه‌ی ۲۳ تا ۲۹ درجه‌ی سانتی‌گراد بهترین عملکرد را دارد. برای تنظیم دمای خانه در حدی که مناسب این گیاه باشد از ترموستات استفاده کنید. در تابستان از وسایل سرمایشی با دمای خیلی پایین استفاده نکنید چون انجیر برگ‌ریز در فضای بسته دمای کمتر از ۲۰ درجه را دوست ندارد.

بنجامین به‌عنوان یک گیاه استوایی، رطوبت بالای محیط را ترجیح می‌دهد. رطوبت پایین در محیط اطراف گلدان باعث خشک شدن یا چروک شدن برگ گیاه می‌شود. برای اینکه رطوبت خانه را تنظیم کنید، به خصوص در فصل زمستان از دستگاه‌های رطوبت‌ساز یا بخور استفاده کنید.

پای گیاه را با غبارپاشی همیشه مرطوب نگه دارید و برای جلوگیری از خشک شدن برگ‌ها، گاهی اوقات آن‌ها را با غبارپاشی کنید.

کود

این گیاه رشد نسبتا زیادی دارد به همین دلیل در فصل رشد باید به آن کود بدهید تا مواد مغذی لازم برای رشد گیاه کم نشود. در ابتدای فصل رشد از کودهای مخصوص که به‌آرامی در گلدان آزاد می‌شوند، استفاده کنید. در بهار و تابستان می‌توانید هر ماه به گیاه کود بدهید. در پاییز و زمستان، هر دو ماه یک بار کود دادن را امتحان کنید.

اگر بنجامین با وجود نور خوب و ایدئال، دمای مناسب، رطوبت کافی و مقدار کافی کود باز هم دچار ریزش برگ‌ها می‌شود، مقداری کود حاوی منیزیم و منگنز پای آن بریزید.

انواع فیکوس

گیاه فیکوس انواع مختلفی دارد که ویژگی‌های متفاوتی دارند. رایج‌ترین انواع آن در ادامه آورده شده‌اند.

F. benjamina

این مدل برگ‌های باریک و براق و سبزرنگ دارد و در قالب درختچه‌های کوچک رشد می‌کند. این گیاه نسبت به سرما و سایه، کم‌تحمل‌تر است و به نور بیشتری نیاز دارد. این گونه از بنجامین، مدل دو رنگ هم دارد که نام آن‌ها F. benjamina variegata و F. benjamina ‘Starlight’ است.

F. elastica

فیکوس برگ‌های ضخیم، براق و بزرگ دارد و یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین گیاهان آپارتمانی است. این نوع فیکوس هم انواع مختلفی دارد.

F. lyrata

فیکوس لیراتا یا انجیر ربابی برگ‌هایی بزرگ و شبیه ویولون دارد و ارتفاع برگ‌ها به ۴۵ سانتی‌متر هم می‌رسد.

هرس کردن

بنجامین رشد سریعی دارد و خیلی زود تبدیل به درختچه‌ای بزرگ می‌شود. برای اینکه بیش از اندازه بلند نشود و همیشه شکل و اندازه‌ی مورد نظر شما را داشته باشد باید حتما آن را هرس کنید. البته زمان هرس کردن بسیار مهم است. هرس کردن را باید در فصلی انجام دهید که گیاه در مرحله‌ی فعال رشد قرار ندارد. بیشتر گیاهان فیکوس در بهار و تابستان فعال هستند و رشد آن‌ها در پاییز کم می‌شود. این گیاهان در فصل زمستان تقریبا به خواب می‌روند و این فرصت زمانی خوبی برای هرس گیاه اسن و فیکوس بنجامین از هرس کردن آسیبی نمی‌بیند.

برای پیشگیری از ایجاد آفت‌ها مثلا قارچ، بهتر است که شاخه و برگ‌های خشک و مرده‌ی گیاه را جدا کنید. این مدل هرس کردن که شامل بریدن شاخه‌ها و برگ‌های مرده است، در هر فصلی از سال قابل انجام است. برای هرس کردن گیاه از قیچی مخصوص که ضدعفونی‌شده و تیز باشد استفاده کنید.

تکثیر فیکوس بنجامین

فیکوس بنجامین یکی از گیاهانی است که به‌راحتی از طریق قلمه زدن تکثیر می‌شود؛ حتی بدون استفاده از هورمون ریشه‌زایی. بهتر است که قلمه‌ی مورد نظر را در فصل بهار بگیرید و در فصلی تکثیر گیاه را انجام دهید که بتوانید گرما و رطوبت بیشتری برای آن فراهم کنید. فیکوس به‌ندرت از دانه رشد می‌کند و بیشتر گیاهان آپارتمانی در فضای بسته میوه نمی‌دهند و دانه تولید نمی‌کنند.

برای قلمه زدن فیکوس بنجامین مراحل زیر را دنبال کنید؛

۱. قلمه‌ای به طول ۸ تا ۱۰ سانتی‌متر از گیاه جدا کنید. این قلمه باید حداقل دو برگ داشته باشد و از نوک یک شاخه‌ی سالم جدا شود. اگر برگ اضافه دارد، از نیمه‌ی پایینی قلمه، برگ‌ها را جدا کنید. اگر دوست دارید می‌توانید این قسمت را در هورمون ریشه‌زایی بگذارید.

۲. انتهای قلمه را در یک گلدان یا ظرف حاوی پیت‌ماس مرطوب قرار دهید. ظرف را با یک کیسه‌ی پلاستیکی بزرگ بپوشانید طوری که پلاستیک با قلمه تماس پیدا نکند. می‌توانید یک چوب داخل خاک قرار دهید تا پلاستیک را بالا نگه دارد. انتهای کیسه‌ی پلاستیکی را در پایین گلدان ببندید.

۳. گلدان یا ظرف را در فضایی که نور زیاد و غیرمستقیم دارد قرار دهید. قلمه نباید زیر نور مستقیم قرار بگیرد. دمای اطراف قلمه باید بیشتر از ۲۰ درجه باشد. هر روز قلمه را غبارپاشی کنید تا رطوبت لازم برای رشد آن فراهم شود. اگر قسمت بالای خاک گلدان خشک شده، آن را مرطوب کنید.

۴. بین ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد تا قلمه‌های به اندازه‌ی کافی ریشه بزنند. کم‌کم می‌توانید شکافی در کیسه‌ی پلاستیکی ایجاد کنید تا گیاه به آب‌وهوای اتاق عادت کند.

۵. بعد از حدود ۶ هفته، قلمه را به یک گلدان مناسب منتقل کنید. از آن نگهداری کنید تا به یک درختچه‌ کوچک تبدیل شود. گیاه تکثیر شده را می‌توانید به عزیزان خود هدیه دهید.

• آموزش گام به گام قلمه زدن و تکثیر گیاهان آپارتمانی

تعویض گلدان بنجامین

گیاه سالم فیکوس، رشد سریعی دارد به‌ همین‌ دلیل همیشه باید مراقب گلدان آن باشید. اگر احساس می‌کنید که رشد گیاه شما کندتر از قبل شده، احتمالا به خاطر رطوبت کم یا دمای پایین است.

نیاز به تعویض گلدان به نحوه‌ی مراقبت شما از آن هم بستگی دارد. فیکوس تقریبا گیاه انعطاف‌پذیری است. آن را می‌توانید به شکل گیاه معمولی آپارتمانی، بونسای، گیاه زینتی بافته‌شده و… پرورش دهید. در بیشتر شرایط لازم است که سالانه، گلدان آن را عوض کنید. تعویض گلدان را در اوایل بهار انجام دهید.

زمستان‌گذرانی

فیکوس بنجامین شما حتی اگر در قالب یک گیاه آپارتمانی نگهداری می‌شود، باز هم می‌تواند از فضای باز لذت ببرد. در فصل‌هایی که آب‌وهوای مناسبی برای نگهداری فیکوس در فضای باز دارد، می‌توانید آن را به بیرون منتقل کنید. مثلا در تابستان فیکوس را بیرون ببرید ولی حواستان باشد که به محض خنک شدن هوا باید به فضای داخلی برگردد.

این گیاه را باید دور از هر گونه گرمای شدید، درزهایی که سرمای شدید دارند و وسایل سرمایش و گرمایش که به شکل باد می‌زوند، نگهداری کنید. تغییرات مداوم دما باعث ایجاد استرس در کیاه می‌شود.

آفت‌های رایج بنجامین

ریزش برگ‌های بنجامین اگر به خاطر دلایلی که بالاتر عنوان کردیم نباشد، احتمالا به دلیل آفت‌های رایج این گیاه است. بنجامین هم ممکن است به آفت‌های رایج سایر گل‌های آپارتمانی مثلا شته یا شپشک سفید دچار شود. برای از بین بردن آفت‌ها می‌توانید از صابون‌ها یا اسپری‌های مخصوص استفاده کنید.

مشکلات رایج گیاه فیکوس بنجامین

بنجامین گیاه سخت‌گیری نیست. رایج‌ترین مشکلی که برای فیکوس بنجامین پیش می‌آید، ریزش برگ‌ها است. این گیاه به خاطر وارد شدن انواع استرس که در شرایط زیر پیش می‌آید، ممکن است دچار ریزش برگ‌ها شود؛

• تعویض گلدان
• کمبود نیتروژن
• آب دادن بیش‌ازحد
• آب دادن کم
• نور کم
• تغییر دادن مداوم محل نگهداری گلدان
• قرار داشتن در مکانی که تغییرات دمایی آن زیاد است

وقتی گلدان در یک محیط جدید مستقر می‌شود و به شرایط آن عادت می‌کند معمولا مشکل ریزش برگ برطرف می‌شود.

• ۹ علت رایج ریزش برگ گیاهان آپارتمانی (و روش مقابله با آن‌ها)

پاسخ به سؤالات رایج در مورد فیکوس بنجامین

آیا نگهداری از بنجامین راحت است؟

نگهداری از فیکوس بنجامین راحت است چون این گیاه معمولا با شرایط محیط‌های داخلی خیلی زود وفق پیدا می‌کند.

رشد بنجامین سریع است یا کند؟

این گیاه اگر در شرایط مناسبی نگهداری شود، رشد سریعی دارد و معمولا ۶۰ سانتی‌متر در سال رشد می‌کند. به همین دلیل بسیار مهم است که مراقب گلدان گیاه باشید و هر زمان که نیاز بود آن را تعویض کنید. علاوه‌ بر‌ این، هرس کردن گیاه به طور مرتب و در فصل مناسب را فراموش نکنید تا ابعاد گلدان به اندازه‌ای که دوست دارید باقی بماند.

تفاوت بین انجیر برگ‌ریز و انجیر پرده‌ای (F. microcarpa) چیست؟

این دو گیاه مختلف را معمولا با هم اشتباه می‌گیرند یا هر دو را یک نوع گیاه در نظر می‌گیرند. البته این دو نوع گیاه شباهت‌های زیادی دارند. انجیر برگ‌ریز برگ‌هایی به سمت پایین دارد ولی انجیر پرده‌ای به سمت بالا رشد می‌کند.

منبع: Thespruce