چرا دانشمندان طرفدار ذخیره‌سازی مدفوع هستند؟

الهام سروری

۲۰ تیر ۱۴۰۱ | ۲۱:۰۰ زمان مورد نیاز برای مطالعه: ۳ دقیقه

ذخیره‌ی مدفوع برای آینده از آن بحث‌هایی است که همواره خبرساز بوده و هست؛ چراکه تا به امروز آزمایش‌های انجام شده بر روی این ماده‌ی به ظاهر چندش‌آور به درمان همه چیز، از بیماری کووید ۱۹ گرفته تا آزمایش‌های ضد پیری بر روی حیوانات، کمک کرده است. اما قضیه دقیقا چیست و چرا مدفوع انقدر ارزشمند است؟

ذخیره‌سازی مدفوع به درمان بیماری‌ها کمک می‌کند!

به طور کلی تکنیک میکروبیوتای مدفوع (fecal microbiota) را می‌توان شامل انتقال اجتماعی از میکروارگانیسیم‌های هم‌زیست (Microbiota) از یک فرد سالم به فردی دیگر دانست. چنین تکنیکی معمولاً برای درمان بیماری‌هایی مانند عفونت کلستریدیوم دیفیسیل (CDI) و بیماری‌های التهابی روده (IBD) استفاده می‌شود، اما به تازگی محققان به این نتیجه رسیده‌اند که شاید این روش بتواند به طور بالقوه برای مبارزه با طیف وسیع‌تری از بیماری‌ها استفاده شود!

اما جالب است بدانید که این همه‌ی ماجرا نیست، بلکه دانشمندان اذعان دارند که با توسعه‌ی سیستمی به منظور تحویل پیوندهای مدفوع اتولوگ (FMT)، که در آن اهداکننده و گیرنده یک فرد هستند، می‌توان مشکلاتی را که گاهی به دلیل ناسازگاری بین اهداکنندگان و گیرندگان در پیوندهای هترولوگ (Heterologous transplants) ایجاد می‌‌شود را برطرف کنیم.

در علم زیست‌شناسی، شاخه‌ی سلول‌های بنیادی، بحث پیوندهای هترولوگ شامل انتقال سلول‌‌ها از اجتماعی از اهداکننده‌های سلول می‌شود. به منظور درک بهتر، لازم است بدانید که پیوندهای هترولوگ بر خلاف پیوند اتولوگ ( Autologous transplant) است؛ چراکه در پویوند اتواوگ، سلول‌ها از خود فرد گرفته می‌شوند یا سلول‌های اهداکننده با گیرنده مطابقت دارد.

همچون طلا و سکه، باید مدفوع خود را هم در بانک نگه دارید!

شاید عجیب به نظر برسد اما همه‌ی ما باید مدفوع خود را در بانک‌ها مخصوصی ذخیره کنیم، تا در صورتی که بعداً به آن نیاز داشتیم بتوانیم از آن بهره ببریم. درواقع، ممکن است این موضوع بو‌دار به نظر برسد، اما یک پیشنهاد کاملا جدی است! از طرفی لازم است بدانید که این مدفوع‌ها زمانی کاربردی هستند که نمونه‌های افراد در زمانی که جوان و سالم هستند، جمع‌آوری شود. سپس این نمونه‌ها را برای استفاده در آینده و به منظور انجام پیوند در یک مرکز انجماد نگهداری کنیم.

جالب است بدانید که پژوهشگران این حوزه اذعان دارند که شانس استفاده از نمونه‌های مدفوع بسیار بیشتر از خون بند ناف است!

از نظر مفهومی، ایده بانک مدفوع درست شبیه به بانک بند ناف نوزادان است که برای استفاده احتمالی در آینده ذخیره می‌شود. اما در عین حال باید بدانید که پتانسیل‌های بیشتری نسبت به بند ناف برای بانک مدفوع وجود دارد و پژوهشگران این حوزه اذعان دارند که شانس استفاده از نمونه‌های مدفوع بسیار بیشتر از خون بند ناف است.

امروزه بانک‌های مدفوع در کشورهای زیادی وجود دارد که اولین آن، یک بانک مدفوع غیرانتفاعی به نام «Open Biome» در ایالت ماساچوست است که در سال ۲۰۱۲ باز شد! همچنین از آن زمان تاکنون چند سازمان دیگر نیز در مناطق مختلف دنیا مراکز مشابه‌ای احداث کرده‌اند. درواقع به‌نظر می‌رسد اکثر این مراکز نمونه‌ی مدفوع را برای پروند هترولوگ و نه اتولوگ ذخیره کرده‌اند، اما لازم به ذکر است که این دو روش پیوند، به‌طور کامل با هم ناسازگار نیستند.

چالش‌های پیش‌رو در ذخیره‌سازی مدفوع‌

با وجود تمام پیشرفت‌های صورت گرفته در این زمینه، هنوز چالش‌ها و مسائل زیادی در این مسیر وجود دارد که از جمله آن می‌توان به نحوه‌ی نگهداری مناسب از نمونه‌های مدفوع در انجماد طولانی مدت اشاره کرد. در هر حال، اگر بتوان این چالش‌ها را برطرف کرد و افراد را به سمت ایده‌ی ذخیره‌سازی مدفوع سوق داد، می‌توانیم به تماشای چشم‌اندازی جدید و جسورانه‌‌ برای درمان‌هایی از نوع پیوند در آینده بپردازیم.

اسکات تی وایس (Scott T. Weiss) یکی از نویسندگان این مقاله و اپیدمیولوژیست‌ از دانشگاه هاروارد بیان می‌کند که پیوندهای مدفوع اتولوگ (FMT) پتانسیل درمانی بالایی برای بیماری‌های خود ایمنی مانند آسم، مولتیپل اسکلروزیس، بیماری‌های التهابی روده، دیابت، چاقی و حتی بیماری‌های قلبی و پیری دارد! بنابراین می‌توان ادعا کرد که امیدهای زیادی به این موضوع بدبو بسته شده است!