عبدالرحمن صوفی؛ کاشف کهکشان آندرومدا

عبدالرحمن صوفی رازی ۶۰۰ سال قبل از اختراع تلسکوپ، موفق به کشف کهکشان آندرومدا شد. او در سال ۲۸۲ هجری شمسی در شهر ری به دنیا آمد و تحصیلات مقدماتی و اصلی را همین شهر گذراند. بعد از سال‌ها برای تحصیل بیشتر در زمینه‌ی نجوم، در سن ۴۶ سالگی راهی اصفهان شد.

چند سال بعد به دعوت عضدالدوله دیلمی که یکی از پادشاهان علاقه‌مند به علم و دانش بود، شهر شیراز را برای سکونت انتخاب کرد. عبدالرحمن صوفی به رصدهای دیگر دانشمندان اعتماد نمی‌کرد و در این زمینه با دقت زیادی حرکات ستارگان را زیر نظر گرفت. به لطف همین دقت، او موفق شد چندین رصد اشتباه یونانیان را تصحیح کند. او تمام این رصد‌ها را بدون تلسکوپ و صرفا با چشم غیرمسلح ثبت می‌کرد.

او موفق شد چند منظومه‌ی ستاره‌ای دوتایی را شناسایی کند که فقط با تلسکوپ قابل مشاهده هستند. او در سفری به یمن موفق شد ابر ماژلانی بزرگ، کهکشانی در همسایگی راه شیری، را ببیند. کتاب ارزشمند او صورالکواکب (پیکرهای ستارگان) نام دارد که یکی از شاهکار‌ها در زمینه‌ی نجوم محسوب می‌شود و به چندین زبان ترجمه شده است.

• زمان چیست و چرا فقط رو به جلو حرکت می‌کند؟

صوفی اشتباهات رصدهای بتانی و بطلمیوس را اصلاح کرد و خطاهای آن‌ها را نشان داد. او برای هر صورت فلکی جدولی شامل نام ستارگان و موقعیت آن‌ها ترسیم کرده است. این کتاب در قرن ۱۳ میلادی به اروپا راه پیدا کرد و در محافل علمی این کشورها مورد توجه گسترده قرار گرفت. این کتاب به زبان عربی نوشته شده که در آن زمان زبان علمی دانشمندان مسلمان بود.

انجمن بین‌المللی نجوم به پاس تجلیل از خدمات علمی او، یکی از دهانه‌های ماه را به نام صوفی (Azophi) ثبت کرده است. عبدالرحمن صوفی حدود هزار سال قبل بدون استفاده از تجهیزات امروزی محاسباتی را انجام داد که کاملا صحیح هستند. او برای همیشه شیوه‌ی نگاه کردن ما به ستارگان را تغییر داد.

منجم ایرانی، کاشف آندرومدا