معادله سینمای ایران در نیمه اول ۹۷؛ فرمول کلیشهای کمدی و عطاران و خارج
در جدیدترین ویدیوکست سینمایی دیجیکالا مگ، بوم، به بررسی عملکرد سینمای ایران در شش ماه اول سال پرداختیم. مثل سال گذشته باز هم فیلمهای کمدی رکورددار و صدرنشین جدول فروش بوده‌اند. «هزارپا» ساخته ابوالحسن داوودی با بازی رضا عطاران با عبور از مرز فروش ۳۵ میلیاردتومانی لقب پرفروش‌ترین فیلم سینمای ایران را از آن خودش کرد.
در برنامه این هفته بوم در این رابطه صحبت کردیم که چطور کمدی‌هایی با فرمول مشابه سینمای ایران را در معرض خطر تکراری شدن و افتادن به ورطه کلیشه‌ها قرار داده‌اند. استفاده از شوخی‌هایی که روی کاراکترهای مختص رضا عطاران می‌نشیند یکی از این کلیشه‌هاست. اتفاقی که در فیلم «هزارپا» البته تمیزتر و بامزه‌تر رخ داده است. به فاکتور رضا عطاران در فیلم «مصادره» فیلمبرداری خارج از کشور هم اضافه شده است. طبعا موقعیت‌هایی به وجود می‌آید که دست کارگردان را برای شوخی کردن بازتر می‌گذارد. نتیجه‌اش شده دومین فیلم پرفروش شش ماه اول سال سینمای ایران.
نکته مهم اینکه با توجه به اینکه اکران شش ماه اول سال برای سینمای ایران مهم‌تر است جدول فروش بخصوص در رتبه‌های یک تا پنجم تا پایان سال بعید است تکان بخورد. هیچ فیلمی در انتظار اکران نیست که برایش گیشه شگفت‌انگیزی را پیش‌بینی کنیم. بهمن ماه ایام فاطمیه را در پیش داریم و جشنواره فیلم فجر و عملا یک ماه سینماها تعطیل خواهند بود. درنتیجه تا زمان اکران نوروز بعید است فیلم قابل توجهی در سینمای ایران به نمایش دربیاید.
معادله پرفروش‌ترین‌های سینمای ایران در سال ۱۳۹۷ با فیلم «لاتاری» محمدحسین مهدویان دچار تغییراتی می‌شود. یک ملودرام که با کارهای قبلی مهدویان کاملا متفاوت است و احتمالا با برانگیختن روحیه ناسیونالیستی مردم و یک موقعیت مرکزی مبتنی بر عشق و انتقام توانسته مردم را به سینماها بکشاند. «لاتاری» به اندازه فیلمهای قبلی مهدویان از نظر سینمایی کار قابل دفاعی نیست اما بنظر می‌رسد بهتر توانسته با مردم ارتباط برقرار کند. کلیشه‌ها روی مخاطب ایرانی جواب داده‌اند.
و دوباره می‌رسیم به یک کمدی دیگر: «تگزاس» که دقیقا با فرمول «مصادره» ساخته شده فقط رضا عطاران ندارد. شوخی‌های موقعیت خارج از کشور که باعث خلق کمدی شده که چفت و بست درستی ندارد.
بیلی وایلدر کبیر، استاد همه کمدی‌سازان همیشه از اهمیت فیلمنامه در کمدی می‌گوید اما حقیقت این است که کمدی‌های سینمای ایران شبیه آیتم‌های تلویزیونی مهران مدیری فقط شوخی‌های کلامی در موقعیت‌های ویژه هستند و اتفاقا اکثرشان مشکل فیلمنامه دارند.
به وقت شام یکی از پرهزینه‌ترین فیلمهای ایرانی است که توانسته کنار «لاتاری» مهدویان انحصار فروش کمدی‌ها را بشکند.
در مقابل سعی کردیم فیلمهای خوب شش ماه اول سینمای ایران را معرفی کنیم. فیلم پنجم جدول فروش «به وقت شام» ابراهیم حاتمی‌کیاست. فیلمی که البته به نسبت هزینه‌ای که برای ساختش شده چندان فروش قابل توجهی نداشته. علیرغم اینکه به فیلمنامه حاتمی‌کیا حمله بسیاری شده ولی «به وقت شام» فارغ از هزینه‌ای که برایش شده و البته منهای کاراکتر هادی حجازی‌فر که خوب درنیامده فیلم قابل دفاعی است. جزو پنج فیلم خوب نیمه اول سال است. صحنه‌های اکشن نفس‌گیری دارد. جلوه‌های ویژه‌اش خوب از کار درآمده و بابک حمیدیان بعد از فیلم «چ» نشان داده که می‌تواند تبدیل به قهرمان جدید فیلمهای حاتمی‌کیا شود.
فیلم «عصبانی نیستم» رضا درمیشیان یکی دیگر از فیلمهای خوب نیمه اول سال است که پیش‌تر در همین ویدیوکست‌های درباره‌اش حرف زدیم. فیلمی که به شدت حال و هوای اجتماعی دهه نود را در خودش دارد و یکی از بهترین بازی‌های نوید محمدزاده و باران کوثری را در آن می‌بینیم.
در میان فیلمهای خوب نیمه اول سال باید به یک فیلم واقعا مستقل اشاره کرد: «شماره ۱۷ سهیلا» اولین فیلم محمود غفاری یک اثر اجتماعی درست و جمع‌وجور است با بازی درخشان زهرا داوودنژاد و حضور فوق‌العاده مهرداد صدیقیان. معنای واقعی فیلم مستقل در ساختار و روایت با سوژه‌یابی درست و درخشان.
«خوک» مانی حقیقی هم هر چند به خوبی فیلمهای قبلی‌اش نیست اما جزو آثار شاخص نیمه اول سال ۱۳۹۷ قرار می‌گیرد. به هر حال مانی حقیقی شوخ‌طبعی و تجربه‌گرایی در فیلم‌هایش دارد که نمی‌شود آن را نادیده گرفت.
مشکل اینجاست که سینمای ایران با چنین عملکردی در سال ۹۷ راه به جایی نخواهد برد. ما به سینمایی مشابه دو سال پیش نیاز داریم. وقتی که فیلمهای متنوعی از «اژدها وارد می‌شود» تا «فروشنده» کنار کمدی عامه‌پسند «من سالوادور نیستم» اکران شده بودند. فیلم‌هایی که به جدول اکران تنوع دادند. اثر متفاوت و قوی مثل «نفس» نرگس آبیار کنار ملودرام اجتماعی قدرتمند «ابد و یک روز» اکران شدند. یکی بیشتر فروخت و یکی کمتر اما مهم این است که سال ۹۵ از لحاظ تنوع یکی از بهترین سال‌های سینمای ایران بود.
در بوم درباره جدول فروش شش ماه اول، فیلمهای مطرح و اینکه سینمای ایران کلا چه مسیری را می‌پیماید بیشتر صحبت کردیم. با قسمت پنجم ویدیوکست سینمایی بوم همراه باشید و به ما بگویید شما اگر قرار بود فیلمی در سینمای ایران بسازید که در گیشه موفقیت کسب کند در چه ژانری و با کدام بازیگران می‌ساختید.
