۱۳ خاصیت بی‌نظیر وانیل برای سلامتی (و ۶ جایگزین آن)
وانیل یکی از محبوب‌ترین طعم‌دهنده‌ها است که در کنار زعفران و هل جزء سه ادویه‌ی گران‌قیمت دنیا محسوب می‌شود. از وانیل در مواد غذایی، عطرها و محصولات دارویی استفاده می‌شود. این ادویه علاوه بر استفاده‌ی گسترده در دنیای آشپزی و شیرینی‌پزی می‌تواند برای سلامتی هم مفید باشد. در مقاله‌ی امروز مجله‌ی اینترنتی دیجی‌کالا مگ قرار است به بررسی خواص و جایگزین‌های این ماده‌ی محبوب بپردازیم. با ما همراه باشید.
وانیل چیست؟
این ادویه از غلاف‌های ارکیده‌های خاصی به نام وانیلا پلانیفولیا (Vanilla planifolia) استخراج می‌شود. اندازه‌ی غلاف‌ها از ۵ تا ۲۲ سانتی‌متر متغیر است و هر چقدر بزرگ‌تر می‌شوند، کیفیت بالاتری دارند. این غلاف‌ها باید در زمان مناسب و بادقت چیده شوند که هم از رسیدن آن‌ها اطمینان حاصل شود و هم پاره نشوند.
در حال حاضر، ماداگاسکار حدود ۷۵ درصد وانیل جهان را تولید می‌کند. این ادویه و طعم‌دهنده در چین، اندونزی، پاپوآ گینه نو و مکزیک هم تولید می‌شود و به شکل‌های مختلف مثل غلاف، پودر، وانیل شکری و وانیل مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خواص وانیل
مهم‌ترین فواید وانیل عبارتند از:
۱. سرشار از وانیلین است
وانیلین یک ترکیب گیاهی فنلی است که در لوبیا و عصاره‌ی وانیل یافت می‌شود و مهم‌ترین جزء این ادویه است که مورد بررسی قرار گرفته است. وانیلین سنتتیک در آزمایشگاه‌های چین، فرانسه و ایالات متحده تولید می‌شود. وانیلین را می‌توان از غذاهای دیگر مانند روغن سبوس برنج و روغن میخک هم تهیه کرد. تحقیقات نشان می‌دهد که وانیلین خواص زیادی برای سلامتی دارد، از جمله:
- خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. وانیلین دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی است، اگرچه این اثرات فقط در لوله‌ی آزمایش و روی حیوانات مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.
- ضدسرطان است. بعضی شواهد نشان می‌دهد که وانیلین ممکن است خواص ضدسرطانی داشته باشد، اما این تحقیقات محدود به مطالعات سلولی و حیوانی است.
- ضدالتهاب است. مطالعات انجام شده در لوله‌ی آزمایش و مطالعات حیوانی نشان می‌دهند که وانیلین اثرات ضدالتهابی دارد.
- از اعصاب محافظت می‌کند. بر اساس مطالعات انجام شده روی جوندگان، وانیلین ممکن است برای سلامت مغز مفید باشد و از بروز بیماری‌های نورودژنراتیو پیشگیری کند.
اگرچه این یافته‌ها امیدوارکننده هستند، اما مشخص نیست که وانیلین چگونه بر سلامت انسان تأثیر می‌گذارد. به علاوه، این مطالعات از دوزهای بالای وانیلین استفاده کرده‌اند که از مقادیری که معمولاً انسان مصرف می‌کند، بیشتر است. بنابراین، مشخص نیست که مصرف آن در مقادیر معمول، فواید قابل توجهی را به همراه دارد یا خیر.
لازم به ذکر است که علیرغم کاهش تولید ارکیده‌ی وانیلا پلانیفولیا تقاضا برای خرید وانیل طبیعی به‌شدت افزایش یافته است. این موضوع باعث شده است که قیمت وانیل رشد نجومی داشته باشد. در حالی که عصاره‌ی طبیعی وانیل از صدها ترکیب از جمله وانیلین تشکیل شده است، نوع سنتتیک آن فقط حاوی وانیلین است. به همین دلیل، وانیل سنتتیک به احتمال زیاد اثرات سلامتی متفاوتی نسبت به محصولات طبیعی دارد.
۲. اثرات آنتی اکسیدانی دارد
بعضی از ترکیبات وانیل دارای اثرات آنتی اکسیدانی هستند، به این معنی که از آسیب سلولی جلوگیری می‌کنند. در یک مطالعه که در لوله‌ی آزمایش انجام شد، اسید وانیلیک و به‌ویژه وانیلین موجود در این ادویه توانستند از سلول‌های مغز در برابر استرس اکسیداتیو محافظت کنند. در یک مطالعه‌ی حیوانی هم وانیلین مانع آسیب کبدی شد.
اگرچه وانیل حاوی موادی است که ممکن است خواص آنتی اکسیدانی داشته باشند، هنوز مشخص نیست که آیا مصرف مقادیر معمول این طعم‌دهنده برای انسان چنین خواصی دارد یا خیر.
۳. خواص ضدالتهابی دارد
التهاب یک بخش ضروری از پاسخ ایمنی محسوب می‌شود، اما التهاب مزمن برای سلامتی مضر بوده و با افزایش خطر بیماری‌های مزمن مرتبط است. رژیم غذایی سرشار از غذاها و نوشیدنی‌های غنی از ترکیبات ضدالتهاب می‌تواند نشانگرهای التهابی را در بدن کاهش دهد و سلامت عمومی را بهبود بخشد.
قرن‌ها است که از وانیل برای کاهش التهاب در بدن استفاده می‌شود. وانیلین بخش مهمی از این ادویه است که می‌تواند به کاهش التهاب کبد و کاهش علائم آرتریت (بیماری‌های مفصلی)، نقرس و سایر بیماری‌های التهابی کمک کند.
یک مطالعه روی موش‌هایی که رژیم غذایی پرچرب داشتند، نشان داد که چگونه مکمل‌های وانیلین خوراکی می‌توانند نشانگرهای التهابی مانند اینترلوکین-۶ (IL-6) و فاکتور نکروز تومور آلفا (TNF-α) را در خون و بافت کبد کاهش دهند. در یک مطالعه‌ی حیوانی دیگر هم درمان خوراکی با دوزهای مختلف وانیلین التهاب پوست ناشی از پسوریازیس را تسکین داد.
سایر مطالعات انجام شده در لوله‌ی آزمایش یا روی جوندگان هم نشان داده‌اند که وانیلین از آسیب سلولی مرتبط با التهاب جلوگیری می‌کند. با این حال، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد این ادویه بتواند در انسان نشانگرهای التهابی را کاهش دهد یا از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از التهاب محافظت کند.
۴. برای سلامت مغز مفید است
تحقیقات نشان می‌دهد که بعضی از ترکیبات موجود در وانیل، از جمله وانیلین و اسید وانیلیک، از سلامت مغز و سیستم عصبی حمایت می‌کنند. به عنوان مثال، یک مطالعه اثرات اسید وانیلیک را در بین موش‌هایی که به آن‌ها یک نوروتوکسین (ماده‌ای که می‌تواند به سیستم عصبی آسیب برساند) تزریق شده بود، بررسی کرد. نتایج این تحقیق نشان داد که تزریق اسید وانیلیک از التهاب سلول‌های عصبی جلوگیری می‌کند و نشانگرهای مرتبط با بیماری آلزایمر و اختلال حافظه ناشی از نوروتوکسین را کاهش می‌دهد.
سایر مطالعات چنین اثراتی را برای وانیلین نشان داده‌اند. با این حال، هیچ مدرکی مبنی بر اینکه رژیم غذایی سرشار از وانیل بتواند در انسان باعث بهبود سلامت مغز یا کاهش خطر زوال شناختی شود، وجود ندارد.
۵. به کاهش مصرف قند کمک می‌کند
استفاده از عصاره یا پودر این ادویه در غذاها و نوشیدنی‌ها می‌تواند باعث کاهش مصرف قند و شکر شود. یک مطالعه روی ۱۲۹ بزرگسال جوان نشان داد که افزودن رایحه‌ی وانیل به نوشیدنی‌های شیرین درک افراد را از طعم شیرین افزایش می‌دهد. علاوه بر این، در یک تحقیق روی ۱۱۲ کودک افزودن وانیل به دسرهای حاوی شیر در ۸۰ درصد شرکت‌کنندگان باعث افزایش علاقه به گزینه‌های کم‌قند شد.
با توجه به اینکه وانیل در مقایسه با قند کالری و کربوهیدرات کمتری دارد، می توان از آن برای کاهش مصرف قند استفاده کرد. استفاده از این ادویه به‌عنوان جایگزین قند می‌تواند قند خون را کاهش دهد و به شما کمک کند که سبک زندگی سالم‌تری داشته باشید.
۶. به التیام زخم‌ها کمک می‌کند
همان‌طور که گفته شد، این ادویه سرشار از آنتی اکسیدان است. بنابراین، می‌تواند از تجزیه‌ی سلول‌ها و بافت‌های بدن جلوگیری کرده و به رشد طبیعی آن‌ها کمک کند. علاوه بر این، به دلیل داشتن خاصیت ضدباکتریایی از سیستم ایمنی بدن محافظت می‌کند و استرس وارد شده بر بدن را کاهش می‌دهد. درنتیجه، استفاده از آن باعث می‌شود بیماری‌ها و زخم‌ها سریع‌تر بهبود یابند.
۷. سلامت قلب را بهبود می‌بخشد
تحقیقات در مورد تأثیر وانیل روی قلب و عروق نشان می‌دهد که این ادویه و به‌ویژه وانیلین موجود در آن، می‌تواند سطح کلسترول را کاهش دهد. این اثر برای افرادی که در معرض خطر حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی قرار دارند بسیار مهم است، چون کاهش کلسترول از تصلب شرایین، التهاب عروق و لخته شدن خون جلوگیری می‌کند.
۸. در مراقبت از مو مؤثر است
این ادویه به دلیل تأثیرات فراوانی که روی مو و پوست دارد، اغلب برای تولید محصولات بهداشتی و آرایشی استفاده می‌شود. اگر از ریزش مو رنج می‌برید، استفاده از روغن وانیل در ترکیب با یک نوع روغن حامل می‌تواند به‌طور قابل توجهی خون‌رسانی به پوست سر را افزایش دهد. درنتیجه، باعث تقویت مو و بهبود رشد آن می‌شود.
۹. از آکنه جلوگیری می‌کند
از بین بردن آکنه اغلب دشوار و خسته‌کننده است. تحقیقات در مورد خواص وانیل برای پوست صورت نشان می‌دهد که این ادویه به دلیل داشتن خواص ضدباکتریایی گزینه‌ی مناسبی برای رفع آکنه محسوب می‌شود. چراکه عفونت زمینه‌ای را از بین می‌برد و روند بهبودی پوست را تسریع می‌کند. حتی می‌تواند جای زخم‌های ناشی از آکنه را هم کاهش دهد.
۱۰. اضطراب را کاهش می‌دهد
اگرچه بعضی از مردم نسبت به رایحه‌درمانی دید خوبی ندارند و به اثرات آن با شک و تردید نگاه می‌کنند، اما بسیاری از درمان‌های خانگی از طریق حس بویایی باعث رفع مشکلات جسمی و روحی می‌شوند.
بوی وانیل به‌طور مستقیم بر مغز تأثیر می‌گذارد و باعث آرامش می‌شود. بنابراین، این ماده می‌تواند یکی از بهترین و در دسترس‌ترین درمان‌ها برای کاهش اضطراب و استرس مزمن باشد. این روزها، در بسیاری از نقاط جهان از خواص چای وانیل برای کاهش استرس استفاده می‌شود.
۱۱. به کاهش وزن کمک می‌کند
بعضی از محققان بر این باورند که بین وانیل و لاغری ارتباط وجود دارد و این ماده به دلیل تاثیری که روی کاهش اشتها دارد، به کاهش وزن کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که این ادویه باعث کاهش سطح کلسترول می‌شود، متابولیسم بدن را بهبود می‌بخشد و به شما در رسیدن به وزن دلخواه‌تان کمک می‌کند.
۱۲. مشکلات تنفسی را درمان می‌کند
وقتی سرفه می‌کنید یا به سرماخوردگی و عفونت تنفسی مبتلا می‌شوید، هر نوع ماده‌ی ضددرد یا ضدالتهابی می‌تواند مفید باشد. ترکیب عصاره‌ی وانیل با آب گرم می‌تواند سطح داخلی گلو را بپوشاند و باعث بی‌حسی آن شود. علاوه بر این، خواص ضدباکتریایی این ماده به از بین بردن عفونت یا بیماری زمینه‌ای کمک می‌کند و در عین حال سرفه و گلودرد را کاهش می‌دهد.
۱۳. هضم را بهبود می‌بخشد
در طول تاریخ از این ادویه برای بهبود عملکرد دستگاه‌ی گوارش استفاده شده است. بوی این گیاه حالت تهوع را برطرف می‌کند و نوشیدن چای وانیل می‌تواند التهاب روده را تسکین دهد و از استفراغ، اسهال و ناراحتی معده جلوگیری کند.
عوارض وانیل
مصرف خوراکی این ادویه در مقادیری که معمولاً در غذاها وجود دارد، بی‌خطر است. با این حال، بعضی از افراد به آن حساسیت دارند. همچنین ممکن است باعث سردرد و مشکلات خواب (بی‌خوابی) شود. تماس وانیل با پوست در بعضی از افراد به تورم و التهاب منجر می‌شود.
زنان باردار و شیرده می‌توانند از این ادویه به میزان کم در غذاها استفاده کنند، اما مشخص نیست که مصرف آن در مقادیر زیاد به‌عنوان دارو بی‌خطر است یا خیر.
جایگزین‌های وانیل
این ادویه یکی از پرکاربردترین موادی است که در آشپزی و شیرینی‌پزی، به‌خصوص تهیه‌ی کیک و دسر، استفاده می‌شود. با این حال، در صورت در دسترس نبودن می‌توان آن را با مواد زیر جایگزین کرد:
- عصاره‌های طعم‌دار: یکی از رایج‌ترین عصاره‌هایی که مردم در پخت و پز استفاده می‌کنند، اسانس یا عصاره‌ی خوراکی بادام است. علاوه بر این، می‌توانید از عصاره‌ی پرتقال، نعنا، قهوه و… هم استفاده کنید.
- پوست رنده‌شده‌ی میوه: یکی از در دسترس‌ترین موادی که جایگزین وانیل در کیک و سایر غذاها می‌شود، پوست یا آب میوه‌ها است (مثل لیموترش، پرتقال و گریپ‌فروت).
- شربت افرا: کالری شربت افرا (Maple syrup) بیشتر از وانیل است، اما می‌تواند جایگزین آن شود.
- عسل: عسل ماده‌ی دیگری است که می‌توان به راحتی آن را جایگزین این ادویه کرد. با این حال، عسل بسیار شیرین است و ممکن است لازم باشد مقدار شکر یا سایر شیرین‌کننده‌های موجود در رسپی را کمی کاهش دهید.
- سایر ادویه‌ها: اگر علت استفاده از این ادویه صرفاً از بین بردن بوی تخم‌مرغ است و نیاز نیست که طعم آن را احساس کنید، می‌توانید به جای آن از دارچین، هل یا جوز هندی استفاده کنید.
- پودر قهوه: برای تهیه‌ی کیک‌ها و مافین‌هایی که طعم شکلات دارند، قهوه یک جایگزین عالی محسوب می‌شود.
کلام پایانی
مطالعاتی که در لوله‌ی آزمایش یا روی حیوانات انجام شده‌اند، نشان می‌دهند که بعضی از ترکیبات موجود در وانیل دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی هستند و از مغز و سیستم عصبی محافظت می‌کنند. با این حال، تا به امروز، مشخص نشده است که آیا این فواید برای انسان که وانیل را در مقادیر معمولی مصرف می‌کند، صادق است یا خیر. صرف نظر از این موضوع، استفاده از این ادویه می‌تواند درک شما را از طعم شیرین افزایش داده و به کاهش مصرف قند و شکر کمک کند.
منابع: healthline, organicfacts, webmd, food.ndtv
