این قطعات کامپیوتر را به هیچ عنوان به صورت دست دوم نخرید!
با افزایش سریع قیمت قطعات کامپیوتری آن هم به صورت سالانه (یا حتی زودتر)، به ویژه کارت‌های گرافیک و پردازنده‌های گیمینگ، طبیعی است که کاربران کامپیوتر به دنبال بازار دست دوم برای تهیه قطعات باشند. در هنگام ساخت یک کامپیوتر جدید، به ویژه اگر تنها قطعات نسل جدید را در نظر بگیرید، بودجه خیلی زودتر از چیزی که فکرش را بکنید به پایان می‌رسد. اینجاست که با گنجاندن قطعات دست دوم در ساخت کامپیوتر، می‌توانید عملکرد مشابهی را با هزینه کمتری داشته باشید. با این حال، همه چیز در بازار دست دوم کامپیوتر چندان هم ساده و بی‌خطر نیست. فروش قطعات کامپیوتر به صورت دست دوم رواج زیادی دارد. اما باید بدانید خرید یک سری از قطعات کامپیوتر به صورت دست دوم منطقی نیست که در این مطلب به بررسی این قطعات می‌پردازیم.
نکاتی که قبل از خرید قطعات دست دوم کامپیوتر باید بدانید
قطعات کامپیوتر که خرید دست دوم آنها منطقی نیست
۱. خرید هارد دیسک (HDD) دست دوم
۲. حافظه‌های SSD (SATA و NVMe)
۳. خرید خنک‌کننده‌های مایع CPU دست دوم
۴. مادربرد
۵. خرید منبع تغذیه (PSU) دست دوم
خرید دست دوم قطعات کامپیوتر؛ سخن پایانی
نکاتی که قبل از خرید قطعات دست دوم کامپیوتر باید بدانید
خرید قطعات دست دوم کامپیوتر کار منطقی محسوب می‌شود، چون قطعات کامپیوتر دوام بالایی دارند و می‌توانند بدون مشکل تا چند سال کار کنند. اما همه‌ی قطعات خیر. قبل از اینکه به معرفی این قطعات بپردازیم، یک سری نکات وجود دارد که باید قبل از خرید قطعات دست دوم کامپیوتر به آنها توجه کنید.
- تحقیقات کامل: همیشه قبل از خرید تحقیق کنید. نظرات کاربران، بنچمارک‌ها و بررسی‌های حرفه‌ای را مطالعه کنید تا اطلاعات دقیقی از عملکرد و مشکلات احتمالی قطعه مورد نظر به دست آورید.
- ضمانت: تلاش کنید قطعاتی را که هنوز تحت ضمانت هستند، خریداری کنید. داشتن ضمانت میتواند شما را در برابر بسیاری از مشکلات احتمالی محافظت کند.
- شرایط استفاده: تا حد امکان اطلاعات دقیقی درباره شرایط استفاده قطعه از فروشنده بپرسید. استفاده سنگین یا در شرایط نامناسب میتواند عمر قطعه را به طور قابل توجهی کاهش دهد. این موضوع به خصوص روی هارد، پاور و کارت گرافیک تأثیر می‌گذارد.
- ابزارهای تست: از ابزارهای نرم‌افزاری برای تست و ارزیابی سلامت قطعات استفاده کنید. این ابزارها می‌توانند اطلاعات دقیقی از وضعیت قطعه به شما ارائه دهند.
- قیمت: همیشه قیمت قطعه دست دوم را با قیمت نو آن مقایسه کنید. اگر تفاوت قیمتی زیادی وجود ندارد، اصلا ریسک نکنید و همان قطعه نو را تهیه کنید که هم شامل گارانتی است و هم نرخ خرابی کمتری دارد.
قطعات کامپیوتر که خرید دست دوم آنها منطقی نیست
۱. خرید هارد دیسک (HDD) دست دوم
درباره هارد دیسک، قبل از اینکه به ریسک خرید دست دوم آن بپردازیم، ذکر یک نکته حیاتی است. در سال ۲۰۲۴، استفاده از هارد دیسک‌های HDD دیگر توصیه نمی‌شود. بدون ورود به مشکلات خرید هارد دیسک دست دوم، دلایل زیادی برای اجتناب از آنها وجود دارد. SSDها در تمامی معیارها، از عملکرد و دوام تا صدا و قیمت، از HDDها پیشی گرفته‌اند (مگر اینکه به مقدار زیادی حافظه برای دستگاه NAS نیاز داشته باشید). بنابراین، در شرایطی که هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای برای استفاده از HDD یا همان هارد دیسک چرخشی وجود نداشته باشد، توصیه‌ی ما این است که به سراغ هاردهای جامد یا همان SSD بروید.
اینکه خرید آن منطقی است یا خیر. یک هارد دیسک اینترنال ۱ ترابایتی اکنون کمتر از ۳ میلیون تومان قیمت دارد. اگر موفق شوید این قطعه را به صورت دست دوم تهیه کنید، احتمالا مبلغ بسیار ناچیزی سود خواهید کرد، اما آیا فکر می‌کنید چیزی که به دست می‌آورید ارزشش را دارد؟ قطعا خیر. هارد دیسک‌های قدیمی، به ویژه آنهایی که به ۴-۵ سال نزدیک شده‌اند، نرخ خرابی بالایی دارند و ممکن است سرعت دسترسی پایین، صداهای عجیب، غیر قابل پاسخ شدن یا حتی عدم شناسایی کامل را تجربه کنید.
معمولا فروش یک هارد دست دوم اصلا در دستور کار یک شخص قرار نمی‌گیرد، مگر در مواردی خاص که بخواهد کل سیستمش را برای خرید یک سیستم جدید بفروشد. در غیر این صورت، چرا یک فرد باید بخواهد حافظه داخلی سیستم خودش را بفروشد در صورتی که میتواند آن را با اضافه کردن یک هارد دیگر ارتقا دهد؟
علاوه بر این، شما همچنین با خطر از دست دادن داده‌ها در صورت خرابی یک هارد دیسک قدیمی مواجه هستید. اگر داده‌های حساس یا مهمی روی درایو ذخیره می‌کنید و از پشتیبان‌گیری منظم از کامپیوتر خود غافل شده‌اید، از دست دادن داده‌ها میتواند پشیمانی‌های جدی ایجاد کند.
علائم خرابی هارد دیسک شامل موارد زیر می‌شود:
- صداهای غیرعادی مانند کلیک یا صدای ساییدن
- سرعت پایین در دسترسی به داده‌ها
- فایل‌ها و داده‌ها به طور ناگهانی ناپدید می‌شوند
- سیستم عامل در هنگام بوت شدن با مشکل مواجه می‌شود
- پیام‌های خطا هنگام انتقال یا کپی کردن فایل‌ها
- و…
بنابراین با خرید یک هارد نو، خیالتان را از همه جهت آسوده کنید.
نکته: SSDها در طول چند سال اخیر، از لحاظ دوام توانسته‌اند در مقایسه با HDDها رشد خیلی خوبی داشته باشند و حتی در برخی از زمینه‌ها، طبق بررسی صورت گرفته، بهتر ظاهر شوند. اما دلیل اینکه هنوز خیلی از افراد به سراغ آن نمی‌روند، قیمت بالای آن است. شما با بهایی که برای یک SSD با ظرفیت ۴ ترابایت می‌پردازید، می‌توانید چندین ترابایت هارد HDD تهیه کنید. اما برای مصارف معمولی ۱ یا ۲ ترابایتی، اصلا خرید مدل نو HDD هم توصیه نمی‌شود.
۲. حافظه‌های SSD (SATA و NVMe)
حافظه‌های SSD ممکن است قطعات متحرکی نداشته باشند، بنابراین خطر خرابی مکانیکی در آنها ناچیز است، اما همچنان SSD هم مثل هر قطعه‌ی دیگری، عمر مفید دارد. بیشتر SSDهای امروزی با رتبه‌بندی ۶۰۰TBW (ترابایت نوشته شده) عرضه می‌شوند، به این معنی که می‌توانید در طول عمر آنها ۶۰۰ ترابایت داده درون آنها وارد کنید قبل از اینکه اجزای داخلی فرسوده شوند. اگر این میزان مصرف سر برسد، شما احتمالا فقط می‌توانید داده‌ها را از روی SSD بخوانید، یعنی از آن به یک درایو دیگر انتقال دهید، و دیگر امکان نوشت روی آن وجود ندارد. بر اساس این اعداد، یک SSD در صورت مصرف معمولی میتواند ۵ سال یا حتی بیشتر دوام بیاورد.
با این حال، حتی اگر دو سال هم از عمر SSD دست دومی که می‌خواهید تهیه کنید گذشته باشد، هنگام ارزیابی عمر باقی‌مانده یک SSD دست دوم، شما نمی‌دانید که شرایط استفاده قبلی چگونه بوده است. تحت استفاده حرفه‌ای سنگین با حدود ۵۰۰ گیگابایت داده نوشته شده به درایو در هر روز، یک SSD با رتبه ۶۰۰TBW بیش از ۳ سال دوام نمی‌آورد. این مثال ممکن است افراطی باشد، اما به خوبی نشان می‌دهد که حتی SSDها نیز می‌توانند بسته به نوع فشاری که روی آن وارد می‌شود، دچار سایش و فرسودگی شود.
با این حال اگر به خرید SSD دست دوم اصرار دارید و فکر می‌کنید خرید آن به عنوان یک قطعه‌ی نسبتا گران‌قیمت میتواند برای شما به صرفه باشد، می‌توانید از ابزارهایی مانند CrystalDiskInfo برای بررسی سلامت SSD که قصد خرید آن را دارید استفاده کنید. از جمله این مقادیر می‌توان به میزان داده‌ای که تا کنون روی آن نوشته شده اشاره کرد. اما برای اطمینان بهتر است از خرید درایوهای ذخیره‌سازی دست دوم (HDD یا SSD) اجتناب کنید.
علائم خرابی SSD شامل موارد زیر می‌شود:
- کاهش قابل توجه در سرعت خواندن و نوشتن
- عدم شناسایی SSD توسط سیستم
- خرابی‌های ناگهانی و مکرر سیستم
- ناتوانی در نوشتن داده‌های جدید روی SSD
- پیام‌های خطا هنگام تلاش برای دسترسی به فایل‌ها
- و…
همانطور که گفتیم، شما سود زیادی از نظر مالی نخواهید کرد و با خطر کاهش عمر و از دست دادن داده‌ها مواجه خواهید شد.
۳. خرید خنک‌کننده‌های مایع CPU دست دوم
در حالت عادی، خرید یک خنک‌کننده مایع ریسک بیشتری در مقایسه با خرید یک خنک‌کننده Air یا همان بادی دارد. چه برسد که بخواهید این قطعات کامپیوتر را به صورت دست دوم تهیه کنید. دلیل آن هم این است که یک خنک‌کننده مایع از سیستم‌های پیچیده‌تری در مقایسه با یک خنک‌کننده بادی بهره می‌برد و امکان خرابی در هر یک از بخش‌های آن بیشتر است. اما خنک‌کننده بادی از یک فن و یک رادیات معمولی تشکیل شده که نهایتا شاید فقط فن آن خراب باشد. در این صورت با پرداخت هزینه‌ای کم می‌توانید فن را جایگزین کنید.
اما خنک‌کننده‌های مایع اصلا اینطور نیستند. در بیشتر موارد، بررسی فیزیکی برای خرید یک خنک‌کننده بادی دست دوم کافی است. اما خنک‌کننده‌های مایع نقاط خرابی بیشتری دارند، از جمله پمپ، خنک‌کننده، رادیاتور و لوله‌ها که در این صورت و نشت مایع، صدمه‌ی جبران‌ناپذیری به سیستم شما وارد می‌شود. بنابراین فقط به بررسی فیزیکی نباید بسنده کرد.
حتی اگر یک AIO از نظر ظاهری خوب به نظر برسد، ممکن است چند ماه یا سال بعد از نصب آن روی کامپیوتر شما خراب شود. بسته به نوع استفاده صاحب قبلی، AIO ممکن است تحت سایش و خرابی شدید قرار گرفته باشد. البته با توجه به قیمت بالایی که خنک‌کننده‌های مایع دارند، شاید به خرید آنها به صورت دست دوم اصرار داشته باشید. اما پیشنهاد ما این است که در صورت تمایل به انجام این کار، این قطعه را روی سیستم صاحب قبلی با نصب نرم‌افزارهای مانیتورینگ خنک‌کننده، مورد بررسی دقیق قرار دهید تا ببینید آیا به درستی کار میکند یا خیر. البته حتی در صورت کارکرد درست هم شما نمی‌توانید خیلی مطمئن باشید چون امکان تست پیوسته‌ی آن برایتان وجود ندارد.
با توجه به خطرات خرید یک AIO دست دوم، بهتر است یک خنک‌کننده مایع ۲۴۰ میلی‌متری جدید با قیمت حدود ۵۰ دلار خریداری کنید. با این کار از ضمانت کامل برخوردار خواهید بود و احتمال نشت خنک‌کننده یا خرابی سایر قطعات به مراتب کمتر خواهد بود.
علائم خرابی خنک‌کننده مایع شامل موارد زیر می‌شود:
- افزایش غیرعادی دمای CPU
- صدای غیرعادی از پمپ خنک‌کننده.
- نشتی مایع خنک‌کننده
- کاهش عملکرد خنک‌کنندگی
- مشکلات در روشن شدن یا عملکرد سیستم
- و…
اگر امکانش وجود دارد، خرید خنک‌کننده بادی قدرتمند به صورت دست دوم میتواند منطقی‌تر باشد.
۴. مادربرد
خرید یک CPU یا کارت گرافیک دست دوم بسیار آسان‌تر از خرید یک مادربرد دست دوم است. می‌توانید به طور فیزیکی یک CPU یا GPU را بازرسی کنید و برخی بنچمارک‌ها را اجرا کنید تا اطمینان حاصل کنید که به طور بهینه کار می‌کنند. اما یک مادربرد دارای اجزای زیادی است که می‌توانند با گذر زمان فرسوده شوند، مانند خازن‌ها، مقاومت‌ها، MOSFETها، فیوزها و موارد دیگر. علاوه بر این، بازرسی فیزیکی همیشه همه چیز را نشان نمی‌دهد.
ممکن است هیچ پین خمیده یا ناحیه‌های تغییر رنگ‌داده‌ای روی PCB نبینید، اما مشکلات مخفی ممکن است ناگهان در یک روز مشخص بروز کنند. VRMهای معیوب یا سایر اجزا ممکن است مشکلات برقی برای CPU شما ایجاد کنند. اگر به شخصی که از او خرید می‌کنید کاملاً اعتماد دارید و CPU و مادربرد را با هم می‌خرید، ممکن است خرید موفقیت‌آمیزتری داشته باشید. اما اگر می‌توانید، سعی کنید هنگام خرید سایر قطعات دست دوم، مادربرد جدید بخرید.
شما برای خرید یک کارت گرافیک دست دوم، اصلا کار سختی ندارید. اتفاقا پیشنهاد می‌شود کارت گرافیک را به صورت دست دوم بخرید تا از زیاد شدن هزینه‌های نهایی جلوگیری شود. کافی است کارت گرافیک را در انجام یک بازی سنگین مورد بررسی قرار دهید و ببینید آیا با مشکل خاصی نظیر پرش تصویر، افزایش بی‌رویه‌ی دما و مواردی از این دست مواجه می‌شوید یا خیر.
برای پردازنده هم وضعیت همین است. اگر یک پردازنده در زیر فشار سنگین تست‌ها با مشکل مواجه نشود، قطعا تا چندین سال بدون مشکل کار خواهد کرد. البته اینطور هم نیست که یک پردازنده نسل ۲ یا سومی بخرید و انتظار داشته باشید تا چندین سال برایتان کار کند. هرچند حتی اگر کار کند هم نباید تعجب کرد.
علائم خرابی مادربرد شامل موارد زیر می‌شود:
- مشکلات در بوت شدن سیستم
- عدم شناسایی قطعات متصل مانند RAM، کارت گرافیک، یا SSD
- پیام‌های خطای بوت یا BSOD (صفحه آبی مرگ)
- قطعی‌های ناگهانی سیستم یا ریستارت شدن مکرر
- پورتها و اتصالاتی که به درستی کار نمیکنند
- و…
چون برای مادربرد هیچ تست خاص اینچنینی و هیچ اطمینانی وجود ندارد. این قطعه را در صورت امکان، نو خریداری کنید.
۵. خرید منبع تغذیه (PSU) دست دوم
با هر چیز کامپیوتر می‌توان به صورت دست دوم کنار آمد، حتی تمام مواردی که در بالا به آنها اشاره کردیم، جز پاور یا همان منبع تغذیه. شما نمی‌توانید با چیزی که برق سیستم شما را تأمین میکند شوخی کنید. با توجه به نقش حیاتی یک باور در ارائه برق بهینه‌شده و پایدار به هر یک از اجزای گران قیمت شما، منطقی است که به یک پاور دست دوم اعتماد نکنید، به ویژه در مواردی که هیچ ایده‌ای درباره عمر یا شرایط عملکرد آن ندارید. منبع‌های تغذیه، همانند مادربردها، دارای اجزای داخلی زیادی هستند که با گذر زمان فرسوده می‌شوند و کارایی خود را از دست می‌دهند. اتفاقا این فرسودگی در پاور به خاطر شرایط سخت برق در یک سری از مناطق میتواند بیشتر هم باشد. چون پاور باید تمام این فشارها را تحمل کرده و برق پایداری را به تمام سیستم شما برساند.
منبع‌های تغذیه ممکن است از گارانتی‌های تا ۱۰ سال بهره‌مند باشند (که در بازار ایران معمولا اینطور نیست و پاورها با ضمانت حداکثر ۳ ساله عرضه می شوند)، اما این به این معنا نیست که یک پاور تحت گارانتی، کاملاً بی‌خطر است. بنابراین حتی اگر یک یا دو سال هم از گارانتی پاور دست دوم مد نظر شما مانده باشد، باز هم پیشنهاد نمی‌کنیم به سراغش بروید. یک پاور هرچه سال‌ها و استفاده‌های فشرده بیشتری را پشت سر بگذارد، با وضعیت خطرناک‌تری مواجه می‌شود و خریدش ریسک بیشتری برای خریدار در پی خواهد داشت. ممکن است پس از خرید آن از صاحب قبلی، بدون مشکل و به طور طبیعی کار کند، اما احتمال دارد که مدت زیادی دوام نیاورد، به ویژه اگر از آن با یک CPU و کارت گرافیک پرمصرف استفاده کنید.
همانند مادربرد دست دوم، اگر شما فردی را که قصد خرید قطعه‌ی دست دوم از او دارید را می‌شناسید، می‌توانید اقدام به خرید کنید و نگرانی از بابت مشکلات متعددی که اشاره کردیم نداشته باشید. اما حتی در این صورت هم اطمینان حاصل کنید که از یک برند معتبر و نسبتاً جدید باشد.
علائم خرابی منبع تغذیه شامل موارد زیر می‌شود:
- سیستم به طور ناگهانی خاموش می‌شود
- سیستم به درستی روشن نمی‌شود
- صدای غیرعادی از منبع تغذیه
- بوی سوختگی یا دود از منبع تغذیه
- قطعات دیگر سیستم به درستی کار نمیکنند
- و…
به عنوان یک قانون کلی، بهتر است هنگام خرید پاور از مدل‌های دست دوم اجتناب کنید.
خرید دست دوم قطعات کامپیوتر؛ سخن پایانی
ورود به دنیای قطعات دست دوم میتواند باعث کاهش هزینه شود و سود خوبی برایتان به دنبال داشته باشد، اما اگر و فقط اگر با دقت عمل کنید. در بازار دست دوم همیشه می‌توانید معاملات فوق‌العاده‌ای را تجربه کنید، با این شرط که تحقیقات لازم را انجام داده و با تست‌های مخصوص هر قطعه جهت عیب‌یابی آشنا باشید. برخی از قطعات کامپیوتری نسبت به یک سری دیگر اگر به صورت دست دوم خریداری شوند، نرخ خرابی کمتری داشته و مطمئن‌تر هستند، اما برخی دیگر که در این مطلب به آنها اشاره کردیم، معمولا در این قاعده قرار نمی‌گیرند. بنابراین به عنوان یک قاعده کلی، باید از خرید دست دوم قطعاتی که در بالا معرفی کردیم، تا حد ممکن اجتناب کنید.
در موارد نادر، همچنان می‌توانید با خرید مادربرد، پاور یا خنک‌کننده مایع دست دوم به کار خود بدون مشکل ادامه دهید، به شرطی که تمامی شک و تردیدها درباره وضعیت آن را برطرف کرده و حداقل از شخص فروشنده مهلت تست گرفته باشید. در نهایت، مهمترین چیز این است که اطمینان حاصل کنید قطعات دست دوم که قصد خرید آنها را دارید، عملکرد و دوام کافی را برای نیازهای شما فراهم می‌کنند.
منبع: XDA-Developers
