هر آنچه باید از سوکت AM5 شرکت AMD بدانید
شرکت AMD، مادربرد سوکت AM5 را به همراه پردازندههای دسکتاپ سری رایزن ۷۰۰۰ در ماه آگوست سال ۲۰۲۲ عرضه کرده است. این سوکت در واقع سوکت AM4 که در سال ۲۰۱۶ با معماری Zen+ عرضه شده بود را به شیوه‌ای جذاب‌تر به‌روز رسانی کرد؛ معماری خاص پردازندههای AMD که قبل از مدل Zen+ در پردازندههای Zen 3 استفاده شد. با این اوصاف، با در نظر گرفتن عرضه‌ی پردازندههای رایزن ۷۰۰۰ با معماری Zen 4 و مادربرد سوکت AM5 آیا خرید این نوع محصولات از لحاظ منطق و اقتصادی به صرفه است؟ در این یادداشت ضمن معرفی سوکت AM5 و نگاهی به پردازندههای نسل جدید رایزن در این رابطه پاسخ می‌دهیم.
سوکت AM5 چیست؟
قبل از این‌که درباره‌ی خرید مادربرد سوکت AM5 صحبت کنیم، باید ابتدا در رابطه با ماهیت این نوع محصول صحبت کنیم. AM5 آخرین طراحی سوکت شرکت AMD برای پردازنده‌هایش است؛ یعنی محلی روی مادربرد که پردازندههای جدید AMD به آن متصل می‌شوند.
در گذشته شرکت AMD از سوکت AM4 استفاده می‌کرده که در این نوع محصولات، از طراحی آرایش شبکه‌ای پین (Pin Grid Array) یا به اختصار PGA استفاده می‌شد. این مسئله یعنی پردازنده AMD در بخش زیرین خود پین‌های بسیار زیادی داشته و شما باید آن را در سوکت AM4 قرار دهید. به دلیل این طراحی، پردازندههای AMD که از این سوکت استفاده می‌کنند، اگر به درستی در سوکت قرار نگرفته یا به شکلی اشتباه روی سوکت بیفتند، بیشتر مستعد آسیب هستند.
در مدل سوکت AM5 طراحی به شکل آرایش شبکه‌ای زمینی (Land Grid Array) یا LGA انجام شده که شبیه به محصولات اینتل است. این نوع طراحی موجب می‌شود تا پردازنده‌ها نسبت به آسیب مقاوم‌تر به نظر برسند، در حالی‌که این مدل طراحی به شرکت AMD اجازه می‌دهد تا تراکم پینِ پردازندههای سازگار با سوکت AM5 را افزایش دهد.
کدام نوع CPU از مادربرد سوکت AM5 استفاده میکند؟
از آنجایی که شرکت AMD اخیرا توانسته مادربرد سوکت AM5 را برای پردازندههای جدید عرضه کند، شما می‌توانید تنها از پردازندههای رایزن سری ۷۰۰۰ استفاده کنید. به زبان ساده‌تر پردازندههای سازگار با مادربرد سوکت AM5 عبارتند از:
- Ryzen 5 7600X
- Ryzen 7 7700X
- Ryzen 9 7900X
- Ryzen 9 7950X
جدا از پردازندههای نام‌برده، شما می‌توانید انتظار این را داشته باشید که پردازندههای جدیدی که از AMD عرضه می‌شوند هم با مادربرد سوکت AM5 سازگار باشند. به عبارتی دیگر، مدل‌های بیشتری از پردازندههای رایزن سری ۷۰۰۰ و در آینده‌ی نزدیک پردازندههای رایزن سری ۸۰۰۰ از سوکت AM5 استفاده خواهند کرد.
چیپست‌های سازگار با مادربرد سوکت AM5
حالا اگر شما قصد دارید یکی از جدیدترین پردازندههای رایزن سری ۷۰۰۰ را خریداری کنید، شما باید برای خرید یک مادربرد سازگار با AM5 هم برنامه‌ریزی کنید. در حال حاضر چهار چیپست از سوکت AM5 پشتیبانی می‌کنند:
- X670E
- X670
- B650E
- B650
دو مدل X670 و X670E برای عاشقان سخت‌افزار گزینه‌ی بسیار خوبی است، در حالی‌که چیپست‌های مدل B650 و B650E موردهای مقرون به صرفه‌تری برای سوکت AM5 تلقی می‌شوند.
همچنین شایعه شده که شرکت AMD چیپست پایه‌ی A620 را در سال ۲۰۲۳ عرضه خواهد کرد اما شاید تا رویداد CES 2023 باید منتظر مانده تا اخبار جدیدی پیرامون این شایعه دستگیرمان شود.
با وجود این همه گزینه‌ی روی میز، تصمیم این‌که کدام چیپست را باید بخرید می‌تواند کار سختی باشد. بنابراین، تنها گزینه‌ی پیش رو برای یک انتخاب صحیح و درست، بررسی مقایسه‌ای مادربردهای X670E، X670، B650E و B650 است.
زمان عرضه سوکت AM5
ما اولین مرتبه، حرف و صحبت درباره‌ی سوکت AM5 از شرکت AMD را در ابتدای سال ۲۰۲۲ میلادی در مراسم CES 2022 شنیدیم. این شرکت بعدها در رویداد Computex در ماه مِی سال ۲۰۲۲ اطلاعات بیشتری را منتشر کرد. اگرچه، در ماه آگوست سال ۲۰۲۲ بود که شرکت AMD مادربردهای سوکت AM5 را به همراه پردازندههای رایزن سری ۷۰۰۰ منتشر کرد.
از آنجایی‌که فروش پردازندههای رایزن سری ۷۰۰۰ از ۲۷ سپتامبر سال ۲۰۲۲ شروع شد، می‌توان گفت که مادربردهای سوکت AM5 هم از همان زمان برای خرید موجود شد. به هر حال، شما پردازندههای جدید رایزن سری ۷۰۰۰ را نمی‌توانید بدون این نوع مادربرد استفاده کنید.
مزیت‌های سوکت AM5 نسبت به AM4
افزایش تراکم پین موجب شده تا طراحی محصولات AMD شبیه به مدل LGA شرکت اینتل شود. به همین دلیل سوکت AM5 مزیت‌های متعددی نسبت به AM4 دارد. ظرفیت قدرت بیشتر و توانایی برای جا دادن پدهای تماسی بیشتر روی یک سطح کوچکتر، از مهم‌ترین مزیت‌های سوکت AM5 به شمار می‌رود.
علاوه بر این موارد، سوکت AM5 از فناوری‌های DDR5 و PCIe 5.0 پشتیبانی میکند که در نهایت این دو فناوری به همراه یکدیگر سرعت بیشتری را فراهم می‌کنند. بنابراین، اگر شما برنامه‌ریزی کرده‌اید تا یک پردازنده‌ی سوکت AM5 را خریداری کنید، شما باید جایگاه رم DDR5 را هم تهیه کنید؛ چراکه رم مدل DDR5 از لحاظ فیزیکی نسبت به DDR4 تفاوت داشته و سازگاری معکوس (Backward Compatibility) برای این فناوری وجود ندارد.
با این حال جالب است بدانید سوکت AM5 با کولرهای AM4 سازگار است. این جمله یعنی شما می‌توانید از سیستم خنک‌کننده‌ی آبی یا هوایی که قبلا روی پردازندههای رایزن سری ۵۰۰۰ استفاده کرده‌اید مجدد برای قطعات جدید هم استفاده کنید. حداقل در این زمینه شما می‌توانید از خرج اضافی جلوگیری کنید.
میزان دوام مادربرد سوکت AM5
اگر شما هر از گاهی دلتان می‌خواهد که قطعات داخلی کامپیوتر خود را ارتقا دهید، باید نسبت به سازگاری قطعات در آینده دغدغه داشته باشید. خوشبختانه، شرکت AMD در این رابطه توانسته عملکرد خوبی داشته باشد. برای مثال، تا قبل از رونمایی سوکت AM5، مدل قبلی یعنی AM4 توانسته تا پایان سال ۲۰۲۰ به طور تمام قد پشتیبانی‌های لازم را تضمین دهد.
بعد از عرضه‌ی سوکت AM4 در سال ۲۰۱۶ میلادی، کاربران می‌دانستند که با خرید پردازندههای AMD حداقل تا چهار سال دغدغه‌ی خرید یک مادربرد جدید را ندارند. در حقیقت امر، در سال ۲۰۲۲ بود که AMD سوکت AM5 را به همراه پردازندههای رایزن سری ۷۰۰۰ عرضه کرد. با یک حساب سر انگشتی می‌توان فهمید که AM4 بیش از شش سال با موفقیت توانسته پردازندههای مختلف را پشتیبانی کند.
بنابراین، اگر شما یک پردازنده‌ی رایزن سری ۱۰۰۰ را در سال ۲۰۱۶ خریداری کردید، شما همچنان می‌توانید آن را به یک پردازنده‌ی قدرتمند رایزن سری ۵۰۰۰ در سال ۲۰۲۲ بدون تعویض مادربرد ارتقا دهید.
در جریان برگذاری رویداد، AMD تضمین داده که از سوکت AM5 تا سال ۲۰۲۵ پشتیبانی میکند. به همین خاطر، مدت دوام سه ساله را می‌توان حداقل از محصولات انتظار داشت. اگرچه، با شهرتی که AMD به واسطه‌ی AM4 کسب کرد، شما می‌توانید انتظار داشته باشید تا سوکت با چیپست‌های فراتر از این بازه‌ی زمانی هم سازگار باشد.
آیا باید به ارتقا به سوکت AM5 فکر کنیم؟
اگر شما جزء هواداران سخت‌افزارهای AMD هستید، ارتقا به AM5 نیاز به فکر ندارد. از آنجایی که AMD برای پردازندههای نسل جدیدتر خود از سوکت AM5 استفاده میکند، شما چه دوست داشته باشید و چه خیر، در نهایت باید مادربرد سوکت AM5 را خریداری کنید.
در هر صورت، ارتقا به AM5 یک انتخاب خوب است، به شرطی‌که شما از یک پردازنده‌ی قدیمی‌تر مثل رایزن سری ۲۰۰۰ یا یک پردازنده‌ی نسل نهم Intel Core از سال ۲۰۱۸ استفاده می‌کنید. با این حال، اگر شما به قدرت بیشتری نیازی دارید و پردازنده‌ی جدیدتری مثل رایزن سری ۴۰۰۰ یا پردازنده‌ی نسل دهم اینتل را در حال حاضر در اختیار دارید، بهتر است نسبت به ارتقا به سوکت AM5 دست نگه دارید.
سوکت AM5؛ آینده‌ی پردازندههای AMD
سوکت AM5 به AMD اجازه می‌دهد تا پردازندههای قدرتمندتری را خلق کند. همچنین این فناوری به شرکت AMD این قدرت را می‌دهد تا با پردازندههای قدرتمند نسل دوازدهم و سیزدهم اینتل وارد رقابت شود. با تصمیم هوشمندانه‌ی AMD مبنی بر طراحی شبیه به LGA، رسما رقابت بین این دو شرکت وارد فاز هیجان‌انگیزتری شده است.
با ورود AM5 به بازار سخت‌افزاری، فناوری‌های جدیدی هم مثل DDR5 و PCIe 5.0 روی کار آمده تا کاربران AMD از سریع‌ترین رم و SSD که در بازار موجود است برای اسمبل کردن سیستم خود استفاده کنند. اگر شما چیپست‌های به شدت قوی را انتخاب می‌کنید، شما یک اسلات گرافیک PCIe 5.0 هم دریافت خواهید کرد. به همین دلیل، اطمینان حاصل می‌شود که شما بدون نیاز به ارتقای مادربرد خود از آن استفاده کنید چون شرکت‌های سازنده‌ی کارت گرافیک یعنی ان‌ویدیا، اینتل و حتی خودِ AMD این قطعه را تعبیه کرده‌اند.
منبع: makeuseof
