۱۰ فیلم موج نوی سینمای هند که باید ببینید

سینمای هند در تمام دنیا و به‌خصوص برای ما فارسی زبان‌ها یادآور درام‌های اغراق شده، اکشن‌های غیرواقعی، دیالوگ‌های بی‌پشتوانه و شخصیت‌های کلیشه‌ای است. اما شاید زمان آن رسیده است که تمام مخاطبان سینمایی جهان فرصتی دوباره به بالیوود بدهند.

از سال ۲۰۱۰ به بعد، به طور مشخص، موج جدیدی از فیلم‌ها در بالیوود منتشر شدند، که به کلی معادلات محکم قبلی را بر هم می‌زدند. اگرچه برای ریشه‌یابی دقیق این موج نوی ایجاد شده باید به سال‌ها پیش برگردیم، به زمانی که در سال ۱۹۶۸ شرکت FFC زیر نظر بی. کی. کرانجیا شروع به کار کرد. کرانجیا در رویه‌ی تازه بنیان خود دانشجویان سینما را تشویق می‌کرد از فضای استودیویی خارج شوند و در محیط طبیعی فیلم‌های کم هزینه مطابق با واقعیت بسازند.

چند عنصر در فیلم‌های موج نو هند به چشم می‌خورد که آن‌ها را از آن چه بالیوود پیش از این بود متمایز می‌کند.

• ورود زنان به صحنه – زنان چه در مقابل دوربین و چه در پشت دوربین به‌تدریج نقش‌های اصلی را به دست آوردند. نقش‌هایی مانند کارگردان، نویسنده و تهیه‌کننده که تا پیش از این دوره هرگز به زنان نرسیده بود.
• واقعیت جدید – تا همین اوایل ۲۰۰۰ هم سینمای هند در واقعیت از همان رویه‌ی سابق خود، جلوه‌های نمایشی اغراق شده، پیروی می‌کرد اما رفته رفته بالیوود خودش را به جامعه‌ی هند نزدیک کرد و خود را تبدیل به بازتابی از جامعه‌ی هند نمود.
• ورود اکشن جدید – سینمای هند سرشار بود و هست از صحنه‌های زد و خورد و فیلم‌های اکشن. این صحنه‌ها در بالیوود پیش از ۲۰۱۰ در اکثر مواقع به جای احساس هیجان در بیننده احساس تمسخر ایجاد می‌نمودند. اما با ورود تکنولوژی‌های جدید و سرمایه‌گذاری‌های خارجی مشکلات بخش جلوه‌های ویژه‌ی این فیلم‌ها و صحنه‌ها حل شدند و با تغییر در سبک شخصیت‌پردازی‌ها و داستان‌گویی‌ها در این ژانر دیگر این فیلم‌ها باعث تمسخر نمی‌شوند.
• ژانرهای نو – بالیوود آغوشش را باز کرده است به روی ژانرهای جدید. چیزی که کمبودش در سینمای ایران به شدت به چشم می‌خورد. در بالیوود فیلم‌های ژانر ورزشی، تاریخی، اجتماعی و… بیش از پیش تولید و روانه‌ی بازار شدند.

این موج جدید سینمای هند نه تنها در مواجه با مخاطبان موفق عمل می‌کند بلکه نگاه منتقدان را هم از سر تا سر دنیا به خود جلب می‌کند. در لیست زیر نگاهی می‌اندازیم به ده فیلم برتر موج جدید سینمای هند که اگر مخاطب سینما هستید حتما باید ببینید.

• ۱۰ فیلم هندی خاطره‌انگیز که در ایران سر و صدا کردند

۱۰. پسر خیابان (Gully Boy)

• محصول: ۲۰۱۹
• کارگردان: زویا اختر
• بازیگران: رانویر سینگ، آلیا باهات
• نمره‌ی IMDb یه فیلم: ۸
• نمره‌ی راتن تومیتوز به فیلم: ۹۵٪
• مراد، جوانی از طبقه‌ی فرو دست هند که با درگیری‌های خانوادگی هم دست و پنجه نرم می‌کند فرصتی می‌یابد تا خودش را به علاقه‌اش، موسیقی رپ، نزدیک کند.

پسر خیابان بسیاری از عناصر موج نو بالیوود را در خود جای می‌دهد. کارگردان یک زن است، موضوعی که به آن پرداخته می‌شود، موسیقی رپ، بدیع است و احساس‌ها درست در مخاطب ایجاد می‌شوند. اما هنوز در روابط عاشقانه کمی به بالیوود کلاسیک وفادار است و روابط و احساس‌ها را اغراق شده به تصویر می‌کشد. با این حال در تصویر، تدوین، موسیقی، طراحی و ترکیب صدا در سطح یک فیلم هالیوودی و حتی بهتر از بسیاری از آن‌ها عمل می‌کند.

۹. ظرف ناهار (The Lunchbox)

• محصول: ۲۰۱۳
• کارگردان: ریتش باترا
• بازیگران: عرفان خان، نیمرات کائور
• نمره‌ی IMDb به فیلم: ۷٫۸
• نمره‌ی راتن تومیتوز به فیلم: ۹۷٪
• با یک اشتیاه ساده ظرف غذایی اشتباه تحویل داده می‌شود و منجر به ایجاد یک رابطه‌ی عاشقانه از طریق نامه‌نگاری می‌گردد.

ظرف ناهار نشان‌دهنده‌ی همان آغوش باز بالیوود است. داستانی که پیش از این هرگز شبیه‌اش در بالیوود امتحان پس نداده است. اما بالیوود که تا پیش از این یک صنعت فقط پول پرست و به دنبال مخاطب بود حالا اجازه می‌دهد چنین ریسکی ساخته شود. ریسکی که با موفقیت هم بر گیشه و هم بر منتقدان پیروز می‌شود. فیلم توانست در بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی جشنواره‌ی بفتا هم کاندیدای دریافت جایزه شود.

۸. دار و دسته‌ی وسیپور (Gangs of Wasseypur)

• محصول: ۲۰۱۲
• کارگردان: آنوراگ کاشیاب
• بازیگران: مانوج باجپای، ریچا چادا
• نمره‌ی IMDb به فیلم: ۸٫۲
• نمره‌ی راتن تومیتوز به فیلم: ۹۷٪
• سه نسل درگیری بر سر قدرت، منابع و ثروت.

فیلم در دو قسمت یک و دو منتشر شد. در رنگ، قاب‌بندی، شخصیت پردازی‌های مافیایی و اکشن به قدری قدرتمند است که کارهای مافیایی هالیوود را در ذهن زنده می‌کند. نشان دادن فساد در سینمایی که، برخلاف هالیوود، شرم سنتی جامعه اجازه‌ی عبور از برخی خط قرمزها را به آن نمی‌دهد کار سختی است اما دار و دسته‌ی واسیپور به بهترین حالت فساد اخلاقی را به تصویر می‌کشد. فیلم شاهکار ژانر مافیایی بالیوود است. ژانری که در چهارچوبی جدید حیاتی دوباره در سینمای هند یافته است.

۷. سه احمق (۳Idiots)

• محصول: ۲۰۰۹
• کارگردان: راجکومار هیرانی
• بازیگران: عامر خان، شارمان جوشی
• نمره‌ی IMDb به فیلم: ۸٫۴
• نمره‌ی راتن تومیتوز به فیلم: ۱۰۰٪
• دو دوست با هم به دنبال هم‌کلاسی دوران دانشجویی خود هستند. دوستی که با او قوانین دانشگاه را تغییر داده بودند.

سه احمق بیشتر از سایر فیلم‌های این لیست به سینمای کلاسیک رقص و آوازی هند نزدیک است، اما وقتی این اتفاق در درست‌ترین فرمت ممکن اتفاق می‌افتد، و روایت، شخصیت پردازی، نقاط اوج و بازی بازیگران در بالاترین سطوح به تصویر کشیده می‌شوند. سه احمق هنوز آن دیالوگ‌های کلیشه‌ای، مضامین کلیشه‌ای و روابط عاشقانه‌ی کلیشه‌ای را دارد اما آن‌ها را در فضایی قرار می‌دهد که برای بیننده برجسته نیستند. سه احمق مخاطب را در جریان محکم داستان سرایی خود غرق می‌کند و به او اجازه‌ی لحظه‌ای جابه‌جا شدن نمی‌دهد.

۶. پد من (Pad Man)

• محصول: ۲۰۱۸
• کارگردان: آر. بالکی
• بازیگران: آکشای کومار، رادهیکا آپته
• نمره‌ی IMDb به فیلم: ۷٫۹
• نمره‌ی راتن تومیتوز به فیلم: ۸۳٪
• تلاش مردی روستایی برای بهداشت همسرش که تبدیل به جنبشی در سطوح بزرگتر شد.

فیلم الهام گرفته از زندگی حقیقی آروناچالام موروگانانتام است. سینمای هند به دنبال شکستن مفاهیمی است که سال‌ها به اشتباه تبدیل به تابو شده‌اند. در این فیلم موضوع نوار بهداشتی است. پیش از این که موفقیت فوق‌العاده‌ی پدمن در گیشه به چشم بیاید، پیشرو بودن آن در فرهنگ و جسور بودنش در گفتن حرف‌های تازه باید در نظر گرفته شود.

۵. پی‌کی (PK)

• محصول: ۲۰۱۴
• کارگردان: راجکومار هیرانی
• بازیگران: عامر خان، آنوشکا شارما
• نمره‌ی IMDb به فیلم: ۸٫۱
• نمره‌ی راتن تومیتوز: ۷۷٪
• آدم فضایی‌ای بر روی زمین بعد از دزدیده شدن وسیله‌ی برقراری ارتباط خود سردرگم می‌شود و شروع می‌کند به گشتن به دنبال آن.

پی کی جسور بودن و حرف‌های تابو شکنانه زدن پد من و رقص و آواز و نقاط اوج احساسی بالیوودگونه‌ی سه احمق را با هم دارد. داستان درگیرکننده است و شخصیت‌ها همذات پنداری مخاطب را با خود همراه می‌کنند. به خصوص از آن جایی که تیغ شمشیر فیلم به سوی مذهب‌های دروغین گرفته شده است با پدیده‌ای آشنا در سطح بین‌المللی طرف خواهیم شد.

۴. ملودی کور (Andhadhun)

• محصول: ۲۰۱۸
• کارگردان: سریرام راغاوان
• بازیگران: آیوشمان خورانا، تابو
• نمره‌ی IMDb به فیلم: ۸٫۳
• نمره‌ی راتن تومیتوز به فیلم: ۱۰۰٪
• پیانیستی که برای افزایش تمرکز خودش را به نابینا بودن زده است شاهد صحنه‌ی قتل می‌شود.

ملودی‌کور فیلم‌نامه‌ای دارد که لحظه‌ای برای نفس کشیدن به مخاطب نمی‌دهد. اتفاق بعد از اتفاق رخ می‌دهد و هر کدامشان بیشتر از قبلی بیننده را در شوک فرو می‌برد. از فیلمنامه که بگذریم هم به کارگردانی می‌رسیم که در آن هم ملودی‌کور با قاب‌بندی‌ها و نگاه بدیع کارگردان خود می‌درخشد. ملودی کور شبیه به نقطه عطفی است در داستان گویی و به ویژه پایان بندی در بالیوود.

۳. کشتی (Dangal)

• محصول: ۲۰۱۶
• کارگردان: نیتش تیواری
• بازیگران: عامر خان، فاطیما سانا شیخ
• نمره‌ی IMDb به فیلم: ۸٫۴
• نمره‌ی راتن تومیتوز به فیلم: ۸۸٪
• پدری که در دوران خودش به دلیل مشکلات مالی نتوانست عشق خود، کشتی، را ادامه دهد حالا به دنبال عملی کردن رویای خود در دخترانش است.

کشتی شاید، از دور، تنها فیلمی درباره‌ی کشتی به نظر برسد اما بسیار بیش از این‌ها در این فیلم نهفته است. مباحث عمیقی درباره‌ی محدودیت‌های زنان هم در بستر اجتماع و هم در بسترهای کوچکتر خانواده، بحث‌هایی درباره‌ی روابط خانوادگی فرزندان و والدین و غیره. البته پیشرو بودن کشتی در بالیوود از نظر ژانری هم حتما باید جلب توجه کند. کشتی نخستین فیلم ورزشی نیست که در بالیوود ساخته می‌شود اما بی‌شک درست‌ترین آن‌ها است. آن هم فیلمی بر اساس داستان واقعی. نمی‌شود درباره‌ی کشتی صحبت کرد و از بازی فوق‌العاده‌ی عامرخان سخن به میان نیاورد که از عشق عمیق تا سخت‌گیری محکم یک پدر سنتی و کم‌حرف را به تصویر می‌کشد.

۲. اسم من خان است (My Name Is Khan)

• محصول: ۲۰۱۰
• کارگردان: کاران جوهر
• بازیگران: شاهرخ خان، کاجول
• نمره‌ی IMDb به فیلم: ۸
• نمره‌ی راتن تومیتوز به فیلم: ۸۵٪
• رضوان به دنبال رئیس حمهور آمریکا است تا به او بگوید که تروریست نیست.

آن چه در موج نوی هند رشد یافتنش به چشم می‌خورد زیرمتن است. اسم من خان است درامی است عاشقانه و پرتره‌ای روانشناختانه از شخصی مبتلا به آسپرگر که تبدیل به فریادی اجتماعی می‌شود و حقوقی بنیادین را از سیاست و اجتماع‌های جهان اول نسبت به سایر نژادها طلب می‌کند. زوج شاهرخ خان و کاجول طی سال‌ها همکاری شیمی‌ای بین خودشان به وجود آورده‌اند که ارتباط‌شان در فیلم ذره‌ای برای بیننده غریب نیست. اسم من خان است نماینده‌ی حرکت پیشروی بالیوود به سمت هالیوود است. پرداخت‌های عمیق به لایه لایه‌های روابط و شخصیت‌ها در متن و نحوه‌ی نگاه کارگردان از طریق دوربین به آن‌ها در اسم من خان است بدیع و چشم‌گیر است.

۱. پیکو (Piku)

• محصول: ۲۰۱۵
• کارگردان: شوجیت سیرکار
• بازیگران: دیپیکا پادوکون، عرفان خان، آمیتاب پاچان
• نمره‌ی IMDb به فیلم: ۷٫۶
• نمره‌ی راتن تومیتوز به فیلم: ۸۹٪
• سفری جاده‌ای، به سوی خانه‌ی پدری، یک پدر سالمند (پاچان)، دخترش (پادوکون) و راننده (خان) را به هم نزدیک‌تر می‌کند و پرده از بسیاری از مسائل برداشته می‌شود.

پیکو در این لیست قرار می‌گیرد زیرا فیلمی است بر خلاف آن چه از سینمای هند انتظار دارید. فیلمی بدون هیچ اکشن، بدون هیچ موسیقی همراه با رقص و بدون هیچ نقش منفی و مثبتی. پیکو یک فیلم کاملا متفاوت است با آن چه از سینمای هند در سر می‌پرورانید. روابط عاشقانه، درگیری‌های روزمره، تضاد سنت و مدرنیته، شکاف بین نسلی، همه و همه از طریق لنز دوربین و در زیر متن یک فیلم‌نامه‌ی بی‌نقص به شما نشان داده می‌شود و بازی‌های کامل آمیتاب پاچان، مرحوم عرفان خان و دیپیکا پادوکون هیچ جای نقصی در فیلم باقی نمی‌گذارد. پیکو در اوج سادگی بهترین فیلمی است که می‌تواند تفاوت عمیق بالیوود جدید را با آن چه بوده است به مخاطب اثبات کند.