توکوفوبیا چیست و چگونه می‌توان با آن مقابله کرد؟
بارداری از اتفاقات مهم زندگی زنان است که هم می‌تواند شادی زیادی را به دنبال داشته باشد و هم ممکن است منبع استرس و اضطراب باشد. نگرانی اغلب زنان به درد زایمان و اشتباهاتی که ممکن است در طول این فرآیند رخ دهد، مربوط می‌شود. این‌ها نگرانی‌های طبیعی هستند که تقریباً همه‌ی زنان تا حدودی آن را تجربه می‌کنند. اضطراب‌های عادی معمولاً با آموزش، دریافت حمایت از سوی اطرافیان و صحبت با پزشک برطرف می‌شوند، اما گاهی اوقات ترس از بارداری خیلی شدید است و مشکلات زیادی را برای زنان ایجاد می‌کند.
به ترس از بارداری و زایمان، توکوفوبیا (Tokophobia) می‌گویند. زنانی که به این فوبیا مبتلا هستند، ممکن است علیرغم علاقه‌ای که به بچه‌دار شدن دارند، از باردار شدن امتناع کنند یا در صورت وقوع بارداری سزارین را به زایمان طبیعی ترجیح دهند.
توکوفوبیا فقط زنانی را که تجربه‌ی بارداری و زایمان ندارند درگیر نمی‌کند، بلکه ممکن است در میان کسانی که زایمان‌های سخت را پشت سر گذاشته‌اند هم دیده شود. برای اینکه با این مشکل و راه‌های مقابله با آشنا شوید، این مقاله از دیجی‌کالا مگ را تا انتها بخوانید.
علائم توکوفوبیا
توکوفوبیا یک نوع فوبیا و اختلال اضطراب است که مبتلایان به آن نسبت به یک موضوع یا موقعیت خاص ترس غیرمنطقی و بی‌دلیل دارند. علائم توکوفوبیا می‌تواند شامل اختلال خواب، حملات پانیک (وحشت‌زدگی)، کابوس‌های شبانه و رفتارهای اجتنابی باشد. سایر علائم ترس از بارداری و زایمان عبارتند از:
- اضطراب و افسردگی
- ترس شدید از نقایص مادرزادی، مرده‌زایی یا مرگ مادر
- احساس ترس با فکر کردن به بارداری و زایمان
- اصرار بر زایمان سزارین
گاهی اوقات ممکن است زنان به دلیل ترس از باردار شدن از هرگونه فعالیت جنسی اجتناب کنند یا در صورت باردار شدن اصرار به زایمان سزارین داشته باشند، هنگام زایمان دچار تروما یا ضربه‌ی روحی شوند و حتی در برقراری ارتباط با کودک خود مشکل داشته باشند.
این احتمال وجود دارد که مردان هم توکوفوبیا را تجربه کنند. محققان دریافته‌اند که مردان مبتلا به توکوفوبیا اغلب ترس شدیدی در مورد سلامتی و ایمنی همسر و فرزند خود دارند.
دلایل ترس از بارداری و زایمان
محققان دلایل مختلفی را برای ابتلا به توکوفوبیا پیشنهاد کرده‌اند، به‌عنوان مثال شنیدن تجربیات سایر زنان، ترس از ناتوانی در کنترل درد، ترس در مورد جان نوزاد، بی‌اعتمادی به کادر پزشکی، ترس از عوارض مربوط به بارداری و زایمان مثل پره‌اکلامپسی و مرگ، عوامل روانی-اجتماعی مانند باردار شدن در سنین پایین، فقیر بودن یا نداشتن حمایت اجتماعی و ابتلا به مشکلات سلامت روان مانند اضطراب و افسردگی می‌توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند.
دو نوع توکوفوبیا وجود دارد:
- اولیه: توکوفوبیای اولیه در زنانی رخ می‌دهد که هرگز زایمان را تجربه نکرده‌اند. این ترس می‌تواند در دوران نوجوانی یا بعد از باردار شدن شروع شود. علاوه بر این، احتمال وقوع آن در دختران و زنانی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند، وجود دارد. معاینات پزشکی در دوران بارداری هم ممکن است در القای این نوع ترس نقش داشته باشد.
- ثانویه: توکوفوبیای ثانویه در زنانی رخ می‌دهد که قبلاً بارداری و زایمان را تجربه کرده‌اند. به عبارت دیگر، اغلب نتیجه‌ی تجربه‌ی یک زایمان سخت است. با این حال، می‌تواند در زنانی که زایمان طبیعی و بدون مشکل داشته‌اند و همچنین زنانی که سقط جنین، مرده‌زایی یا درمان‌های ناموفق باروری را تجربه کرده‌اند هم رخ دهد.
- مسمومیت بارداری یا پره‌اکلامپسی چیست؟ (از علائم و دلایل تا عوارض و درمان)
شیوع توکوفوبیا
نگران بودن در مورد بارداری و زایمان کاملاً طبیعی است و حتی وجود آن در حد معقول می‌تواند از بعضی جهات مفید باشد، چون زنان را وادار می‌کند که برای مقابله با این نگرانی‌ها به پزشک مراجعه کنند.
تقریباً ۸۰ درصد زنان باردار درجاتی از اضطراب و نگرانی را در مورد چیزهایی مانند درد، سلامتی و زایمان ایمن تجربه می‌کنند و اکثر زنان می‌توانند با یادگیری بیشتر در مورد روند زایمان، صحبت با سایر زنان و مشورت با پزشک با این نگرانی‌ها کنار بیایند.
با این حال، در بعضی موارد این ترس می‌تواند آن‌قدر شدید و ناتوان‌کننده شود که به‌عنوان توکوفوبیا تشخیص داده شود. میزان شیوع توکوفوبیا دقیقاً مشخص نیست، اما بعضی تحقیقات نشان می‌دهد که ۲ تا ۱۵ درصد زنان چنین مشکلی را تجربه می‌کنند. البته شواهدی هم وجود دارد که نشان می‌دهد ۲۰ تا ۲۵ درصد زنان ممکن است علائم شدید و ناتوان‌کننده‌ی ترس‌های مربوط به زایمان را داشته باشند.
تفاوت در برآورد میزان شیوع توکوفوبیا به این دلیل است که محققان تعاریف متفاوتی از این نوع ترس دارند. ممکن است زنان با ترس متوسط با زنانی که اضطراب شدید را تجربه می‌کنند، در یک گروه قرار بگیرند یا بعضی از زنان علیرغم ابتلا به توکوفوبیا تشخیص داده نشوند.
تفاوت ترس از بارداری و زایمان با اختلال استرس پس از سانحه
تخمین زده می‌شود که ۳ درصد از زنان پس از زایمان دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) می‌شوند. علائم PTSD می‌تواند شامل تجسم دوباره‌ی حادثه یا یادآوری خاطرات آن، گوش به زنگ بودن (نظارت دائمی بر محیط اطراف برای مراقبت از خود) و کابوس‌های شبانه در مورد رویداد مورد نظر باشد.
گاهی اوقات زنانی که علائم PTSD را دارند، به‌عنوان افراد مبتلا به توکوفوبیای ثانویه تشخیص داده می‌شوند. همچنین ممکن است که PTSD یا توکوفوبیای پس از زایمان با افسردگی پس از زایمان اشتباه گرفته شوند. تمیز دادن این اختلالات از یکدیگر برای اطمینان از دریافت درمان مناسب و مؤثر ضروری است.
درمان ترس از بارداری و زایمان
زنان مبتلا به توکوفوبیا باید با همکاری متخصص زنان و روانشناس یا روانپزشک تحت درمان قرار بگیرند تا از سلامت مادر و جنین اطمینان حاصل شود. متخصص سلامت روان می‌تواند دلایل بروز چنین ترسی را تشخیص داده و به درمان آن کمک کند. متخصص زنان و زایمان هم با آموزش و ارائه مراقبت‌های لازم کمک می‌کند که نگرانی‌های مادر در مورد بارداری و زایمان برطرف شود.
۱. حمایت اطرافیان
دریافت حمایت اجتماعی برای مقابله با توکوفوبیا مهم است. بعضی از زنان همین قدر که بدانند افرادی برای کمک و حمایت از آن‌ها وجود دارند، احساس آرامش بیشتری می‌کنند. چنین حمایتی می‌تواند حس خودکارآمدی زنان را تقویت کند و حتی روی نظر آن‌ها برای زایمان سزارین تأثیر بگذارد.
مطالعات نشان داده‌اند که حمایت از زنان مبتلا به توکوفوبیا در به حداقل رساندن این مشکل نقش مهمی دارد. حمایت مؤثر می‌تواند به‌صورت انفرادی یا از طریق گروه‌های حمایتی رخ دهد. چنین حمایتی اغلب توسط افرادی که زنان از قبل می‌شناسند مانند اعضای خانواده یا دوستان ارائه می‌شود، اما می‌تواند از جانب متخصصان زنان، ماماها، روان‌شناسان یا مشاوران هم باشد.
داشتن تجربه‌ی زایمان بدون مشکل هم در کاهش ترس از زایمان مؤثر است. نتایج یک مطالعه نشان داد زنانی که احساس می‌کردند کنترل بدن خود را در دست دارند و از فرآیند زایمان به‌خوبی مطلع هستند، ترس کمتری داشتند.
بسیاری از زنان به دنبال استفاده از راهنمایی و حمایت کسانی هستند که قبلاً تجربه‌ی فرزندآوری را داشته‌اند. به‌عنوان مثال، شنیدن تجربه‌های مادر، خواهر، اعضای خانواده و دوستان می‌تواند به کاهش ترس از زایمان و بارداری کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهد که حمایت از زنانی که ترس شدید از زایمان دارند، تمایل به سزارین را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد.
۲. روان‌درمانی و درمان شناختی رفتاری
روان‌درمانی و درمان شناختی رفتاری (CBT) هم می‌توانند در کنترل توکوفوبیا مؤثر باشند. گروهی از محققان اثربخشی مراقبت‌های استاندارد را با درمان شناختی رفتاری از طریق اینترنت مقایسه کرده و به این نتیجه رسیدند که هر دو رویکرد به کاهش ترس منجر می‌شوند، اما CBT تأثیر بیشتری در کاهش علائم دارد. با این حال، تنها تعداد کمی از زنان درمان CBT را تکمیل کردند که این موضوع پذیرش کم این رویکرد درمانی را از سوی بیماران نشان می‌دهد.
۳. داروها
داروها هم می‌توانند به‌تنهایی یا همراه با سایر رویکردهای درمانی برای رفع دلایل زمینه‌ای توکوفوبیا مانند افسردگی، اضطراب یا سایر اختلالات روان‌پزشکی مورد استفاده قرار گیرند.
راه‌های مقابله با توکوفوبیا
اگر احساس می کنید که ترس شدید از زایمان و بارداری می‌تواند روی زندگی شما تأثیر بگذارد، از راهکارهای زیر برای مقابله با آن کمک بگیرید:
۱. در مورد احساسات خود صحبت کنید
صحبت کردن با پزشک یا ماما و همچنین با اعضای خانواده و دوستان مورد اعتماد می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. وجود افرادی که ترس‌های شما را درک می‌کنند و می‌توانند از شما حمایت کنند، به کاهش اضطراب کمک می‌کند.
۲. برای زایمان برنامه‌ریزی کنید
در مورد خواسته‌ها و نیازهای خود، به‌عنوان مثال در مورد راه‌های کنترل درد و شیوه‌ی زایمان، با پزشک صحبت کنید. داشتن یک برنامه‌ی مشخص به شما کمک می‌کند که احساس کنید کنترل بیشتری روی اوضاع دارید.
۳. از گوش دادن به تجربه‌های ناخوشایند دیگران بپرهیزید
شنیدن چنین داستان‌هایی می‌تواند ترس شما از بارداری و زایمان را تشدید کند. در عوض، به دنبال اطلاعات پزشکی معتبر باشید و روی تجربیات مثبت زایمان تمرکز کنید. اگر کسی با شما در مورد چنین داستان‌های ناراحت‌کننده‌ای صحبت کرد، از او بخواهید که حرفش را ادامه ندهد.
۴. در کلاس‌های آموزشی قبل از بارداری شرکت کنید
اگر در مورد اتفاقاتی که حین زایمان رخ می‌دهند و کارهایی که می‌توانید برای مدیریت درد انجام دهید آموزش ببینید، تا حد زیادی ترس‌هایتان کمتر می‌شود.
۵. با متخصص بهداشت روان صحبت کنید
اگر ترس از بارداری و زایمان در زندگی شما اختلال ایجاد کرده است، از پزشک خود بخواهید که شما را به یک روانپزشک، روانشناس یا مشاور ارجاع دهد تا کمک تخصصی دریافت کنید.
کلام پایانی
اگرچه توکوفوبیا نادر است، اما می‌تواند تأثیر زیادی بر زندگی و عملکرد یک زن داشته باشد. افرادی که به‌شدت از زایمان می‌ترسند، حتی علیرغم میل به بچه‌دار شدن ممکن است از باردار شدن خودداری کنند. حمایت و درمان مناسب می‌تواند ترس از بارداری و زایمان را برطرف کرده و آن را به یک تجربه‌ی مثبت تبدیل کند.
منبع: Verywellmind
