اپل بدون استیو جابز؛ یک دهه رهبری تیم کوک چه تغییراتی ایجاد کرد؟
مدیرعاملی تیم کوک در اپل ۱۰ سال شد. ۲۴ آگوست ۲۰۱۱ (۲ شهریور ۱۳۹۰) استیو جابز از سمت مدیرعاملی اپل کناره‌گیری کرد و تیم کوک به جای او این سمت را بر عهده گرفت. فقط ۶ هفته بعد، استیو جابز فوت شد. نیازی به گفتن نیست که کوک باید جای خالی یکی از مهم‌ترین مدیران دنیای فناوری را پر می‌کرد. از جابز به عنوان مدیرعامل رؤیاپرداز خالق محصولاتی مانند مک، آیفون، آیپد، آیپاد، آیتونز و اپ استور یاد می‌شود. حالا بعد از یک دهه، تیم کوک چه کارهایی برای اپل انجام داده است؟
باارزش‌ترین و سودآورترین شرکت جهان
شرکتی که شبکه‌ای از اجزای پیچیده را به گجت‌های همه‌فن‌حریف تبدیل می‌کند، اکنون درآمد بیشتری نسبت به آن‌هایی که نفت را از زمین بیرون می‌کشند، کسب می‌کند. این موضوع به طراحی دقیق زنجیره تأمین محصولات اپل برمی‌گردد که در این زمینه تیم کوک نقش مهمی ایفا کرده است. تولیدکنندگانی مانند فاکس‌کان صدها هزار کارگر چینی را به خدمت گرفته‌اند و طی سال‌های گذشته سود ناخالص قابل توجهی را برای اپل به ارمغان آورده‌اند.
حتی در سال ۲۰۱۹ که عربستان سعودی سهام شرکت نفتی آرامکو را برای عموم عرضه کرد، این شرکت فقط برای مدتی رتبه‌ی اول را حفظ کرد. اپل سال گذشته در مسیر حرکت به ارزش ۲ تریلیون دلاری این شرکت مهم عربستانی را پشت سر گذاشت و در حال حاضر هم به سمت ارزش ۲.۵ تریلیون دلاری حرکت می‌کند. همچنین در کنار درآمد کل، سود شرکت اپل هم از آرامکو بیشتر است.
با هر معیاری که در نظر بگیرید، تیم کوک طی یک دهه گذشته اپل را به تبدیل به یک غول تمام‌عیار کرده است. درآمد این شرکت در فصل تعطیلات امسال رکورد ۱۱۱ میلیارد دلاری را ثبت کرد که چهار برابر رقمی است که اپل در سال ۲۰۱۱ موفق به کسب آن شده بود. سود دریافتی اپل از ۶ میلیارد دلار در سه‌ماهه‌ی نخست ۲۰۱۱ به ۲۸.۸ میلیارد دلار در سه‌ماهه‌ی نخست ۲۰۲۱ رسیده است. این شرکت نزدیک به ۲۰۰ میلیارد دلار پول نقد در اختیار دارد، بیش از ۲ برابر ۷۶ میلیارد دلاری که در سال ۲۰۱۱ داشت و اندازه‌ی اپل با ۱۴۷ هزار کارمند تمام‌وقت نسبت به ۶۰۴۰۰ کارمند در زمان کناره‌گیری جابز، بیش از ۲ برابر شده است.
بر اساس جدیدترین گزارش مالی منتشر شده، اپل در حال حاضر به طور میانگین در هر ثانیه ۱۰ هزار درآمد دارد که از این رقم حدود ۳۶۰۰ دلار سود خالص است. احتمالا از وقتی که خواندن این مقاله را شروع کرده‌اید، اپل توانسته حدود نیم میلیون دلار دیگر به خزانه‌ی خود اضافه کند.
تمام این ارقام نشان می‌دهند که اپل در دوران تیم کوک به طور بی‌وقفه محصولات ممتازی که مشتریان دنبال آن‌ها هستند را عرضه می‌کند و سال به سال به طور پیوسته آن‌ها را بهتر کرده است. بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸، اپل هر ساله آیفون‌های بیشتری را نسبت به پنج سالی که جابز مسئول فروش این محصول بود، راهی بازار کرده است. برای برخی، همین علامت دلار به‌تنهایی گواه موفقیت کامل تیم کوک است. اگر هفته‌ای که استیو جابز استعفا داد ۱۰۰۰ دلار برای خرید سهام اپل هزینه کرده بودید، امروز بدون احتساب سود سهام ارزش آن به تقریباً ۱۱ هزار دلار رسیده بود.
اما بررسی عملکرد اپل تنها با نگاه به درآمد دریافتی تنها نیمی از ماجرا است. آن دسته از کاربران که از تیم کوک مانند استیو جابز انتظار ارائه‌ی ایده‌های جاه‌طلبانه داشته‌اند، احتمالا طی این سال‌ها از عملکرد او چندان تحت تأثیر قرار نگرفته‌اند.
محصولات سخت‌افزاری
یکی از روزنامه‌نگاران معروف حوزه‌ی تکنولوژی به نام والت ماسبرگ دو سال قبل نوشت که اپل در دوران تیم کوک هنوز یک محصول سخت‌افزاری که بتواند سروصدای زیادی راه بیندازد، تولید نکرده است؛ محصولاتی در حد آیفون، آیپد یا مک. مهم‌ترین محصولاتی که اپل در دوران رهبری تیم کوک عرضه کرده یا لوازم جانبی آیفون مانند اپل واچ و ایرپاد هستند یا محصولاتی که کاربران خواستار ارائه‌ی آن‌ها بوده‌اند که مثلا می‌توانیم به آیفون‌های دارای نمایشگر بزرگ‌تر اشاره کنیم.
مدیر سابق بازاریابی اپل می‌گوید که استیو جابز کاملا مخالف عرضه‌ی گوشی‌های بزرگ‌تر بوده است. اما زمانی که تیم کوک مدیرعامل اپل شد، گفته که کاربران چنین چیزی را می‌خواهند، ما هم توان تولید این محصولات را داریم و بنابراین چنین کاری را انجام می‌دهیم.
در این میان باید به برخی شکست‌های پر سروصدای اپل در این دوران هم اشاره کنیم. به عنوان مثال می‌توانیم پد شارژ بی‌سیم ایرپاور را نام ببریم که علی‌رغم معرفی پرسروصدای آن، هیچوقت عرضه نشد و همچنین اپل اعتراف کرد که در طراحی و ساخت مک پرو اشتباه کرده زیرا برای ارتقای آن با چالش‌های متعددی مواجه شدند. اما از همه بدتر، اصرار اپل برای استفاده از کیبوردهای مشکل‌دار برای مک‌بوک‌ها بود که ۵ سال این روند ادامه پیدا کرد و صدای کاربران زیادی را درآورد.
اپل واچ در حال حاضر یک محصول پرطرفدار در بازار گجت‌های پوشیدنی است و در این بازار شرکت‌هایی مانند گوگل همچنان در حال تقلا هستند. اما بخشی از موفقیت اپل واچ به کاهش انتظارات کاربران در طول زمان برمی‌گردد. زمانی که اولین اپل واچ در اواخر سال ۲۰۱۴ به عنوان اولین محصول بزرگ دوران تیم کوک معرفی شد، این شرکت آن را به‌عنوان یک نوآوری هم‌سطح مک، آیپاد و آیفون مطرح کرد که قرار بود زندگی کاربران را با بهبود وضعیت سلامتی آن‌ها متحول کند.
با وجود اینکه سال‌ها از عرضه‌ی این محصول می‌گذرد، اما همچنان مدارک زیادی در مورد تاثیر معنادار این ساعت برای بهبود سلامت افراد وجود ندارد. فقط گاهی اوقات گزارش‌هایی منتشر می‌شود که در آن‌ها به تشخیص سقوط یا تشخیص افزایش ضربان قلب ناگهانی افرادی اشاره شده و اینکه اپل واچ جان این افراد را نجات داده است.
ایرپاد هم که در دوران تیم کوک راهی بازار شد با استقبال زیادی روبرو شده است. اما از بسیاری جهات، ایرپاد نماد کل دوران تیم کوک است؛ یک ایده‌ی به ظاهر واضح در مقیاس بزرگ اجرا شده و به لطف ارتباط گسترده با آیفون، نه‌تنها از نظر تجاری به موفقیت رسیده بلکه از نظر فرهنگی هم توانسته توجهات زیادی را جلب کند.
از طرف دیگر باید به مهاجرت کامپیوترهای مک به سمت استفاده از تراشه‌های اختصاصی اپل هم اشاره کنیم که اگرچه هنوز این روند در ابتدای راه خود قرار دارد، اما یکی از مهم‌ترین اقدامات اپل در دوران رهبری تیم کوک محسوب می‌شود. اپل در زمینه‌ی طراحی تراشه سال‌هاست که حرف زیادی برای گفتن دارد و مدیران این شرکت با معرفی M1 بالاخره توانستند از معماری Arm برای اکوسیستم مک استفاده کنند و با این کار، مفهوم عملکرد لپ‌تاپ یک شبه زیر و رو شد. در دوران جابز، اپل برای طراحی تراشه‌های آیفون از هسته‌های پردازشی و پردازنده‌های گرافیکی اختصاصی استفاده نمی‌کرد ولی در دوران تیم کوک این فرایند آغاز شد.
همچنین تیم کوک طی ۵ سال گذشته بارها در مورد اهمیت واقعیت افزوده صحبت کرده و از آن به عنوان «ایده‌ای بزرگ مانند گوشی هوشمند» و «بسیار مهم» برای آینده‌ی اپل یاد کرده است، اما این گفته‌ها صرفاً تیزر بوده‌اند. پلتفرم نرم‌افزاری ARKit که در سال ۲۰۱۷ معرفی شد قرار بود اپلیکیشن‌های واقعیت افزوده‌ی جذابی را برای آیفون و آیپد ارائه کند ولی این اپلیکیشن‌ها حرف زیادی برای گفتن ندارند. در ضمن طی چند سال گذشته گزارش‌های متعددی در مورد هدست واقعیت افزوده اپل منتشر شده که هر بار از عقب افتادن تاریخ عرضه‌ی این محصول خبر می‌دهند.
تمرکز روی سرویس‌های نرم‌افزاری
اگر فردا تیم کوک از اپل جدا شود، تحلیلگران دیگر در مورد رؤیاپرداز بودن جانشین او سوال نمی‌پرسند ولی این موضوع را مطرح می‌کنند که آیا جانشین تیم کوک هم به روند تمرکز بر سرویس‌های نرم‌افزاری ادامه می‌دهد یا نه.
طی حدودا ۶ سال گذشته، درآمد دریافتی اپل از طرف سرویس‌های نرم‌افزاری رو به افزایش بوده‌اند و بر اساس آخرین گزارش مالی اپل، طی سه‌ماهه‌ی سوم سال جاری سرویس‌های نرم‌افزاری اپل موفق به کسب درآمد ۱۷.۵ میلیارد دلاری شده‌اند که تقریبا نصف درآمد آیفون و بیش از دو برابر درآمد دیگر بخش‌های سخت‌افزاری محسوب می‌شود.
در جریان دادگاه مربوط به درگیری حقوقی بین اپل و شرکت Epic مشخص شد که اپ استور به تنهایی در سال ۲۰۱۶ درآمد بیشتری نسبت به فروش مک و آیپد داشته است. از آن زمان روزبه‌روز تعداد این سرویس‌ها افزایش پیدا کرده‌اند و هرکدام از آن‌ها درآمد بالایی راهی خزانه‌ی این شرکت می‌کنند.
علاوه بر تمرکز روی محتوا، اپل با معرفی سرویس‌هایی مانند Apple Pay، Apple Card، Apple Cash و Apple Pay Later که این سرویس به زودی ارائه می‌شود، نشان داده که به سرویس‌های مالی هم نگاه ویژه‌ای دارد و با این کار علاوه بر دریافت کارمزد مربوط به معاملات، کاربران را در اکوسیستم نرم‌افزاری خود نگه می‌دارد.
اگرچه طی این سال‌ها کسب درآمد هنگفت از طریق داده‌های کاربران برای تیم کوک امکان‌پذیر بوده است، اما با عدم انجام چنین کاری تبدیل به قهرمان حریم خصوصی کاربران شده است. در همین زمینه می‌توانیم به مبارزه با FBI بر سر افشای اطلاعات اشاره کنیم که به گفته‌ی تیم کوک، چنین کاری می‌تواند راه را برای نفوذ دولت‌ها به گوشی‌های کاربران باز کند. روی هم رفته اپل از جمله معدود شرکت‌های فناوری است که از داده‌های کاربران به عنوان منبع درآمد استفاده نمی‌کند.
برخی از سرویس‌های اپل به دوران استیو جابز برمی‌گردند. یک سال قبل از مرگ او، به مدیران ارشد اعلام کرد که سال ۲۰۱۱ سال فضای ابری است و اپل باید تمام محصولات را به یکدیگر پیوند دهد تا مشتریان بیشتر از قبل به اکوسیستم اپل وابسته شوند. اما اکثر سرویس‌های نرم‌افزاری اپل در دوران تیم کوک توسعه پیدا کرده‌اند و در این میان Apple Pay اهمیت زیادی دارد. اگرچه بیشتر سازندگان گوشی‌های هوشمند سرویس معادل آن را عرضه کرده‌اند، اما این اپل بود که موفق شد سرویس پرداخت بدون دردسر و خیلی راحت را در تعداد زیادی از کشورهای دنیا امکان‌پذیر کند.
دردسرهای فزاینده
اکنون این سوال مطرح می‌شود که آیا اپل همچنان می‌تواند به رشد همه‌جانبه‌ی خود ادامه دهد یا نه؛ زیرا پس از یک دهه شکاف‌هایی در حال ظاهر شدن هستند. اپل هیچگاه به اندازه‌ی چند سال گذشته عذرخواهی نکرده است. به عنوان مثال می‌توانیم به حواشی مربوط به کند کردن آیفون‌های قدیمی، گوش دادن برخی کارمندان به مکالمات کاربران با سیری و اجبار اپلیکیشن وردپرس برای افزودن پرداخت درون برنامه‌ای اشاره کنیم.
در حال حاضر اپل درگیر چندین پرونده‌ی حقوقی در کشورهای مختلف بر سر انحصارگرایی اپ استور است. اگرچه اپل همواره می‌خواهد نشان دهد که به‌عنوان یک شرکت فعال در حوزه‌ی فناوری اهمیت زیادی به کاربران خود می‌دهد، اما از طرف دیگر ارتشی از لابی‌گران را راهی ایالات مختلف در آمریکا می‌کند تا جلوی تصویب قوانین محدودکننده را بگیرند. به عنوان مثال در ایالت جورجیا اپل تهدید کرد که در صورت تصویب قانون مربوط به اپ استور، کمک‌های مالی به یکی از کالج‌ها را قطع می‌کند و با این کار موفق شد جلوی تصویب آن را بگیرد.
شرکت اپل همچنین از دولت بایدن خواسته که دولت کره جنوبی را برای عدم تصویب قانون مشابهی تحت فشار دهد. با وجود اینکه اپل می‌خواهد اپ استور را به‌عنوان مکانی قابل اعتماد برای خرید ارائه دهد، کاملا روشن است که ۵۰۰ نفر مسئول بررسی اپلیکیشن‌ها زمان کافی برای شناسایی کلاه‌برداری‌های آن‌ها ندارند و در نتیجه میلیون‌ها دلار از جیب کاربران راهی جیب این افراد می‌شود. در این میان، ایمیل‌های داخلی اپل نشان می‌دهند که مدیران ارشد سال‌هاست که از این مشکل آگاه هستند.
زنجیره تأمین محصولات اپل در دوران تیم کوک نقش بسیار مهم‌تری پیدا کرده ولی گزارش‌های مختلف نشان می‌دهند که اپل بارها چشم خود را بر نقض قوانین کار در کارخانه‌های چین بسته است. اگرچه اپل همواره به پنهان‌کاری خود افتخار می‌کند، اما در حال حاضر در معرض موجی از فعالیت‌های کارکنان خود قرار گرفته که ممکن است این فرهنگ را برای همیشه تغییر دهند. البته اپل هم با انجام اقدامات غیرقانونی قصد دارد جلوی این دسته از فعالیت‌های کارکنان خود را بگیرد.
با وجود اینکه برخی از این مشکلات مربوط به دوران استیو جابز هستند، اما بسیاری از آن‌ها نتیجه‌ی دوران رهبری تیم کوک محسوب می‌شوند. باید ببینیم آیا تیم کوک می‌تواند این مشکلات را حل و فصل کند یا اینکه تمام این مشکلات به عنوان بخشی از میراث تیم کوک به مدیرعامل بعدی اپل منتقل می‌شوند.
منبع: The Verge
قطعا تیم کوک خیلی تاثیر گذار تر از استیو جابز بوده
یک مسئله ای هم که هست اینا فقط مدیر عامل اجرایی اپل بودن، شما طوری فقط این ها رو میبینید که انگار حرف اول و آخر رو در همه زمینه ها میزنن
کمپانی اپل صدها هزار مدیر و کارمند در زمینه های تخصصی خودش داره و روی کوچکترین جزئیات صدها نظر کارشناسی متخصصی داده میشه و در نهایت به یک جمع بندی درست میرسه حتی توی جزئی ترین بخش طراحی یا… که اصلا ممکنه به چشم نیاد کلی وقت صرف کرده اپل
موفقیت تنهایی به دست نمیاد، همونطور که بعد استیو جابز موفقیت اپل نه تنها کمتر نشد که دو چندان شد، بعد تیم کوک هم قطعا همین روند ادامه پیدا خواهد کرد که نشان میده غول کمپانی اپل متکی به یک شخص نبوده و نیست