سیاره‌ی فراخورشیدی با ۳ ستاره، در واقع خودش یک ستاره‌ی جداگانه است
در نمونه‌ای استثنایی، پژوهشگران کشف خود را درباره‌ی یک سیاره‌ی فراخورشیدی با ۳ ستاره پس گرفتند و اعلام کردند که یک ستاره‌ی کاملا جداگانه را رصد کرده بودند.
یافتن جهان‌های بیگانه در فاصله‌های دور از منظومه‌ی شمسی کار ظریفی است. اگرچه ابزارهای اخترشناسان از زمان نخستین کشف سیاره‌های فرارخورشیدی در دهه‌ی ۱۹۹۰ میلادی، بسیار بهبود یافته است اما همچنان تلاش‌های پرچالشی هم وجود دارد؛ برای نمونه یافتن اجرام کوچک در فاصله‌ی صدها سال نوری که از ستاره‌های میزبانشان هم بسیار دور هستند. بنابراین تعجب‌برانگیز نیست که گاهی سیارات فراخورشیدی کشف شده، واقعا سیاره نباشند.
این سرنوشتی است که برای سیاره‌ی ادعایی HD 131399 Ab که زمانی دانشمندان تصور می‌کردند سه خورشید دارد، روی داد. طبق پژوهشی که ۱۵ آوریل (۲۶ فروردین) در نشریه‌ی «ساینس» (Science) منتشر شده است، هنگامی که ستاره‌شناسان این سیاره را دوباره بررسی کردند، دریافتند که در واقع چیزی کاملا متفاوت و دور است که فقط در پس‌زمینه‌ی منظومه‌ی ستاره‌ای دیده می‌شود و شبیه به یک سیاره‌ی فراخورشیدی به‌نظر می‌رسد. بنابراین اکنون اخترشناسانی که در ابتدا این سیاره را یافتند، کشف خود را پس می‌گیرند.
منظومه‌ی ستاره‌ای «اچ‌دی ۱۳۱۳۹۹» (HD 131399) در فاصله‌ی ۳۵۰ سال نوری از زمین در صورت فلکی «قنطورس» (Centaurus) قرار دارد و از سه ستاره تشکیل شده است؛ یک ستاره‌ی اصلی سفید نوع A با تقریبا ۲ برابر جرم خورشید، که اخترشناسان تصور می‌کردند HD 131399 Ab دور آن می‌چرخد و دو همراه کوچک‌تر.
دانشمندان نخستین بار حدود ۶ سال پیش از کشف HD 131399 Ab خبر دادند. این جهان تازه کشف شده با اندازه‌ی سیاره‌ی مشتری، در آن زمان توجه زیادی را به خود جلب کرد زیرا دنیایی با سه خورشید محسوب می‌شد. از دیدگاه یک ستاره‌شناس اما این کشف از این جهت جالب توجه بود که مستقیما از آن تصویربرداری شده بود؛ دانشمندان به جای اینکه سیاره را با اثری از کاهش نور یا لرزش حرکت در ستاره‌ی اصلی تشخیص دهند، آن را مستقیما با تلسکوپ‌های خود مشاهده کرده بودند.
با گذشت چندین سال و تلاش اخترشناسان برای بررسی این سامانه، آن‌ها دریافتند که چیزی در این باره درست نیست. به‌طور خاص دانشمندان اختلاف منظر اجرام را تجزیه‌وتحلیل کردند تا دریابند که جرم مد نظر آن‌طور که در نقاط مختلف مدار زمین دیده می‌شود، در برابر پس‌زمینه‌ی ستاره‌ای چقدر حرکت می‌کند. این بررسی توسط ستاره‌شناسان مستقل نشان داد که سیاره‌ی فرضی و منظومه‌ی ستاره‌ای در فاصله‌ی یکسانی از زمین قرار ندارند.
جرم HD 131399 Ab از نگاه رصدخانه‌ی بزرگ اروپایی
Credit: ESO/K. Wagner et al
اندازه‌گیری‌های بعدی توسط کاشفان اصلی سیاره هم این یافته را تأیید کرد. در حقیقت آنچه دانشمندان تصور می‌کردند سیاره است، جرمی است که در پس‌زمینه بسیار سریع حرکت می‌کند و چندین سال نوری دورتر از منظومه‌ی ستاره‌ای HD 131399 قرار دارد.
«این باید یک ستاره‌ی بسیار سرخ باشد، احتمالا یک غول سرخ و شاید حتی یک ستاره با یک قرص برافزایشی» این را «کوین واگنر» (Kevin Wagner) ستاره‌شناس دانشگاه آریزونا و یکی از کاشفان HD 131399 Ab گفت و افزود: «این رنگ قرمز، ستاره را به‌طرز فریبنده‌ای شبیه یک سیاره می‌کرد.»
علاوه بر این، گویا این ستاره‌ی دوردست، به‌طور غیرعادی سریع حرکت می‌کند و به همین دلیل است که به‌نظر می‌رسد سرعت آن با منظومه‌ی ستاره‌ای بسیار نزدیک‌تر مطابقت دارد. به عقیده‌ی دانشمندان این اختلاف نشان می‌دهد که برخی از پدیده‌ها به ستاره نیرو وارد کرده‌اند. به گفته‌ی آنان شاید ستاره از سیستم میزبان خود بیرون رانده شده یا برخورد نزدیکی با سیستم دیگری داشته است.
واگنر گفت: «هر یک از این‌ها به تنهایی یک رویداد نادر است. ترکیب این دو ویژگی کم‌احتمال چیزی است که ما را به طبقه‌بندی اشتباه جرم پس‌زمینه به‌عنوان یک سیاره‌ی فراخورشیدی سوق داد.»
حالا به گفته‌ی پژوهشگران هرچند آن‌ها از نمونه‌ی دیگری آگاهی ندارند که در آن یک ستاره‌ی سرخ یا یک جرم پرسرعت دیگر با سیاره‌ی فراخورشیدی نزدیک‌تر اشتباه گرفته شده باشد، اما همان‌طور که بررسی HD 131399 Ab نشان می‌دهد، این احتمال قطعا وجود دارد.
عکس کاور: طرحی گرافیکی از HD 131399 Ab
Credit: ESO/L. Calçada/M. Kornmesser
منبع: Space
