تکنیک‌های تربیت فرزند ناتنی به بهترین شکل
والدینی که فرزند ناتنی دارند باید بدانند که چگونه با او رفتار کنند و چطور از پس چالش‌ها بربیایند. در سال‌های اخیر، برخلاف گذشته، با وجود فرهنگسازی در جوامع مختلف آگاهی‌سازی نسبت به تربیت فرزند ناتنی بیشتر شده اما باز هم ممکن است والدینی وجود داشته باشند که نسبت به این موضوع آگاهی کامل را نداشته باشند. در این مقاله سعی می‌کنیم راهکارهایی درباره تربیت فرزند ناتنی را ارائه دهیم.
کارهایی که با یک فرزند ناتنی نباید انجام دهد
آیا می‌خواهید والد یک ناتنی شوید؟ این نکات مهم را در مورد اینکه چه کارهایی را نباید انجام دهید و چه کارهایی را باید به جای آن انجام دهید، بخوانید. والد ناتنی بودن می‌تواند شیرینی‌های زیادی به همراه داشته باشد اما در عین حال چالش‌های خود را هم دارد. به عنوان یک عضو ناتنی، خانواده‌تان به سرعت گسترش می‌یابد، اما تبدیل شدن به شخصیت و ساختن یک خانواده ترکیبی می‌تواند کاری پیچیده باشد. روانشناسی به نام پاتریشیا پاپرنُو می‌گوید: «یک خانواده ناتنی ساختاری کاملاً متفاوت دارد و اساس روابط در آن با یک خانواده ابتدایی متفاوت است.»
اما ناتنی بودن در یک خانواده چیست؟ یک ناتنی شخصی است که با یکی از والدین یک کودک ازدواج می‌کند یا شریک زندگی او می‌شود و از نظر زیستی یا قانونی با آن کودک مرتبط نیست. تبدیل شدن به ناتنی، شما را تبدیل به والدین قانونی نمی‌کند مگر اینکه فرزند ناتنی‌تان را به طور قانونی به فرزندخواندگی بپذیرید. یکی از تفاوت‌ها این است که در یک خانواده ناتنی، شرکا روابط برابر با کودکان یا در فرآیند پرورش آنها ندارند. به همین دلیل، ناتنی‌ها اغلب با چالش‌هایی مثل سازگار شدن با فرهنگ خانواده موجود و مقابله با تنش‌ها از سوی والدین و کودکان دیگر روبه‌رو هستند.
به همین ترتیب، فرزندان ناتنی نیز چالش‌هایی دارند؛ مثل پذیرش فردی جدید در نقش والدین و احتمالاً احساس می‌کنند که ناتنی جدید در حال تلاش برای جایگزینی والد دیگرشان است. این موضوع مرزهایی را ایجاد می‌کنند که ناتنی‌ها بهتر است از آنها عبور نکنند.
در ادامه، کارهایی که ناتنی‌ها نباید انجام دهند و راه‌حل‌هایی برای مدیریت موقعیت‌های پیچیده در خانواده‌های ترکیبی آورده شده است.
۱. تلاش برای جایگزینی والد دیگر
چه بازسازی رابطه، نتیجه طلاق، جدایی یا مرگ باشد، هیچ‌گاه نمی‌توانید جایگزین والد دیگر کودک شوید و نباید این کار را بکنید. درک راندل، کارشناس تربیت و مربی ناتنی می‌گوید «این کودکان مال شما نیستند» او اضافه می‌کند فرقی نمی‌کند شریک سابق چه کاری کرده باشد و باید بدانید نیاز کودک به دوست داشتن آن والد را باید محترم شمرد.
همینطور نباید از فرزندان ناتنی بخواهید شما را «مامان» یا «بابا» صدا کنند. هیچ‌گاه این را طلب نکنید یا حتی از آنها نخواهید.
چه باید کرد؟ نقش خود را در خانواده با خود و فرزند ناتنی‌تان روشن کنید. یک ناتنی می‌تواند یک مربی مورد احترام و محبوب برای کودک باشد و در عین حال متوجه شود که نمی‌تواند خانواده بیولوژیکی را بازسازی کند.
به یاد داشته باشید که یک فرزند ناتنی می‌تواند احساس عشق و احترام به شما داشته باشد بدون اینکه از واژه‌های «مامان»، «بابا» یا اصطلاحات مشابه استفاده کند. اگر هم کودکان خودشان تصمیم بگیرند از واژه‌ای والدینی برای شما استفاده کنند، با احترام و مسئولیت‌پذیری نسبت به این عنوان، از آنها قدردانی کنید.
۲. مجازات فیزیکی فرزندان ناتنی
یک ناتنی هرگز نباید از حد خود برای اعمال پیامدهای فیزیکی به کودک عبور کند. جوآن پدرو-کَروِل، روانشناس می‌گوید: «همیشه از دست دادن کنترل خود، زدن، فحش دادن یا از عصبانیت با فرزندان ناتنی خودداری کنید.»
او اضافه می‌کند: «وقتی که خشم بین والدین و فرزندان خودشان از کنترل خارج می‌شود، برای خودشان هم سخت است.» همچنین حادثه و یادآوری‌های دردناک از تنبیه فیزیکی از سوی ناتنی می‌تواند برای همیشه در یاد بماند. افزون بر این، می‌تواند هر شانسی برای ایجاد اعتماد و احترام در خانواده جدید را از بین ببرد.
علاوه بر این، تحقیقات نشان داده‌اند که تنبیه فیزیکی به کودکان آسیب می‌زند و ریسک مشکلات سلامت روان، بزهکاری، جرم‌های آینده و روابط منفی والدین و کودکان را افزایش می‌دهد. همچنین احتمال آزار فیزیکی کودک را بالا می‌برد.
چه باید کرد؟ اگر احساس کردید که دارید بیش از حد عصبی می‌شوید، از موقعیت خارج شوید. نقش ناتنی بیشتر ایجاد ارتباط است تا اصلاح و انضباط. پس به جای تلاش برای تنبیه، اجازه دهید والد کودک هدایت را بر عهده بگیرد و شما روی ساخت رابطه با کودکان کار کنید.
۳. پذیرش موقعیت مقام و اقتدار
کودکان کوچک‌تر زیر ۵ یا ۶ سال ممکن است تمایل بیشتری به پذیرش اقتدار ناتنی در خانواده جدید داشته باشند، اما کودکان مدرسه‌ای و نوجوانان اغلب تلاش‌های ناتنی برای اعمال اقتدار خودکار را رد می‌کنند.
کارشناسان توافق دارند که سبک تربیتی دیکتاتوری کمترین اثرگذاری را دارد و بدترین نتایج را به همراه می‌آورد. این سبک تربیتی با انتظارات بالا و فضای کمی برای انعطاف یا ارتباطات رابطه‌ای مشخص می‌شود. تحقیقات نشان داده است که این رویکرد می‌تواند باعث اضطراب و افسردگی در کودکان شود. همچنین می‌تواند منجر به کاهش عزت نفس و انزوای عاطفی در کودکان شود.
چه باید کرد؟ «برای ناتنی‌های جدید، بهتر است به آرامی پیش بروید—نه یک قانون‌گذار، بلکه یک دوست حمایتی برای کودک و منبع حمایتی برای شریک‌تان.» شما ممکن است قلب شریک جدید خود را برده باشید، اما اگر آنها فرزندی دارند، شما باید محبت و احترام فرزند ناتنی خود را نیز به دست آورید.
احترام پایه‌ای ضروری است، اما اگر می‌خواهید بیشتر از آن داشته باشید، باید زمان و تلاش زیادی برای رابطه با فرزند ناتنی‌تان صرف کنید. برعکس تربیت دیکتاتوری، تربیت مقتدرانه انتظارات بالا را با ارتباطات باز ترکیب می‌کند. این سبک تمایل دارد که کودکانی با عزت نفس بالا و روابط مثبت با والدینشان پرورش دهد. برای ناتنی‌ها، به‌ویژه، این سبک تربیتی می‌تواند به ایجاد مرزها کمک کند.
چند روش برای آسان‌تر کردن والد ناتنی بودن
ممکن است برای برخی والد ناتنی بودن چندان آسان نباشد. در ادامه چند راهکار ارائه می‌دهیم تا بدانید چطور به راحتی از پس این مسئولیت مهم بر بیایید.
۱. از تراپی و روانشناس بگیرید
منظم درمان گرفتن یکی از بهترین کارهایی است که برای رشد شخصی، مقابله با مشکلات سلامت روانی خود و بهتر شدن یک والد می‌توانید انجام دهید.
شما با بسیاری از احساسات و موقعیت‌هایی روبه‌رو خواهید شد که از کنترل شما خارج هستند و بارها احساس بی‌قدرتی خواهید کرد. داشتن یک فضا برای بیان آنچه که از سر می‌گذرانید به شما کمک خواهد کرد.
درمان می‌تواند فضایی امن باشد تا احساسات خود را هنگام عبور از پیچیدگی‌های والد ناتنی بودن، پردازش کنید. همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا از جراحات قدیمی بهبود یابید و آنها را وارد روابط جدیدتان نکنید.
دکتر سامانتا مادوسینگ، روانشناس و کسی که ۱۷ سال با کودکان، نوجوانان و خانواده‌ها کار کرده است، می‌گوید: «والد ناتنی شدن در یک خانواده ترکیبی می‌تواند برای همه اعضای خانواده چالش‌برانگیز باشد. بزرگترهای این خانواده جدید در حال گذراندن روابط خود با یکدیگر و همچنین روابطشان با فرزندان شریک زندگی‌شان هستند.»
او پیشنهاد می‌کند که برای دریافت کمک اضافی انعطاف پذیر باشید. درمان فردی مفید است، اما عضوی از یک خانواده ترکیبی، ممکن است نیاز به کار بیشتری داشته باشید. مشاوره زوجی نیز ممکن است برای کمک به شما و شریک‌تان در کنار هم، در عبور از این بحران و گرفتن تصمیمات مهم مشترک مفید باشد.»
۲. درک کنید که نقش شما این است که فضای امن را نگه دارید
یک والد، تمایل طبیعی برای حل مشکلات وجود دارد. در روزهای ابتدایی والد ناتنی شدن، باید بدانید که قرار نیست همه مشکلاتی که شاهدش هستید را حل کنید. نقش شما این است که گوش دهید و فضای امن را نگه دارید.
گاهی اوقات افراد می‌خواهند احساس کنند که شنیده می‌شوند. شما فرصت‌هایی خواهید داشت تا فضایی امن برای فرزندان ناتنی‌تان فراهم کنید تا به شما برای حمایت مراجعه کنند. نقش شما حل مشکلات آنها نیست؛ بلکه گوش دادن و ارائه مشاوره است، البته اگر از شما خواسته شود.
نگه داشتن فضا یعنی شما والدین بیولوژیکی را تحقیر نمی‌کنید و سعی نمی‌کنید دیدگاه‌های خود را به فرزندان ناتنی‌تان تحمیل کنید. کودک انسانی است که دیدگاه‌هایش نسبت به زندگی و دیگران توسط آنچه یاد می‌گیرد شکل می‌گیرد—به ویژه از والدینش.
۳. نشان دهید، نه اینکه فقط بگویید
کلمات شروع خوبی هستند، اما کودکان می‌خواهند در عمل ببینند. نشان دهید که ثابت‌قدم هستید و وقتی اوضاع سخت می‌شود، هیچ‌کجا نمی‌روید. شما این کار را با ماندن و برخورد مستقیم انجام می‌دهید.
نشان دهید که فرد خوبی هستید. نشان دهید که فرزندان ناتنی‌تان را دوست دارید با نشان دادن محبت از طریق امن نگه داشتن فضا و انجام هر کاری که از دستتان برمی‌آید می‌توانید در عمل به آنها اطمینان خاطر دهید.
۴. نقش خود را مشخص کنید
ارتباط برقرار کردن فراتر از کلمات برای ایجاد اعتماد به عنوان یک والد ناتنی ضروری است. دکتر وین پرنل، که دارای دکترای روانشناسی بالینی است، می‌گوید: «شخصاً، دختران ناتنی‌ام مرا با اسم اولم صدا می‌کنند و فرزندان من همسرم را با اسم اولش صدا می‌کنند. این موضوع نشان داد که هیچ‌کدام از ما قصد نداریم جای والدین بیولوژیکی را بگیریم، هرچند که هر دو احترام و محبت لازم را برای کسب این عناوین به دست آورده‌ایم.»
۵. حضور و آگاهی داشته باشید
یکی از بزرگترین هدایایی که می‌توانید به فرزندان و نوه‌های ناتنی‌تان بدهید این است که کاملاً در زندگی آنها حضور داشته باشید. می‌دانید چه خبر است، وقتی صحبت می‌کنند بدون حواس‌پرتی گوش می‌دهید و سعی می‌کنید در بسیاری از رویدادهای زندگی حاضر باشید.
نتیجه‌گیری
پذیرفتن نقش پدر یا مادر ناتنی برای برخی ممکن است مانند تحقق یک رویا به نظر برسد و برای برخی دیگر مانند یک کابوس. هم است که پدر و مادرهای ناتنی جدید همه چیز را به آرامی پیش ببرند و تشکیل واحد جدید خانواده را به‌عنوان یک سفر در نظر بگیرند نه یک دویدن سریع. آمادگی برای یک سفر پرتنش ممکن است مفید باشد. به یاد داشته باشید که این سفر برای کودکان سخت است.
چالش‌های مختلفی با ورود یک پدر یا مادر ناتنی به یک خانواده همراه است. کودکان به روتین و پیش‌بینی‌پذیری در زندگی خود نیاز دارند. وقتی چیزی به بزرگی یک شریک جدید برای والدین، تعادل آنها را بهم می‌ریزد، ممکن است مدتی طول بکشد تا به خانواده جدید عادت کنند. کودکان ممکن است فوراً احساس کنند که تمرکز والدینشان دیگر روی خانواده قدیمی نیست بلکه اکنون بر شریک جدیدشان متمرکز شده است. بسیاری از کودکان ممکن است خیال کنند که والدینشان روزی دوباره به هم خواهند پیوست، حتی اگر ازدواج والدینشان به شدت پرتنش بوده باشد. وقتی پدر یا مادر ناتنی به عنوان یک بخش رسمی از زندگی آنها وارد می‌شود، این خیال در هم می‌شکند.
بنابراین باید بدانید هر خانواده‌ای شیوه خاص خود را برای اعمال انضباط در مورد کودکان دارد. زمانی که پدر و مادرهای ناتنی وارد این سیستم می‌شوند، ممکن است سعی کنند از آنچه خودشان مناسب می‌دانند برای تنبیه استفاده کنند بدون اینکه متوجه شوند این روش با استانداردهای خانواده هماهنگ نیست.
هر کودک شیوه خاص خود را برای مقابله با ناامیدی، استرس و عصبانیت دارد. متأسفانه، پدر و مادر ناتنی ممکن است منبع برخی از این احساسات باشند اما در عین حال می‌تواند مسئول کمک به حل این مشکلات باشند.
سن کودک تأثیر زیادی بر واکنش آنها به وجود یک شخص جدید در خانواده دارد. کودکان کوچک‌تر ممکن است احساس کنند که طلاق والدینشان تقصیر خودشان بوده است. کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان ممکن است در مرحله‌ای باشند که مرزها را زیر سوال ببرند و برای استقلال خود مبارزه کنند، که این می‌تواند منجر به تنش و ناراحتی برای والدین شود.
یادگیری نحوه تعامل با همسر سابق شریک زندگی می‌تواند به تمرین نیاز داشته باشد. بسته به اینکه چه کسی طلاق را آغاز کرده است، ممکن است همسر سابق از میزان زیادی کینه و احساسات منفی برخوردار باشد.
پدر و مادرهای ناتنی باید احساس کنند که کنترل قوانین خانه‌ای که رفتار در آنجا را تنظیم می‌کند در دست آن‌هاست. اما کودکان ممکن است برای سازگاری با قوانین جدید که تفاوت‌های زیادی با قوانین قبلی دارند، مشکل داشته باشند.
همچنین کودکان ممکن است پدر یا مادر ناتنی جدید را تهدیدی برای جایگاه خود در قلب والدینشان ببینند. متأسفانه، حتی شرکای جدید نیز ممکن است احساس کنند که فرزندان ناتنی تهدیدی برای آنها هستند.
تجربه والد ناتنی شدن برای هر فردی که این مطلب را می‌خواند متفاوت خواهد بود، اما مسیر هر کسی نیاز به عبور از یک میدان مین عاطفی دارد. درمان، ارتباطات روشن و تعهد به پشت سر گذاشتن لحظات چالش‌برانگیز، مسیری است که شما به وسیله آن، اعتماد و محبت فرزندان ناتنی‌تان را به دست خواهید آورد.
منبع: Parents
