نقد فیلم «مرد شمالی»؛ حماسه‌ی تاثیر‌گذار و فراموش‌نشدنی رابرت اگرز شاید بهترین فیلم او باشد
رابرت اگرز دوست دارد در فیلم‌هایش عدم قطعیت در موقعیت‌های هولناک را بررسی کند، حال چه از طریق مذهب و شک و شبهه در فیلم «جادوگر» باشد چه از طریق زیر سوال بردن سلامت عقلانی شخصیت‌ها در فیلم «فانوس دریایی». اگرز هر دوی این داستان‌ها را در مقیاسی نسبتا کوچک تعریف کرد و لوکیشن این آثار خانه‌ای دورافتاده در حاشیه جنگل و یک فانوس دریایی کلاستروفوبیک و کوچک بودند.
این محدودیت‌ها به اگرز کمک کرده تا فیلم‌ساز تاثیرگذاری باشد و او به نوعی به ارکستراتور این کابوس‌های کوچک تبدیل شده است. جادوگران و پری‌های دریایی و هم‌چنین ترس از دنیایی که دیگر معنا ندارد گریبان شخصیت‌های فیلم‌های اگرز را می‌گیرند اما در اصل این عدم اطمینان است که به درون و زیر پوسته شخصیت‌ها نفوذ کرده و دو فیلم اول اگرز را به داستان‌هایی تبدیل می‌کنند که تا مدت‌ها پس از تماشای آن‌ها ذهن مخاطب را درگیر می‌نمایند.
- نقد فیلم فینچ؛ یک مرد، سگش و ربات آن‌ها در سفری آخرالزمانی
- نقد فیلم «شاه ریچارد»؛ رایحه‌ی دل‌نشین تماشای داستانی سرراست
- نقد فیلم «داستان وست ساید»؛ مانیفستی خشن در تقبیح شاعرانه‌ی خشونت
سومین فیلم اگرز، «مرد شمالی»، بوم نقاشی بسیار بزرگ‌تری برای کاوشگری‌های این کارگردان است و چشم‌اندازی وسیع‌تر و بزرگ‌تر از او ارائه می‌دهد اما هم‌چنان همان عدم قطعیت و درایت، پابرجا و به همان اندازه موثر است. «مرد شمالی» که توسط اگرز و سیون نوشته شده، داستان یک شاهزاده جنگجوی وایکینگ به نام املث (الکساندر اسکاشگارد) را در یک ماجراجویی برای انتقام روایت می‌کند. املث در کودکی شاهد قتل پدرش، شاه اوروندیل (ایتان هاوک) به دست عمویش، فیولنیر (کلیز بنگ) بود. او پس از آن با خود سوگند یاد کرد که انتقام پدرش را بگیرد و مادرش، ملکه گودرون (نیکول کیدمن) را که توسط مردان فیولنیر ربوده شده بود نجات دهد و فیولنیر را بکشد.
«مرد شمالی» در ابتدا با شخصیت‌هایی مانند هیمیر احمق با بازی ویلم دفو، طبیعت بی‌رحم زمانه که خانواده سلطنتی را به برده تبدیل می‌کند و خشونت تمام عیار صحنه‌ها، کاملا همان حس همیشگی باقی آثار اگرز را منتقل می‌کند اما با پیشرفت فیلم، تمایل اگرز به عدم قطعیت بار دیگر در داستان او رخنه می‌کند و تلاش‌های املث برای انتقام با شک و تردید همراه می‌شود. این عدم قطعیت در قالب متمرکزترین فیلم اگرز تا به امروز ریشه می‌دواند و اگرز و سیون به بررسی این موضوع می‌پردازند که چگونه شر باعث ایجاد شر می شود و این که حتی سیاه و سفیدترین سناریوها نیز پر از عناصر خاکستری هستند. «مرد شمالی» در نهایت تبدیل به داستانی درباره عشق، شفقت و بخشش یا اهمیت دادن به خواسته‌هایی فراتر از انتقام می‌شود.
«مرد شمالی» مانند تمام کارهای اگرز، دارای یک ویژگی شگفت‌انگیز ذاتی است. املث در اولین نگاه بیشتر شبیه یک حیوان به نظر می‌رسد تا یک انسان. او و گروهش با قتل و غارت به یک دهکده کوچک هجوم می‌برند و اسکاشگارد تقریبا خود را مانند یک جانور نشان می‌دهد و شانه‌هایی خمیده دارد و مصمم به کشتن هر چیزی است که سر راهش قرار می گیرد.
املث در این مرحله اولیه، سعی می‌کند اصل و نسب سلطنتی خود را نادیده بگیرد و ما می‌توانیم خشم عمیقی را ببینیم که دهه‌ها در وجود این مرد زندگی کرده است. اگرز این تهاجم را تقریبا مانند ترکیبی از یک فیلم ترسناک و فیلم ضد جنگ وحشتناک الم کلیموف، «بیا و ببین»، به تصویر می‌کشد. او شخصیت اصلی را در بزرگسالی نشان می‌دهد و سپس فورا فاش می‌کند که اعمال او حتی بدتر و وحشیانه‌تر از اقدامات عموی قاتلش هستند.
«مرد شمالی» بر اساس افسانه اسکاندیناویایی املث که الهام‌بخش ویلیام شکسپیر برای هملت بود ساخته شده و بازنمایی داستان وایکینگ‌ها نیست، بلکه در عوض عناصر آشنا را از طریق دوربین اگرز، تکان‌دهنده و جدید جلوه می‌دهد. املث به سمت هدف خود پیش می‌رود و اگرز به همراه فیلم‌بردار خود، جارین بلاسک که فیلم‌های قبلی اگرز را فیلم‌برداری کرده وحشت و خشونت موجود در صحنه‌ها را افزایش می‌دهد. خشم بر املث غلبه می‌کند و ما می‌توانیم این را از طریق خرابه‌هایی که او از خود به جای می‌گذارد، ببینیم و احساس کنیم. اگرز و سیون لزوما از نظر روایی پیشگامانه عمل نمی‌کنند. با این حال عزم راسخ آن‌ها برای نشان دادن ترس و وحشت آن دوره، «مرد شمالی» را به یکی از شگفت‌انگیزترین داستان‌های وایکینگی در سال‌های اخیر تبدیل می‌کند.
یکی دیگر از عناصر کلیدی که فیلم‌های اگرز را بسیار برجسته می‌کند، اجراهای خارق‌العاده در دل آثار اوست و این موضوع مطمئنا در «مرد شمالی» نیز صادق است. اسکاشگارد در نقش املث عالی است و به خوبی سیر تفکرات این شخصیت را، فراتر از خصوصیات جسمانی او، به مخاطب نشان می‌دهد. انگار که اسکاشگارد در نقش یک گرگینه بازی می‌کند و میل به خون‌خواری زیادی دارد.
اولگا (آنیا تیلور جوی)، جادوگری که به املث در رسیدن به هدفش کمک می‌کند، خشم او را متعادل و خنثی می‌کند. اولگا به املث می‌گوید که او می‌تواند افراد مختلف را بکشد اما بهتر است که ذهن آنان را به تسخیر خود درآورد. اسکاشگارد و تیلور جوی در کنار یک‌دیگر فوق‌العاده هستند و هر دو باید مراقب باشند تا مبادا به طور کامل تسلیم خشمی که در درونشان موج می‌زند شوند.
جدای از این دو، «مرد شمالی» پر از اجراهای خارق‌العاده‌ای است که بیشتر آن‌ها از نقطه نظر املث دیده می‌شوند. کیدمن و بنگ در نقش‌هایی که نیاز به بررسی بیشتر برای درک کامل آن‌ها است، بسیار درخشان هستند. بنگ در نقش فیولنیر، مردی آرام و محتاط را نشان می دهد که سعی دارد بهترین کار ممکن را انجام دهد و کیدمن نیز با خویشتن‌داری، نقش ملکه گودرون را بازی می‌کند اما صحنه‌ای که او کینه‌توزی خود را بروز می‌دهد از بهترین سکانس‌های «مرد شمالی» است.
با این حال، چیزی که «مرد شمالی» از بقیه آثار اگرز کم دارد، همان جنون همیشگی است که «جادوگر» و «فانوس دریایی» را مانند محفلی برای پاکسازی روح و نفس جلوه می‌دهد. اگرز در پایان فیلم «جادوگر»، لحظه‌ای را به جنون و تشنج روانی شخصیت اصلی اختصاص می‌دهد و «فانوس دریایی» نیز فیلمی پیرامون این احساس است اما این خصوصیات در مرد شمالی جایی ندارد. این فقدان، فلج‌کننده نیست اما به نظر می‌رسد که اگرز می‌توانست کمی بیشتر این جنون را در داستان خود بروز دهد.
اما بیشتر از همه، دیدن اگرز که در این مقیاس کار می‌کند و در حال پیشرفت است، هیجان‌انگیز است. سبک اگرز و تصاویر خیره‌کننده به زیبایی در داستانی به این گستردگی جواب می‌دهد و او بعدا حتی می‌تواند فیلمی در مقیاسی بزرگ‌تر بسازد. این فیلم کم‌تر بر عناصر ترسناک استوار است اما هم‌چنان از بسیاری از تکنیک‌های مشابه برای جذب مخاطب استفاده می‌کند. فیلم‌سازان کمی هستند که بتوانند داستان‌های کوچک و محدود را به حماسه‌های بزرگ تبدیل کنند اما اگرز با «مرد شمالی» ثابت کرد که سبک و جوهره او بدون توجه به اندازه و مقیاس داستان می‌تواند دست‌نخورده باقی بماند.
«مرد شمالی» در تاریخ ۲۲ آوریل (۲ اردیبهشت) در سینماها اکران می‌شود اما بد نیست تا پیش از آن نظرات منتقدان نشریات مختلف که فیلم را دیده‌اند با هم بررسی کنیم.
گزیده نظرات منتقدان درباره‌ی فیلم «مرد شمالی»
ریچارد ویتاکر از آستین کرونیکل
امتیاز: ۱۰۰ از ۱۰۰
«مرد شمالی» مانند حماسه‌های قدیمی روایت می‌شود و خبری از تصاویر کارتونی هالیوود از جنگجویان با کلاهخود نیست و فیلم احترام زیادی برای داستان‌های باستانی قائل است.
هانا فلینت از امپایر
امتیاز: ۱۰۰ از ۱۰۰
این داستانی صمیمی و غنی از لحاظ فرهنگی در مقیاسی حماسی و به شکلی وحشیانه و خشونت‌آمیز تعریف می‌شود. اسکاشگارد در نوع خود بی‌نظیر است و خود را با چشم‌انداز اگرز و سیون تطابق می‌دهد. این حماسه سینمایی شایسته ستایش است.
کلاریس لافری از ایندیپندت
امتیاز: ۱۰۰ از ۱۰۰
در این دوره زمانی که حماسه‌های تاریخی تا حد زیادی از بین رفته‌اند، خرج کردن این مقدار پول برای یک حماسه تاریخی با محوریت مولف، ریسک بزرگی است اما واقعا چه ریسک زیبایی است. من به شخصه آرزو می‌کنم که «مرد شمالی» یک میلیارد دلار فروش داشته باشد.
پیتر بردشاو از گاردین
امتیاز: ۱۰۰ از ۱۰۰
«مرد شمالی» یک داستان وحشیانه، پوچ‌گرایانه و پر هرج و مرج درباره چرخه بی‌پایان خشونت و روایتی درباره انتخاب بین دوست داشتن دوستان و نفرت از دشمنان است. داستان کاملا جذاب است، به گونه‌ای که نمی‌توان از آن چشم برداشت.
کلینت ورثینگتون از کانسکوئنس
امتیاز: ۹۱ از ۱۰۰
فیلم به خودی خود، هنوز یک دستاورد باورنکردنی است که یک حماسه ماجراجویانه غرق در خون را با جادوگری و فولکلور در هم می‌آمیزد و بینندگان را به چالش می‌کشد. «مرد شمالی» می‌تواند دریچه‌ای برای مخاطبان فراهم کند تا به آثار اگرز نگاهی ویژه داشته باشند و کمی کنجکاوی بیشتر نسبت به آن‌ها به خرج دهند که متفاوت از فیلم‌های غرق در جلوه‌های ویژه هستند.
دیوید ارلیش از ایندی‌وایر
امتیاز: ۹۱ از ۱۰۰
این‌طور نیست که این فیلم یک برداشت تنبیهی باشد و اگرز دوست داشته باشد که فقط مخاطبان خاصی آن را تماشا کنند. البته که در نهایت چنین خواهند شد. زیرا این نوع فیلم‌سازی روح شما را چنان سخت از بدنتان جدا می‌کند که شاید فراموش کنید که در چه سال و دوره‌ای زندگی می‌کنید.
کارلوس آگیلار از پلی‌لیست
امتیاز: ۹۱ از ۱۰۰
شاهکار خیره‌کننده اگرز، «مرد شمالی»، مانند فیلم های قبلی او، تحلیل عمیقی را ایجاب می‌کند و در عین حال یک اودیسه اکشن با دوز بالا را ارائه می‌دهد. برخی از عناصری که کارگردان انتخاب کرده و هم‌چنین رفتار کلی فیلم ممکن است واکنش‌های متفاوتی دربر داشته باشد. اگرز اثری جاه‌طلبانه ساخته که سرشار از ایده‌ها و هنر اساسی است.
آلونسو دورالد از رپ
امتیاز: ۹۰ از ۱۰۰
«مرد شمالی» خشونت‌آمیز، توهم‌آور و به شدت سرگرم‌کننده است. خشونت باعث ایجاد خشونت می‌شود و زندگی که به نفرت و انتقام یک‌جانبه اختصاص داده شده می‌تواند منجر به افشای حقایقی ناراحت‌کننده شود. این فیلم مطابق با حماسه‌های قدیمی به زیبایی وضعیت فاتحان گذشته را به تصویر می‌کشد.
کیتی رایف از پالیگان
امتیاز: ۸۶ از ۱۰۰
اگرچه فیلم به عنوان یک داستان سطحی درباره انتقام و تسلط بر نفس به پایان می‌رسد، اما واقعا اثری تماشایی و جذاب است.
دیوید رونی از هالیوود ریپورتر
امتیاز: ۸۰ از ۱۰۰
«مرد شمالی» مطمئنا فیلم خوبی است اما شدت هیستریک بودن آن گاهی به سمت حماقت بیش از حد منحرف می‌شود. البته که در به تصویر کشیدن فرهنگی که به واسطه چرخه‌های خشونت حکمرانی می‌شود عالی عمل می‌کند. انسجام بینش و تفکرات اگرز و هم‌چنین تعهد همکارانش، چه در مقابل و چه در پشت دوربین تحسین‌برانگیز است.
تیم رابی از تلگراف
امتیاز: ۸۰ از ۱۰۰
این فیلم دیوانه‌وار، سبک و تکنیک خاص خود را دارد و شاهزاده املث با بازی الکساندر اسکاشگارد در این حماسه اساطیری زیبا و خشونت‌آمیز غوغا می‌کند.
تومریس لافلی از ای‌وی کلاب
امتیاز: ۷۵ از ۱۰۰
«مرد شمالی» چیزهای زیادی برای لذت بردن ارائه می‌دهد. این اثر داستانی باورنکردنی و وحشتناک در قرن دهم را با توجهی دقیق به جزئیات تاریخی و اساطیری، همان‌طور که از اگرز انتظار می‌رود، روایت می‌کند.
راجر مور از مووی نیشن
امتیاز: ۷۵ از ۱۰۰
این اثر فیلمی حماسی با معیارهای جدید از داستان‌های وایکینگ‌ها است.
لی گرینبلت از اینترتینمنت
امتیاز: ۷۵ از ۱۰۰
در پشت پرده این تخیلات و رویاها، داستانی به قدمت «بازی تاج و تخت» قرار دارد که سرشار از هیاهو و هیجان است.
مایک لاسال از سنفرانسیسکو کرونیکل
امتیاز: ۷۵ از ۱۰۰
شاید تا اواسط فیلم، متعجب باشید که چرا نیکول کیدمن چنین نقش ضعیفی را انتخاب کرده است اما فقط باید صبر کنید. نقطه عطف کیدمن زمانی است که به افراط و تفریط می‌پردازد و از کوره در می‌رود و در واقع، ملکه گودرون یکی از جذاب‌ترین نقش‌های اوست.
رابرت دنیلز از سایت راجر ایبرت
امتیاز: ۷۵ از ۱۰۰
شوک روانی اگرز در اینجا جسورانه‌تر از کارهای قبلی او و قوی است اما جسارت تنها یکی از ویژگی‌های مثبت این فیلم محسوب می‌شود.
فیونولا هالیگان از اسکرین‌دیلی
امتیاز: ۷۰ از ۱۰۰
«مرد شمالی» یک فیلم سرگرم‌کننده، هوشمندانه و خون‌آلود است و اساسا آن‌قدر جالب به نظر می‌رسد که هنگام تماشای آن متوجه گذر زمان نمی‌شوید.
مارک هنسون از اسلنت
امتیاز: ۶۳ از ۱۰۰
فیلم جدید رابرت اگرز به طور قابل توجهی گسترده‌تر از «جادوگر» و «فانوس دریایی» است اما به نظر می‌رسد که هرج و مرج و آشوب روانی آن بر این اساس گسترش نیافته است.
پیتر دبروژ از ورایتی
امتیاز: ۶۰ از ۱۰۰
اگرز از بسیاری جهات، هنرمندی منحصر به فرد با ایده‌های قوی در زمینه فیلم‌نامه‌نویسی، صحنه‌سازی و آهنگ‌سازی فیلم‌هایش است و «مرد شمالی» هم چیزی جز یک برداشت خوب از یک اثر اصیل نیست اما فاقد عنصر غافل‌گیری فیلم‌های «جادوگر» و «فانوس دریایی» است.
می عبدالبکی از اسکرین‌رنت
امتیاز: ۶۰ از ۱۰۰
«مرد شمالی» موارد زیادی برای ارائه دارد و بسیار زیبا و استادانه است اما چیزی کم دارد. فیلم قبل از بازگشت به مسیر اصلی خود، کمی پیچ و تاب می‌خورد و عدم توسعه شخصیت‌ها و هر چیز دیگری که به فیلم عمق بیشتری ببخشد، مانع از دست‌یابی مرد شمالی به تمام پتانسیل خود می‌شود.
نیکولاس باربر از بی‌بی‌سی
امتیاز: ۶۰ از ۱۰۰
«مرد شمالی» در مقایسه با اکثر آثار اکشن و ماجراجویی ایالات متحده، داستانی متمایز دارد. البته که نقص‌های خود را دارد اما کاملا تماشایی و ارزشمند است.
شناسنامه‌ی فیلم مرد شمالی
نویسنده و کارگردان: رابرت اگرز
بازیگران: الکساندر اسکاشگارد، ایتان هاوک، کلیز بنگ
خلاصه‌ی داستان: مرد شمالی داستان یک شاهزاده جنگجوی وایکینگ به نام املث را در یک ماجراجویی برای انتقام روایت می‌کند. املث در کودکی شاهد قتل پدرش، شاه اوروندیل به دست عمویش، فیولنیر بود. او پس از آن با خود سوگند یاد کرد که انتقام پدرش را بگیرد و مادرش، ملکه گودرون را که توسط مردان فیولنیر ربوده شده بود نجات دهد و فیولنیر را بکشد.
امتیاز IMDB به فیلم: ۸٫۴ از ۱۰
امتیاز متاکریتیک به فیلم: ۸۳ از ۱۰۰
سال: ۲۰۲۲
